De Cock en de zorgvuldige moordenaar
Albert Cornelis Baantjer


Inspector De Cock #9






Een Amsterdamse rechercheur en zijn assistent komen voor een ingewikkelde zaak te staan wanneer in een slecht verlichte steeg het lijk van een jonge vrouw wordt gevonden.






Albert Cornelis Baantjer

De Cock en de zorgvuldige moordenaar





1


Het was precies zevenentwintig minuten na middernacht toen Juliette van der Wheere werd gevonden. Ze lag op haar rug in de vrijwel haakse bocht van de smalle Leidekkerssteeg, vreemd, verkrampt, met opgetrokken knieën. De enige lantaarnpaal in de steeg wierp een gelig licht op het bleke gezicht, waarin de felrode mond in een uitdrukking van opperste verbazing was verstard.

Rechercheur De Cock van het aloude politiebureau aan de Amsterdamse Warmoesstraat keek vanuit de hoogte op haar neer. Zijn scherpe blik gleed langs het blonde haar, de lange, slanke hals en de lakleren handtas bij haar rechterschouder. Hij schoof zijn oude, vilten hoed wat naar achteren en krabde op zijn voorhoofd. Er was iets dat hem hinderde, dat niet paste in het beeld. Hij had in zijn lange loopbaan bij de recherche honderden mensen gezien die een gewelddadige dood waren gestorven. De jaren hadden hem gevoelig gemaakt voor storingen, afwijkingen in het patroon.

De jonge Vledder knielde bij het hoofd en onderzocht met zijn zaklantaarn de lange slanke hals. ‘Gewurgd,’ zei hij toonloos. De Cock knikte traag, afwezig. De grijze speurder worstelde nog steeds met een gevoel van onbehagen. Het beeld van de vrouw hield hem vast, intrigeerde hem. Hij bleef kijken, combinerend, deducerend, koortsig op zoek naar de storende dissonant in het schrille akkoord van de dood. Vledder kwam weer overeind. ‘Jammer,’ zei hij hoofdschuddend. ‘Het is een mooie jonge vrouw.’

De Cock keek hem van terzijde aan. ‘Je bedoelt: te jong en te mooi om te sterven.’

Vledder knikte. ‘Vind je niet?’

De Cock plooide zijn gezicht in een wrange grijns. ‘De moordenaar dacht er blijkbaar anders over.’

Vledder veegde met zijn zakdoek het zweet van zijn voorhoofd.

Hij had lang niet zoveel ervaring als zijn oudere collega. De confrontatie met een gewelddadige dood verbijsterde hem nog, maakte hem warm en koud tegelijk. ‘Moordenaars,’ hijgde hij, ‘een vreemd soort mensen.’

De Cock snoof. ‘Zelden,’ reageerde hij loom. ‘In de meeste gevallen zijn ze beangstigend alledaags.’

Bram van Wielingen, de politiefotograaf, drong zich tussen de beide rechercheurs. ‘Als ik de discussie even mag onderbreken,’ zei hij ongeduldig. ‘Ik zou er graag even bij willen om plaatjes te maken. Ik heb niet eeuwig de tijd.’

Vledder wees naar de dode vrouw. ‘Zij wel.’

Het klonk laconiek. Maar zo was het niet bedoeld. Van Wielingen keek hem een paar seconden aan, bromde wat en wendde zich toen tot De Cock. ‘Is hij altijd zo geestig?’

De Cock trok een droevig gezicht. ‘Hij is mijn leerling,’ zei hij droog. ‘Dan weet je wat je van hem kunt verwachten.’ Bram van Wielingen bromde: ‘Heb je nog bijzondere wensen?’ De Cock gebaarde met beide armen. ‘Overzichtsfoto’s. En dan, buiten de gebruikelijke plaatjes van het lijk ook een paar foto’s van de beide ingangen van de steeg. Begrijp je, zowel van de zijde van de Oudezijds Voorburgwal, als van de kant van de Sint-Jansstraat.’

‘Dat kun je hebben. Anders nog wat?’

‘Nee, dank je.’

Ben Kreuger, de oude dactyloscoop, sjokte met zijn koffertje achter Bram van Wielingen aan. De Cock tikte hem op de schouder. ‘Ik had graag dat je die lakleren handtas nu onmiddellijk op vingerafdrukken onderzocht. Ik heb ’m nodig. Ik wil weten wat erin zit.’

De oude Kreuger glimlachte. ‘Dat begrijp ik. Maar ik heb hier in de steeg voor een onderzoek te weinig licht. Ik kom er wel mee naar de Warmoesstraat.’

‘Dat is goed.’

Een forse agent in uniform kwam met dokter Den Koninghe de steeg instappen. De Cock liep de arts tegemoet en begroette hem hartelijk., Hij kende de wat excentrieke lijkschouwer al vele jaren.

‘Een dode vrouw?’ vroeg hij met zijn kraakstem.

De Cock knikte. ‘Wij denken aan wurging,’ zei hij voorzichtig. ‘Er zijn aan de hals duidelijk sporen van een wurggreep.’

Dr. Den Koninghe boog zich over de vrouw, lichtte de oogleden en scheen met een zaklantaarntje in de pupillen. Hij besteedde ruime aandacht aan de spoortjes in de hals en richtte zich toen weer op. Vanover zijn brilletje keek hij De Cock aan. ‘Het is niet zó duidelijk, dacht ik. Het lijkt inderdaad op een verwurging met twee handen. Ik meen echter ook lichte insnoeringen te zien aan de zijkanten van de hals. Een strangulatie met een das of een sjaal lijkt mij niet geheel uitgesloten. Ik denk dat dr. Rusteloos u morgen na de sectie meer inlichtingen kan verschaffen.’ Hij weifelde even, keek wat verstrooid om zich heen. ‘Apropos, rechercheur… de vrouw is dood.’

De Cock onderdrukte een glimlach. ‘Kunt u nog iets zeggen over het tijdstip van de dood?’

De lijkschouwer maakte een afwerend gebaar. ‘U kent me. Ik waag me liever niet aan een uitspraak. Ik zou zeggen… ruim genomen… drie tot zes uur. Maar houdt u er zich niet te strak aan vast. U kunt in uw beroep verrassingen beter vermijden. Goedenacht, heren.’ Hij lichtte beleefd zijn hoedje, knikte vriendelijk in de richting van Vledder en stapte in het kielzog van de agent de steeg uit.

Bram van Wielingen trok echter achter de rug van de dokter een grimas tegen De Cock en richtte zijn Hasselblad op de dode vrouw.

De broeders van de Geneeskundige Dienst stonden wat achteraf en rookten zwijgend een sigaretje. Toen het fl itslicht niet meer opfl itste, kwamen ze dichterbij. Ze kenden de procedure. De Cock knikte toestemmend. Ze tilden de dode op de brancard, legden een laken over het gezicht en sjorden haar met riemen vast. Het ging vlug, behendig, zonder enige emotie. Bedaard liepen ze de steeg uit. De Cock keek hen na. De brancard wiegde in hun handen.

Bram van Wielingen borg zijn camera op. ‘Ik duik vannacht nog voor je in de donkere kamer,’ zei hij met lichte spot. ‘Al gaat dat natuurlijk ten koste van mijn echtelijk geluk.’

De Cock grinnikte. ‘Jouw echtelijk geluk kan wel een stootje hebben. In ieder geval bedankt. En doe de groeten aan je vrouw.’ Hij draaide zich half om naar Vledder. ‘Ga met de broeders mee naar het sectielokaal en neem haar kleren in beslag.’

‘En dan?’

‘Dan sluit je het sectielokaal en kom je met de kleren naar de Warmoesstraat.’

‘Oké, boss.’

De Cock keek hem wat verwijtend aan. Hij was bijzonder op zijn jonge collega gesteld, maar hij hield niet van dat ‘Oké, boss’. Hij was geen boss en wilde dat ook niet zijn. Hij had nooit naar promotie gestreefd. Rangen interesseerden hem matig. Hij wenste te blijven wat hij was, rechercheur, speurder, handelaar in recht, althans in dat wat hij, De Cock, als recht zag. En dat was niet altijd in wetboeken te vinden.

Hij wierp nog een blik op de plek waar de dode vrouw had gelegen, de haakse bocht, de eenzame lantaarnpaal. Toen draaide hij zich om en liep naar het eind van de steeg. Op de Oudezijds Voorburgwal bleef hij staan en keek hoe de ambulancewagen voorzichtig de gracht afreed. De wagen van de tohd[1 - Technische Opsporing en Herkennings Dienst (waarin ook de dactyloscopen en fotografen zijn opgenomen).] was al weg. Plukjes nieuwsgierigen losten zich op in de traag voortsjokkende stoet Walletjesgangers. De voorstelling was afgelopen. Met zijn handen diep in de zakken van zijn oude regenjas slenterde De Cock in zijn eentje naar de Warmoesstraat terug. Zijn gezicht vol diepe plooien stond zorgelijk. Hij had het onbestemde gevoel dat het vinden van de dode vrouw slechts een begin was. Een tragisch begin van een gruwelijke reeks moorden, die hem zou dwingen tot op de bodem van zijn kunnen te gaan. Hij trachtte het gevoel verder te ontleden. Het lukte niet.

Op de hoek van het Oudekerksplein stonden groepjes zware jongens en lichte meisjes. Hun samenzijn had iets heimelijks, iets van een stille samenzwering. Zij klitten schichtig bijeen, spraken met gedempte stemmen. De mare van de moord had zich snel verspreid. Toen de rechercheur voorbijliep, zwegen ze.

De Cock slenterde verder, traag, peinzend. Flarden muziek waaiden hem vanuit de Langs Niezel tegemoet. Ze dreven zijn chaotische gedachten over de dode deinend bijeen op de droeve deun van een zeemanslied. Uit de Old Sailors Place strompelde een stel dronken matrozen.




2


‘Juliette van der Wheere.’

De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd. ‘Ju-1i-et-te-van-der-Whee-re,’ herhaalde hij langzaam. De klankenreeks echode in zijn herinnering. ‘Het komt mij bekend voor. Ik heb de naam meer gehoord.’

Vledder smeet hem het paspoort toe. ‘Een zekere Henri van der Wheere was een van de grote mannen van het immense C.I.H.-concern.’

‘Chemische Industrie Holland.’

‘Precies. Hij is een maand of vijf, zes geleden vrij onverwachts gestorven. De kranten stonden er destijds vol van.’

De Cock krabde zich achter in de nek. ‘Ja,’ zei hij traag, weifelend. ‘Er was nogal wat deining. Als ik me goed herinner, dan waren er zelfs bladen die suggereerden dat de oude Henri van der Wheere geen natuurlijke dood was gestorven.’ Hij keek peinzend naar Vledder. ‘Zou zij een dochter van hem zijn?’

De jonge rechercheur trok zijn schouders op. ‘Ik ken de relatie niet,’ zei hij onverschillig. ‘Ik heb me daar nooit in verdiept. Ik weet alleen dat de Van der Wheeres tot de rijkste families van het land behoren.’ Hij streek met zijn hand langs zijn neus. ‘Naar haar kleding te oordelen had ook onze Juliette wel een paar stuivers te verteren. De chinchilla bontmantel die zij aanhad, schat ik heel voorzichtig op een klein jaarsalaris. Ook de rest van haar kleren… allemaal duur spul. Je moet het maar eens bekijken.’

‘Dat zal ik straks even doen.’ De Cock nam het paspoort op en begon te bladeren. ‘Juliette van der Wheere was blijkbaar niet getrouwd. Er is geen naam van een echtgenoot vermeld.’

Vledder schudde het hoofd. ‘Stomme kerels,’ zei hij zacht grijnzend. ‘Ze is een mooigebouwde vrouw. Van een haast klassieke schoonheid.’ In zijn stem trilde bewondering. ‘Hoe oud was ze?’ ‘Even kijken. Ze is geboren in Wassenaar… bijna zevenentwintig jaar geleden. Volgens het paspoort was ze één meter achtenzestig lang, had ze blauwe ogen en lichtblond haar. Haar beroep was analiste en ze had haar domicilie in Amsterdam.’ De Cock gaf het document aan Vledder terug. ‘Laat morgen het fototje vergroten en vraag een stel afdrukken. Het lijkt me een vrij recente opname van het slachtoffer. Het is ook een betrekkelijk nieuw paspoort. Het werd pas vorige maand afgegeven. Er staan nog geen visa in, geen inof uitreisstempels.’ Hij zweeg even, streek met zijn hand langs zijn brede kin. ‘Zaten er nog andere papieren in haar handtas?’

Vledder wees naar het zijkamertje. ‘Ben Kreuger is er nog steeds mee bezig. Je weet hoe peuterig hij is.’

De Cock grinnikte. Op dat moment kwam de oude dactyloscoop de recherchekamer binnenstappen. Zijn bolrond gezicht zag rood van inspanning. Hij gooide het handtasje van Juliette ruw, onbeheerst op het bureau van De Cock. De zwarte lak zag grijs van de aluminiumpoeder. ‘Moet je meemaken!’ schreeuwde hij wild. ‘Er is niets, helemaal niets. Zelfs niet op de binnenklep.’

De Cock keek hem fronsend aan. ‘Ook geen vingerafdrukken van het slachtoffer? Die moeten er toch op staan.’

Kreuger schudde het hoofd. ‘Alles is weggeveegd, schoon weggeveegd. Er is geen lijntje, geen fragmentje meer te vinden. Je zult het niet geloven, maar zelfs het spiegeltje in haar make-up-tasje is schoongemaakt.’

‘Een zorgvuldige moordenaar.’

‘Dat kun je wel zeggen. De dader moet zich alle tijd hebben gegund. Er is hier duidelijk sprake van koel overleg.’

De Cock zuchtte. ‘Papieren?’

De dactyloscoop gebaarde in de richting van Vledder. ‘Haar paspoort heb ik al aan hem gegeven. Dan was er nog een lege enveloppe, zonder postzegel, zonder dagstempel, gericht aan mevrouw Juliette van der Wheere, Spiegelgracht 237 te Amsterdam. Afzender: Jonathan.’

‘Jonathan?’

Kreuger knikte. ‘Alleen Jonathan. Geen achternaam, geen adres. Ik wilde de enveloppe straks op het lab even boven de jodiumdampen[2 - In bijzondere gevallen kunnen vingerafdrukken op papier met behulp van jodiumdampen zichtbaar worden gemaakt.] houden om te zien of er nog wat op zit. Anders kon je hem wel direct van mij krijgen. Ik stuur je in ieder geval een fotokopie voor het handschrift.’

Vledder kwam verwonderd tussenbeide. ‘Welke vrouw bewaart in haar handtas een lege enveloppe met alleen haar eigen adres?’ De Cock schoof zijn dikke onderlip naar voren. ‘Ik denk,’ zei hij voorzichtig, ‘dat die enveloppe niet leeg is geweest. Onze zeer zorgvuldige moordenaar zal de brief hebben weggenomen.’

‘Je bedoelt dat de brief belastend was?’

‘Het kan. Er zijn talloze redenen te bedenken waarom de brief werd weggenomen. Misschien leidde de inhoud wel direct naar de moordenaar.’

Vledder gebaarde wat ongeduldig voor zich uit. ‘Maar waarom nam hij dan alleen de brief en liet de enveloppe in de handtas?’ De Cock maakte een lichte schouderbeweging. ‘Het lijkt me nog te vroeg om daar al iets zinnigs over te zeggen. Je hebt gelijk, het is merkwaardig. Maar laten we ons voorlopig tot de feiten bepalen.’ Hij wendde zich weer tot Kreuger. ‘Was er nog geld?’

‘Zeker. Vrij veel zelfs. Zevenhonderdvijfentwintig gulden in een marokijnlederen damesportefeuille en nog wat pasmunt in een antiek kralen beursje. Je moet het geld straks op je gemak nog maar eens natellen. Verder is er nog een boekje met een paar betaalcheques van de Algemene Bank Nederland, een betaalpasje en een zogenaamde creditcard. Alles op naam van J. v.d. Wheere.’

‘Anders nog iets?’

‘Nee, de gebruikelijke spulletjes, niets bijzonders. Nog een paar sieraden, een gouden horloge, een ring met een briljant en een gouden armband.’

De Cock stond van zijn stoel op en begon door de recherchekamer te stappen. ‘We kunnen roof als motief voor de moord wel terzijde leggen,’ sprak hij nadenkend. ‘Het was de moordenaar blijkbaar niet om geld te doen.’

Kreuger liep naar de kapstok en pakte zijn jas. ‘Ik ga naar huis. Misschien kan ik nog een paar uur slapen.’ Hij keek De Cock grijnzend aan. ‘Moordenaars en hun motieven… dat is jouw werk. Ik ben blij dat ik mij daar niet mee bezig hoef te houden.’ Hij trok zijn jas aan en liep wuivend de kamer uit. ‘Mazzel, mijn vriend,’ riep hij vrolijk. ‘Je zult het nodig hebben.’

De Cock keek hem peinzend na. ‘Ik had dactyloscoop moeten worden,’ zei hij hardop.

De jonge Vledder kwam naast hem staan. ‘Ze gaan allemaal weg,’ zei hij wat wrang. ‘De dokter, de broeders, de fotograaf, de dactyloscoop. Voor hen is het afgelopen. Wij staan aan het begin.’

De Cock knikte traag. ‘En God weet waar we zullen eindigen.’ Het klonk niet profaan, maar ernstig, bijna mystiek. Hij draaide zich abrupt om en liep met grote stappen terug naar zijn bureau. Vledder slenterde achter hem aan, een denkrimpel in zijn voorhoofd.

‘Het is misschien gek, De Cock, maar weet je welke vraag bij mij opkwam, toen ik dat lijk daar onder die lantaarnpaal zag liggen?’

‘Nou?’

‘Wat doet zo’n knappe, chic geklede vrouw in die vieze Leidekkerssteeg?’

De Cock liet zich in zijn stoel zakken. ‘Ik denk,’ zei hij wat weifelend, ‘dat ze die Leidekkerssteeg nooit heeft gekend.’

‘Wat?’

De Cock schudde zijn hoofd. ‘Ze is er nooit geweest… in leven.’ Vledder keek hem niet-begrijpend aan. ‘Hoe bedoel je?’

Het gezicht van de oude rechercheur verstarde. ‘Juliette van der Wheere… ze stierf niet in die steeg. Ze werd er neergelegd.’

De mond van Vledder viel open. ‘Neergelegd?’ In zijn stem klonk ongeloof. ‘Waar haal je dat vandaan?’

De Cock glimlachte. ‘Een simpele vaststelling van feiten,’ zei hij halfschertsend. ‘En een goed inzicht. Geloof me, als je opmerkzaam was geweest, had je tot eenzelfde conclusie kunnen komen.’ Vledder trok een verongelijkt gezicht. ‘Wat voor feiten?’

De Cock boog zich iets naar voren, de beide ellebogen steunend op zijn bureau. ‘Ik maak je geen enkel verwijt,’ zei hij geruststellend. ‘Zeker niet. Ik had onmiddellijk, vanaf het eerste moment, het gevoel dat er iets niet klopte… dat de enscenering niet juist was. Ik heb me suf geprakkizeerd. En het heeft echt wel een tijdje geduurd, voordat ik begreep wat er verkeerd was.’ Hij grabbelde in een van de zijzakken van zijn colbert en stak een verfrommelde sigaret op. ‘Zie je,’ zei hij door een wolk van rook, ‘die opgetrokken knieën bevielen me niet. Dat paste niet in het beeld. Als iemand liggend op zijn rug sterft en er is ruimte, dan strekken de knieën zich. De spieren worden slap en alleen al door het gewicht komen de benen rechtuit te liggen.’ Hij zuchtte. ‘Juliette van de Wheere lag op haar rug, er was ruimte en haar knieën waren niet gestrekt. Toen de broeders haar lichaam op de brancard tilden, zag ik dat de knieën zelfs in die opgetrokken houding waren verstijfd. Lijkstijfheid treedt ongeveer een uur na de dood op en begint bij de kaak. Na drie tot zes uur is het hele lichaam verstijfd. Let wel… verstijfd in de houding waarin het lichaam zich bevindt.’

Vledder keek hem fronsend aan. ‘Je wilt dus zeggen,’ sprak hij nadenkend, ‘dat het lichaam van Juliette van der Wheere in de steeg is gekomen toen de lijkstijfheid al was voltooid.’

De Cock stak gebarend een vinger omhoog. ‘Heel goed. Conclusie: Juliette stierf niet in de Leidekkerssteeg. Ze werd er neergelegd en dat op een tijdstip, gelegen tussen drie en zes uur na haar dood. De lijkstijfheid had zich al voltooid… voltooid in een houding met opgetrokken knieën.’

De ogen van de jonge Vledder begonnen te schitteren. Hij klopte De Cock op zijn brede schouder. ‘Zittend,’ riep hij enthousiast. ‘Natuurlijk. Ze stierf, althans verstijfde in een zittende houding. En als ik mij de stand van de knieën herinner, dan was dat in een vrij lage stoel.’

De Cock keek naar hem op. ‘Ja,’ zei hij, ‘een diepe fauteuil of de achterbank van een auto.’

Een tijdlang zwegen beiden. Hun gedachten speelden met nieuwe perspectieven. Buiten in de Warmoesstraat lalde een dronken vent. Vledder was de eerste die het zwijgen verbrak. ‘Weet je, De Cock,’ zei hij somber, ‘er was er één die de Leidekkerssteeg wél kende… de moordenaar.’

De grijze speurder staarde voor zich uit. Het was alsof de laatste opmerking van zijn jonge collega hem ontging, alsof de woorden langs hem gleden in het niets, in een vacuüm zonder echo. Minuten gingen voorbij. Toen kwam De Cock in beweging, plotseling, versneld. Met zijn typische, wat waggelende gang beende hij naar de deur. ‘Pak haar sleutels,’ riep hij.

Vledder keek hem verbaasd aan. ‘Welke sleutels?’

De Cock wees naar zijn bureau. ‘Uit haar tasje. We gaan naar de Spiegelgracht.’




3


De nacht was zwoel. De warmte van de dag trilde nog na, kleefde aan het asfalt, de muren. De oude binnenstad lag te dommelen, slapen deed ze nooit. Er waren altijd mensen in de straten, op de pleinen en grachten. Vledder stuurde de politiewagen snel, ongehinderd over de Dam, het Rokin. Het tumultueuze verkeer van overdag was er niet. Een enkele auto raasde voort, een taxi, een runner,[3 - Runner, iemand die voor hotels, gokhuizen en bordelen klanten tracht te werven.] een snorder,[4 - Snorder, iemand die zonder vergunning met zijn wagen taxidiensten verricht.] een late feestganger op weg naar huis.

Vledder parkeerde de wagen aan de walkant op de hoek van de Prinsengracht. Hij sloot de mobilofoon en draaide het contact af. De oude motor dieselde nog een beetje na. Ze stapten uit en deden de portieren zachtjes dicht. Langzaam slenterden ze over de brug naar de zijde van de Spiegelgracht.

Bij nummer 237 bleven de beide rechercheurs staan en keken omhoog. Er brandde geen licht. Op de glimmend gelakte buitendeur zat een geelkoperen plaat met J. v.d. Wheere in zwarte letters.

De Cock drukte op de bel. Het gerinkel klonk tot buiten door. Ze wachtten geduldig. Er gebeurde niets. Geen enkele reactie. Toen het geluid van de bel was weggeëbd, doezelde het grachtje verder. Na een paar minuten haalde De Cock de sleutels uit zijn zak en ontsloot de zware buitendeur. Ze keken scherp om zich heen. Er was niemand… niemand in hun gezichtskring. Ze duwden de deur verder open en gingen naar binnen. Voorzichtig, in het schaarse licht van hun zaklantaarns, stapten ze de hal in. Daar bleven ze staan en luisterden. Er was geen enkel gerucht. Het huis scheen verlaten. Een grote staande klok tikte traag de seconden weg.

Voor hen lag een lange, marmeren gang. Omzichtig stapten ze verder. De gang voerde naar een modern ingerichte keuken. De Cock keek om zich heen, voelde aan de pannen, bekeek het fornuis en liet zijn wijsvinger langs de dekplaat glijden. Daarna deed hij de koelkast open. Het interieurlichtje wierp grote slagschaduwen op de wanden en tegen het plafond.

Vledder grijnsde. ‘Heb je honger?’

De Cock antwoordde niet. Hij verliet de keuken, stapte de gang weer in en kwam via een deur rechts in een ruime, hoge zitkamer. Hij liep naar het raam. De rode velours gordijnen waren dichtgetrokken.

Vanaf het raam liet hij het licht van zijn zaklantaarn door het vertrek glijden. Het ovaal danste over de zwartmarmeren schoorsteen, de ouderwetse pendule, de leren bank, de diepe fauteuils en de in smeedijzer gevatte onyxtafel. Hij liep naar de bank en bekeek haar zorgvuldig. Daarna bukte hij zich en streek met zijn tastende vingers over het vloerkleed.

Vledder keek vanuit de hoogte op hem neer. ‘Wat dacht je te vinden?’

‘Een natte plek.’

‘Wat?’

De Cock kwam weer overeind. ‘Een natte plek,’ herhaalde hij. ‘Juliette van der Wheere stierf door wurging. Herinner je je nog?’ Het klonk wat sarcastisch.

Vledder beet op zijn onderlip en knikte. ‘En bij wurging,’ vulde hij aan, ‘hebben de meeste slachtoffers in hun doodsstrijd een urinelozing.’

Hij sprak schools, speels, spottend. Maar met een ondertoon vol wrevel. Inwendig ergerde hij zich dat hij niet zelf aan die mogelijkheid had gedacht. De oude De Cock had gelijk. Juliette van der Wheere kon best in haar eigen huis zijn vermoord en later, als afl eidingsmanoeuvre, door de moordenaar naar de vieze Leidekkerssteeg zijn gebracht. Hij keek rond. ‘Er zijn geen sporen van een worsteling.’

De Cock schudde het hoofd. ‘Dat hoeft ook niet. Misschien had ze geen kans zich te verweren. Als de wurger zijn handwerk kende…’

Plotseling stokte hij. Buiten op de stille gracht klonk het schurende, gierende geluid van remmende banden, gevolgd door het dichtslaan van een portier. Rechercheur De Cock sloop naar het raam en keek door een kier van het gordijn naar buiten. Hij zag een man met lichte tred naar het huis lopen. ‘Doe je zaklantaarn uit,’ riep hij gedempt. ‘Daar komt iemand.’

Vanuit de gang klonk het klikken van een slot. Het licht van de gang fl oepte aan. Het scheen over de drempel de kamer in. De beide rechercheurs stonden naast elkaar, volgden gespannen de geluiden. De zware buitendeur dreunde zachtjes dicht. Voorzichtig gingen voetstappen door de hal, aarzelden bij de opgang van de trap. Het duurde maar even. Toen schoven ze de marmeren gang in. Vledder trok zijn pistool en posteerde zich naast de kamerdeur. In de gele lichtstrook boven de drempel stak de schaduw van twee voeten. Seconden vergleden als uren. Het was alsof de man achter de deur weifelde, zich bewust van het gevaar dat dreigde.

De kruk bewoog langzaam. De deur gleed open en het licht van de gang waaierde de kamer in. Een moment tekende het silhouet van de man zich in de deuropening af. Toen baadde de kamer in het volle licht.

De man keek geschrokken, verrast door de gestalte voor hem… een zwaargebouwde man met het vriendelijk plooiengezicht van een goedhartige bokser. Hij kwam met uitgestoken hand uit een fauteuil omhoog. ‘Mijn naam is De Cock… met ceeooceekaa.’ De man slikte. ‘De Cock?’ herhaalde hij hakkelend.

‘Juist. En als u zich een kwartslag draait… bij de schakelaar, Dick Vledder, mijn onvolprezen hulp.’

Hij keek verward om zich heen, ontmoette het strakke gezicht van de jonge rechercheur. ‘Wat… eh… wat moet u hier?’

De Cock antwoordde niet. Hij hield het hoofd een beetje schuin en nam de ander nauwkeurig op. Hij schatte hem op voor in de veertig, een lange, slanke, niet onknappe man met grote, bruine ogen en zwart, golvend haar, beginnend grijs aan de slapen.

‘Wie heeft u binnengelaten?’ De stem van de man werd iets vaster.

Rechercheur De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd. Hij genoot van de situatie. ‘Ik kan me niet herinneren dat u zich aan ons heeft voorgesteld… is het wel?’

De man bracht zijn kin iets naar voren. ‘Beerenburgh… André Beerenburgh. Ik ben een vriend… een goede vriend van Juliette.’ De Cock glimlachte. ‘Ik begrijp het. Zo goed, dat u over de sleutels van haar huis beschikt.’

André Beerenburgh maakte een artistiek gebaar. ‘Dat is een oud privilege. Het is mij nooit ontnomen. Ik ben namelijk meer dan vijf jaar met haar getrouwd geweest.’

De Cock knikte traag. ‘Vijf jaar,’ zei hij nadenkend, ‘en uw relaties met uw ex-vrouw zijn nog zo intiem dat u het zich kunt permitteren om zomaar midden in de nacht binnen te vallen.’ Hij keek hem onderzoekend aan. ‘U heeft nog steeds de supervisie?’

‘Supervisie?’

‘Ja. Ik kan me niet herinneren dat u heeft gebeld. Was het een onaangekondigde controle?’

Het gezicht van André Beerenburgh werd rood. ‘Ik ben wettig van haar gescheiden,’ riep hij wild. ‘Juliette is volkomen vrij om te doen en te laten wat zij wil. Ik houd geen toezicht.’

De Cock plooide zijn gezicht in ongeloof. ‘Geen toezicht?’ vroeg hij lichtelijk verbaasd. ‘Wat is het dan? Hoe wilt u uw nachtelijk bezoek dan verklaren?’

André Beerenburgh schudde verward het hoofd. Hij leek sprakeloos. Zijn mond zakte open. ‘Verklaren? Verklaren?’ sprak hij afwezig.

De Cock knikte hem vriendelijk toe. ‘Ik wacht,’ zei hij laconiek. ‘Wat doet u hier?’

De man staarde hem aan, vreemd, verbijsterd. Toen scheen er iets in hem te knappen, sprongen de banden van zijn zelfbeheersing. Hij gebaarde plotseling heftig. Zijn grote, donkere ogen schoten vuur. ‘Dat… eh… dat gaat u geen bliksem aan,’ schreeuwde hij. ‘Ik heb u niets te verklaren. Niets, begrijpt u, niets. Wie geeft u het recht dit huis binnen te dringen en mij impertinente vragen te stellen? Ik wil dat u onmiddellijk vertrekt.’

De Cock keek hem scherp aan, lette op elke expressie van het gezicht. ‘Ik vertrek alleen,’ zei hij traag, ‘op het uitdrukkelijk verzoek van de bewoonster.’

André Beerenburgh klemde zijn lippen op elkaar. ‘Ik ga het haar onmiddellijk vragen. Is ze boven?’

‘Wie?’

‘Juliette.’

De Cock antwoordde niet direct. Hij schoof zijn dikke onderlip naar voren en haalde zijn schouders op. ‘Of ze boven is…’ Hij weifelde, ‘…dat is niet aan mij om te beoordelen.’

André Beerenburgh keek de rechercheur aan. Onderzoekend. Er was iets in de toon van de oude rechercheur dat hem verwarde. ‘Ik begrijp u niet,’ zei hij onzeker.

De Cock zuchtte. ‘Juliette van der Wheere,’ sprak hij gedragen, ‘is niet… behoort niet meer tot de levenden. Ze werd een paar uur geleden vermoord.’

Het duurde een paar seconden voordat de woorden van De Cock tot hem doordrongen. Toen sloeg hij verbijsterd de handen tegen het hoofd. Zijn gezicht zag asgrauw. ‘Vermoord?’ vroeg hij hees.

De Cock knikte. ‘Gewurgd.’

André Beerenburgh wankelde. Zijn tastende hand zocht houvast aan de deurstijl. ‘Dus toch.’

De Cock reageerde scherp. ‘U bedoelt?’

‘Ik heb het al weken zien aankomen.’

‘De moord?’

André Beerenburgh knikte. ‘Iets dergelijks. Men kan niet ongestraft met gevoelens van anderen spelen. Dat kan niet. Ik heb haar gewaarschuwd. Steeds weer. Maar ze wilde nooit luisteren.’ Hij lachte vreugdeloos. ‘Ze dacht dat alle mannen zo tolerant waren als ik.’

De Cock keek hem aan. ‘U was tolerant?’

‘Tot in het waanzinnige.’

‘U bent van haar gescheiden.’

‘Omdat Juliette het wilde. Ze wilde haar vrijheid terug.’ Hij lachte opnieuw, vreemd, grinnikend, met een wreed vertrokken mond. ‘Vrijheid. Ze onderhield al relaties met tal van mannen toen we nog getrouwd waren. Openlijk.’

‘Ze was u dus ontrouw.’

‘Schaamteloos was ze. Ze deed niet eens haar best haar ontrouw voor mij te verbergen. Toen de scheiding was uitgesproken, barstte ze pas werkelijk los. Men sprak er algemeen schande van.’

De Cock maakte een gebaar met zijn hand. ‘Dat kon u toch onverschillig zijn.’

André Beerenburgh liet zich in een van de fauteuils zakken. Zijn gezicht kreeg weer wat kleur.

‘Ik hield van haar,’ zei hij toonloos. Hij keek de rechercheur aan. ‘Liefde eindigt niet op het moment dat je advocaat je belt en zegt dat je bent gescheiden. Het blijft. Je weigert te geloven dat in de ander alles is gedoofd wat vroeger was…’ hij schudde droevig het hoofd, ‘…of misschien nooit is geweest.’ Het klonk bijna cynisch.

De Cock ging tegenover hem op de bank zitten. ‘Als ik u goed beluister, dan had de scheiding voor u geen wezenlijke betekenis. U woonde niet meer op hetzelfde adres. Dat was alles. Uw gevoelens voor haar veranderden niet. U bleef haar in het oog houden.’

André Beerenburgh klemde zijn lippen op elkaar. ‘Ik controleerde haar niet,’ riep hij fel.

De Cock knikte bedaard. ‘Dat heeft u al eens gezegd,’ zei hij kalm. ‘Maar de plotselinge dood van Juliette van der Wheere verbaasde u niet. U had het min of meer verwacht.’

Hij boog zich iets naar voren. Zijn grijze ogen keken de man voor hem scherp aan. ‘André Beerenburgh… wie was niet zo tolerant als u?’




4


Een gestaag vallende regen had het vuil van daken en straten gespoeld, het woelige stadsverkeer verpakt in een sluier. De bomen dropen en de eeuwenoude geveltjes leunden genoeglijk tegen elkaar, spiegelend in het natte asfalt. Amsterdam is het mooist als het regent.

Rechercheur De Cock stond in de smalle erker van de kamer van commissaris Buitendam en keek over het water van het Damrak. De rondvaartboten waren in vol bedrijf. De regen vormde geen beletsel. Ze kwamen in drommen, vakantiegangers, dagjesmensen, toeristen van over de hele wereld. Ze kwamen voor de grachten, de havens, de Schreierstoren en het huis met de zeven hoofden.

De Cock wipte op de ballen van zijn voeten en genoot van het uitzicht. Hij hield van Amsterdam, zijn Amsterdam, de oude binnenstad, waar hij elke straat, elke steeg, elke stoep kende. Achter hem oreerde de commissaris. De lange, statige chef van het politiebureau aan de Warmoesstraat stapte dreunend door het vertrek. Zijn wat hoge stem klonk gejaagd, nerveus. Hij schraapte voortdurend zijn keel.

‘De Cock,’ sprak hij geagiteerd, ‘we moeten hier iets aan doen. Ik bedoel: we kunnen deze moord moeilijk als een… een routinegeval behandelen. De familie Van der Wheere is zeer invloedrijk. Ik had vanmorgen al vroeg de offi cier van justitie aan de lijn. Meester Van Overcinge verwacht spoedig resultaten. Hij was door diverse mensen benaderd. Men schijnt van bovenaf druk op hem uit te oefenen. Juliette was in bepaalde kringen zeer geliefd. Ze had belangrijke vrienden.’

‘Ook in de hemel?’

De commissaris bleef midden in het vertrek staan en keek naar de rug van de rechercheur. ‘Dat is… eh… dat is een onbehoorlijke opmerking,’ riep hij fel. ‘Volkomen ongepast.’

De Cock draaide zich langzaam om. De uitroep van de commissaris had hem niet in het minst geschokt. Hij gebaarde in zijn richting. ‘Wat heeft Juliette nu nog aan haar aardse vrienden?’ vroeg hij met lichte ironie. ‘Ze kunnen alleen nog voor haar bidden.’

De commissaris stapte dreunend op hem toe. Op zijn wat bleek gezicht lagen rode blosjes. ‘Ik heb met de hemel niets te maken,’ schreeuwde hij wild. ‘Of je het leuk vindt of niet… jij bent een aardse rechercheur en ik een verdomd aardse commissaris. En de aardse vrienden van Juliette van der Wheere kunnen het ons nog bijzonder lastig maken.’

De Cock trok zijn wenkbrauwen op. ‘En?’ Het klonk als een uitdaging.

Buitendam reageerde woedend. ‘Ik wil geen ellende… met niemand. Begrepen?’

De Cock kwam bij het raam vandaan. Hij begreep de commissaris best. De oude politiechef zat tegen zijn pensioen aan en voelde weinig voor verwikkelingen op hoog niveau.

Hij bleef voor hem staan. ‘Ik zal de moordenaar van Juliette van der Wheere vinden,’ sprak hij traag, nadrukkelijk. ‘Niet om u te plezieren… en ook niet omdat de juffrouw belangrijke vrienden had… maar omdat ik moord een verrekt onsympathieke manier vind om een discussie te beëindigen.’

Hij slenterde op zijn gemak de kamer uit.

De commissaris keek hem na. ‘Eruit!’ brulde hij. Het was een overbodige kreet.

Vledder keek De Cock geamuseerd aan. Hij wist hoe de gesprekken tussen hem en de politiechef gewoonlijk eindigden. ‘Had de commissaris nog nieuws?’ vroeg hij grijnzend.

De Cock tastte in zijn zak naar een verkreukeld pakje sigaretten. Het was leeg. Hij zeilde het doosje door de kamer. ‘Juliette had vrienden,’ zei hij wat verstoord. ‘Ze schijnen erop gebrand dat haar moordenaar snel wordt gevat.’

‘Wie zijn die vrienden?’

De Cock haalde zijn schouders op. ‘Dat weet ik niet. Ze zijn in ieder geval belangrijk genoeg om de offi cier van justitie onder druk te kunnen zetten. De commissaris was er confuus van.’

De blik van de jonge Vledder verhelderde. ‘O,’ zei hij langgerekt, ‘dan kan ik je wel zeggen uit welke hoek de wind waait. Zie je, Juliette is inderdaad de dochter van de oude Henri van der Wheere.’

‘Van de Chemische Industrie Holland.’

‘Ja, de machtige C.I.H., paradepaardje van de staat met tal van regeringsfunctionarissen in de top.’

De Cock fl oot tussen zijn tanden. ‘Vandaar zijn angst. Het is een wespennest en de commissaris is gewoon bang dat hij wordt gestoken.’ Hij diepte uit zijn borstzakje een verfrommelde sigaret op en stak hem aan. ‘Die oude Henri… zijn dood is nog net zo raadselachtig als een maand of zes geleden?’

Vledder knikte. ‘Ik heb wat navraag gedaan. Volgens de officiële lezing stierf hij aan een hartverlamming. Maar er gaan geruchten dat hij werd vergiftigd.’

‘Vergiftigd?’

‘Op zijn jacht, de Julia. ’s Middags was er aan boord een zakenbespreking, waaraan diverse directeuren van de C.I.H. deelnamen. ’s Avonds was er een soort familiereünie. Alle leden van de clan waren aanwezig. Na het diner trok de oude Henri zich even terug. Een halfuurtje later vond men hem dood in zijn hut.’

‘Wie vond hem?’

Vledder aarzelde even. ‘Juliette.’

De Cock blies rookwolken naar de zoldering. ‘Is er een onderzoek geweest?’

Vledder schudde het hoofd. ‘Er was geen onderzoek. Geen echt rechercheonderzoek, bedoel ik. Nadat Henri van der Wheere dood was aangetroffen, hield de familie aan boord onderling een kort beraad en men besloot dokter Van Gelderen te halen. Dokter Van Gelderen is de oude arts van de familie. Je kent dat wel, een soort vertrouwensman, biechtvader. Hij kwam onmiddellijk, bekeek de dode en schreef zonder blikken of blozen een overlijdensakte uit.’

‘Doodsoorzaak: hartverlamming?’

‘Precies, een gewone, natuurlijke dood.’ Vledder gebaarde voor zich uit. ‘Er was toen dus hoegenaamd geen grond meer voor een onderzoek.’

De Cock knikte begrijpend. ‘En de oude Henri van der Wheere werd keurig in zijn geheel begraven.’

‘Hoe bedoel je?’

De Cock plooide zijn lippen tot een brede glimlach. ‘Zonder een gerechtelijke sectie, zonder dat vastgesteld kon worden of de arme man was vergiftigd of niet.’

Vledder spreidde beide armen. ‘Wat wil je? Dat was duidelijk de opzet van de familie. Men wilde geen schandaal.’

De Cock plukte aan zijn onderlip. ‘Hoe lekte het uit? Ik bedoel: hoe kwam het gerucht dat de oude man was vergiftigd dan in de wereld?’

‘Door een lid van de vaste bemanning. Een paar dagen na de begrafenis stapte een zekere Johan Peter Opperman, matroos, afkomstig uit Enkhuizen, in zijn zondagse pak naar een van onze dagbladen en uitte daar het vermoeden dat Henri van der Wheere geen natuurlijke dood was gestorven. De matroos dacht dat de oude man tijdens het diner werd vergiftigd.’

‘Was het een redelijk vermoeden?’

‘Dat weet ik niet. Het blijft mistig.’

Over het gezicht van De Cock gleed ergernis. ‘Waarom ging hij naar de krant in plaats van naar de politie?’

Vledder trok zijn schouders op. ‘Ik heb het krantenartikel gelezen. Volgens zeggen van de matroos had hij een politieonderzoek verwacht. Toen dit na de dood van de oude Henri uitbleef, besloot hij de zaak in de openbaarheid te brengen.’

‘Volgde er toen wél een onderzoek?’

‘Nee, tenminste geen echt onderzoek. Er werd een rapport uitgebracht.’

‘Door wie?’




‘Door de rijksrecherche of door de districtsrecherche van de rijkspolitie. Dat weet ik niet precies. Het jacht Julia lag tijdens het overlijden van de oude Henri in de haven van Enkhuizen. Ik weet niet aan wie de opdracht werd verstrekt. In ieder geval concludeerde de offi cier van justitie in Alkmaar aan de hand van het rapport dat er geen reden was voor verder onderzoek.’

De Cock streek met zijn hand over zijn grijze haar. ‘Ik begrijp het,’ sprak hij hoofdknikkend. ‘Hij had te weinig. Bovendien zou zo’n onderzoek zonder twijfel tot exhumering… tot opgraven van het lijk van Henri van der Wheere hebben geleid. En dat zou, ook internationaal gezien, nogal wat stof hebben doen opwaaien. Ik denk dat de offi cier in Alkmaar dat zonder duidelijke aanwijzingen niet heeft aangedurfd.’ Hij pauzeerde even, schoof zijn kin naar voren. ‘Toch, ondanks alles, zou ik die Johan Peter Opperman graag een paar vragen willen stellen.’

Vledder keek hem aan. ‘Dat zal moeilijk gaan,’ zei hij traag. ‘Hoezo?’

‘Twee dagen na zijn interview met de pers sloeg hij op de Noordzee tijdens zwaar stormweer overboord en verdronk.’

‘Nog vóór hij door de politie werd benaderd?’

‘Ja.’

‘En zijn lichaam?’

‘Nooit gevonden.’ Minutenlang zwegen beiden. Het was een vreemde, bijna tastbare stilte. De gezichten van de rechercheurs stonden strak, ernstig. Het was alsof ze zich plotseling bewust werden van een gevaar, een dreiging, die langzaam op hen afkwam.

De Cock hees zich moeizaam uit zijn stoel overeind. ‘Een onverkwikkelijke affaire,’ sprak hij somber. ‘Blijft natuurlijk de vraag in hoeverre de dood van Juliette van der Wheere met dit alles heeft te maken. Misschien is het wel een op zichzelf staand geval.’ Hij wreef met duim en wijsvinger in de ooghoeken en wist dat hij tegen zijn eigen gemoed sprak.

Hij keek naar Vledder. ‘Weet je al wat van haar niet-tolerante vriend?’

De jonge rechercheur raadpleegde zijn aantekeningen. ‘Volgens betrouwbare inlichtingen is dat de heer William O. Summerfi eld, jong, onstuimig attaché van de Amerikaanse ambassade.’

‘En?’

Vledder zuchtte. ‘Hij werd eind vorige week naar Beiroet overgeplaatst.’

De Cock krulde zijn lippen tot een glimlach. ‘Beiroet,’ herhaalde hij. ‘Dat is een eind weg. Het is niet te verwachten dat de onstuimige, niet-tolerante attaché gisteren even van Beiroet is komen vliegen om zijn ontrouwe geliefde koud te maken.’

Vledder schudde het hoofd. ‘Dat is ook niet gebeurd. Volgens mijn informaties heeft mister Summerfi eld Beiroet gisteren niet verlaten. Bovendien was de liefde tussen hem en onze Juliette al geruime tijd bekoeld. Mister Summerfi eld onderhield de laatste tijd intieme relaties met een beeldschone Libanese. De overplaatsing naar Beiroet geschiedde op zijn verzoek.’

De Cock trok zijn wenkbrauwen op. ‘Zo… dan klopt er iets niet aan de waarnemingen van André Beerenburgh. Ik was er al bang voor.’

Vledder keek verrast op. ‘Hoezo?’

De Cock trok zijn gezicht in een brede grijns. ‘Hij was gisteren zelf in gezelschap van Juliette. Ze dineerden samen. Rond de klok van acht uur reden ze van het Amstelhotel weg.’

Vledder slikte. ‘Dat is… dat is…’

De Cock knikte. ‘Heel dicht bij het tijdstip van de moord.’




5


Vledder keek De Cock verwonderd aan. ‘Hoe weet je dat?’

‘Wat?’

‘Dat Juliette van der Wheere kort voor haar dood nog met André Beerenburgh dineerde. Hij heeft er met geen woord over gerept.’

De Cock draaide zich half om. ‘Ik vraag jou toch ook niet,’ zei hij verongelijkt, ‘hoe jij aan die gegevens over Henri van der Wheere en William O. Summerfi eld komt.’

Vledder wees naar de telefoon op zijn bureau. ‘Gewoon, links en rechts gebeld. Bovendien heb ik een vriend bij de Amerikaanse ambassade.’

De Cock glimlachte. ‘Het is van mij ook niet zo geheimzinnig,’ zei hij vriendelijk. ‘Toen wij gisteren van de Spiegelgracht wegreden, heb ik goed op de wagen van André Beerenburgh gelet. Het is een bijzondere wagen, een lichtblauwe Opel-sport met inklapbare koplampen. Ik nam het nummer op en vroeg via de telex wie die opvallende wagen ergens had gezien. Vanmorgen, voor ik naar de commissaris ging, meldde zich een hoofdagentmotorrijder. Hij had de wagen op het Tulpplein voor het Amstelhotel zien staan. Hij was zelfs even van zijn motor gestapt om, zo zei hij, het juweeltje beter te bekijken.’

Vledder glimlachte. ‘Een telefoontje met de gerant van het Amstelhotel,’ knikte hij begrijpend, ‘deed de rest. Ik wed dat je zelfs weet wat ze hebben gegeten.’

De Cock lachte luid. ‘Precies. Zelfs dat weet ik.’ Hij keek omhoog naar de grote klok van de recherchekamer. ‘Zorg dat je op tijd bent voor de sectie. Ik zou niet graag willen dat de oude dokter Rusteloos op je moest wachten.’ Hij liep naar de kapstok en wurmde zich in zijn regenjas. ‘Vraag of hij wat apart houdt voor een toxicologisch onderzoek.’

Vledder keek verbaasd op. ‘Ze werd gewurgd. Wat moet je met een toxicologisch onderzoek?’

‘Juliette was aan boord van de Julia toen de oude Henri stierf.

Zolang ik niet weet wat daar gebeurde, hoe en welk vergif er mogelijk werd gebruikt, neem ik het zekere voor het onzekere. Sommige vergiften verdwijnen maar langzaam uit het lichaam.’

Vledder kwam achter zijn bureau vandaan. ‘Er bestaan geen aanwijzingen dat ook de andere familieleden gif toegediend kregen.’

‘Nee. Maar er bestaan ook geen aanwijzingen dat het niet gebeurde. Denk aan Johan Peter Opperman. De matroos sprak over vergiftiging tijdens het diner. We weten niet of dat een veronderstelling was of een feit. De werking van vergif houdt sterk verband met de resistentie… met de weerstand en gevoeligheid van de persoon die het krijgt toegediend. De vraag is: Hoe gevoelig was de oude Henri?’

De Cock trok wat nonchalant zijn schouders op. ‘Het is helemaal niet denkbeeldig,’ ging hij verder, ‘dat Juliette en de andere leden van de familie een zelfde hoeveelheid vergif kregen, maar dat alleen de oude Henri eraan stierf.’

Vledder knikte met een ernstig gezicht. ‘De dader moet dan wel hebben geweten dat Henri van der Wheere tegen het vergif, dat hij of zij gebruikte, minder weerstand had dan de anderen.’

De Cock zuchtte. ‘Als de oude Henri het object was.’

‘Ik begrijp je niet.’

De Cock gebaarde. ‘We weten niet wie de dader wilde treffen. Het kan best zijn dat hij een ander lid, of misschien wel de hele familie wilde doden.’

Vledder keek naar hem op. ‘Hoe dan ook… je wilt de dood van de oude Henri in je onderzoek betrekken.’

De Cock zuchtte diep. Zijn hand gleed langs zijn brede kin. ‘Ik weet het nog niet,’ sprak hij aarzelend, ‘het is alles nog zo vaag, zo onzeker. Het verband is nog niet tastbaar. Maar volgens mij loopt er een duistere draad van die geheimzinnige avond aan boord van de Julia zes maanden geleden naar de dode Juliette in de vieze Leidekkerssteeg.’

Hij zweeg. Wat wijdbeens bleef hij staan, starend in het niets. Zijn lippen in een strakke lijn. Er kwam iets onverzettelijks over hem, een vaste wil om de raadsels rond de dood van de oude Henri op te lossen en de man te vinden die zijn wurgende handen om de slanke hals van Juliette sloot.

De harde lijnen in zijn gezicht ontspanden. ‘Doe de groeten aan dokter Rusteloos,’ zei hij beminnelijk. Hij pakte zijn hoedje en stapte de kamer uit.

Vledder liep hem na. ‘Waar ga je heen?’

De Cock draaide zich half om, een bijna ondeugende blik in zijn ogen. Om zijn mond dartelde een glimlach. ‘Naar Lowietje. Mijn droge keel dorst naar het fl uweel van een cognacje.’




Lowietje, ter aanduiding van zijn geringe borstomvang meestal Smalle Lowietje genoemd, trok zijn levendig muizensmoeltje in een vriendelijke plooi, staakte het glazenspoelen, veegde zijn vinger langs zijn morsig vest en stak de rechercheur spontaan een hand toe. ‘Welkom in mijn etablissement.’

De Cock hees zijn zwaar bovenlijf op een barkruk. ‘Ook goedemiddag,’ zei hij laconiek.

‘Hetzelfde recept?’ Zonder op antwoord te wachten dook de tengere caféhouder onder de tapkast en kwam weer boven met een fl es pure Franse cognac Napoléon, die hij met een haast devoot gebaar voor de rechercheur neerzette. ‘Nog van mijn oude voorraad,’ lispelde hij vergenoegd. Hij pakte twee bolle glazen en schonk in, statig, plechtig, als gold het een ceremonieel gebeuren.

Rechercheur De Cock keek vriendelijk glunderend toe. Hij hield van die momenten. En hoewel hij wist dat de smalle caféhouder een dief was, een heler, een man die in zijn leven vrijwel alles had gedaan wat God in zijn wijsheid had verboden… hield hij van Lowietje.

‘Proost.’ Hij nam het glas op, schommelde het in de hand en snoof de prikkelende geur van de cognac op. Voorzichtig nam hij een slokje. Zacht gleed het fl uwelen vocht langs zijn dorstige keel. Hij keek naar het glas en zette het met een teder gebaar op de tapkast terug.

‘Er zijn dingen,’ sprak hij fi losofi sch, ‘die het harde leven draaglijk maken.’

De Smalle lachte. ‘Is het druk op de kit?[5 - Het politiebureau aan de Warmoesstraat wordt in penozekringen de kit genoemd.]’

De Cock haalde zijn schouders op. ‘Misdaad kent geen malaise,’ zei hij ontwijkend.

Lowietje nam zijn glas nog eens op. ‘Heb je nog wat van doen met die dooie juffrouw in de Leidekkerssteeg?’

De Cock grinnikte. ‘Zij baart mij zorgen,’ zei hij spottend. De caféhouder keek hem aan. ‘Zonder dollen.’

De ernstige toon van Lowie ontging De Cock. Hij schoof zijn hoedje tot achter op zijn hoofd en nam een fl inke teug van zijn cognac. Het maakte hem vrolijk.

‘Ik dol nooit met dooie juffrouwen,’ zei hij hoofdschuddend. ‘Nooit.’

De Smalle legde een hand op zijn arm. ‘Weet je dat ze vaak hier in de buurt kwam?’

De jolige trek op het gezicht van De Cock vervaagde.

‘Hier in de buurt?’

Smalle Lowietje knikte.

‘Ik heb het al van verschillende kanten gehoord. Ouwe Brammetje, je weet wel, de muzikant, heeft haar in de steeg zien liggen.’

‘Wanneer?’

‘Nog voordat jullie van de politie er waren. Hij kwam hier het café binnen, wit van de schrik, en vroeg een pilsje. Toen vertelde hij wat hij had gezien. De meisjes dachten dat het een van hen was en vroegen hoe ze eruitzag. Toen gaf Brammetje een beschrijving. Een knap blond wijfi e… is het niet?’

‘Ja.’

‘Er waren direct al meisjes die wisten welk vrouwtje hij bedoelde.’

‘Was ze zo bekend?’

De caféhouder gebaarde voor zich uit. ‘Vrouwen vallen meer op dan mannen. De meisjes uit de buurt denken direct aan concurrentie.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Zagen ze in haar een concurrente?’

De Smalle schudde het hoofd. ‘Zo moet je dat niet zien. Elke vrouw die in de buurt van de Walletjes komt, wordt door de meisjes van de buurt nu eenmaal kritisch bekeken.’

‘Als mogelijke concurrente.’

‘Precies. Dat is de feitelijke achtergrond. Ik heb tot nu echter van geen enkel meisje gehoord dat de vrouw wel eens klantjes meenam.’

‘Wat moest ze dan in de buurt?’

De caféhouder hief beide armen ten hemel. ‘Hoe weet ik dat? Ik heb haar niet gekend. Misschien had ze wel een of ander vriendje aan de hand, een snuitertje dat ze hier ergens in de buurt ontmoette. Dat is al meer vertoond.’

De Cock nam nog een slok van zijn cognac. Zijn hersenen werkten op volle toeren. Koortsachtig verwerkte hij de nieuwe ontwikkelingen.

Hij keek Lowietje schuins aan, peilend, onderzoekend. Hij wist hoe sentimenteel de smalle caféhouder was. Hij streek met zijn hand over zijn grijze haar. ‘Het was een mooie vrouw,’ zei hij dof. ‘Een heel mooie vrouw.’ Hij schudde droef het hoofd. ‘Ze knepen haar keel dicht. Niet omdat ze rot was. Niet omdat ze het verdiende.’ Hij wachtte even, legde een snik in zijn stem. ‘Zomaar. Misschien omdat ze wat wist… misschien ook omdat een of andere kerel haar zat was.’

Smalle Lowietje slikte. Zijn grote adamsappel danste op en neer. ‘Een kelere streek.’ Het kwam uit de grond van zijn hart. De Cock knikte nadrukkelijk. ‘Zo is het, Lowie… een kelere streek. Ik zou hem ook graag willen hebben. Ik zou hem graag een paar armbandjes omdoen. Begrijp je? Al was het alleen maar, omdat je nooit weet of zo’n kerel het leuk vindt.’

Hij pauzeerde even voor het effect. ‘Doe me een plezier, wil je, Lowie? Gooi eens een balletje op onder de meisjes. Praat met ze. Misschien weten ze wat. Misschien hebben ze haar wel eens ergens zien binnengaan.’

Lowietje nam zijn glas op en dronk het in één teug leeg. ‘Je kunt op me rekenen, De Cock,’ zei hij ferm. ‘Zo gauw ik wat hoor…’ De grijze speurder glimlachte. ‘Goed, Lowie, schenk nog eens in.’

Nonchalant slenterde De Cock langs de antieke kruidenzaak van Jacob Hooy over de Nieuwmarkt naar de Geldersekade. Tegenover het beeld van de Spaanse Brabander glipte hij het koffi ehuis van tante Mia binnen. Hij kietelde de vette kin van de gezette eigenaresse en liep direct door naar achteren. Ouwe Brammetje zat in een hoek naast zijn accordeon. Voor zich op het tafeltje lagen dubbeltjes, kwartjes, centen, de oogst van een muzikale trektocht langs cafés. Hij schoof ze in rijtjes.

De muzikant keek gestoord op toen de grijze speurder op een stoel tegenover hem neerstreek. Op zijn gezicht lag een norse trek. ‘Heb ik je geroepen?’ bromde hij.

De Cock lachte met een scheve mond. ‘Ik kom als de dood,’ zei hij gemelijk. ‘Onaangediend.’

Ouwe Brammetje wuifde. ‘Ik heb liever dat je weggaat. Ik heb niet graag russen[6 - Bargoens voor rechercheur.] om me heen. Ze stinken.’

De Cock snoof. ‘Geld niet,’ reageerde hij scherp.

Er kwam een sluwe blik in de ogen van de muzikant. ‘Wat bedoel je?’

‘Net wat ik zeg… geld stinkt niet. Al komt het uit het tasje van een dode vrouw.’

Ouwe Brammetje kwam met een ruk overeind. Het tafeltje schudde en enkele centen dansten over de vloer. ‘Je moet je bek houden,’ riep hij fel. ‘Je moet hier geen verhaaltjes vertellen. Gore smoesjes. Ik ben niet aan het tasje van die vrouw geweest. Ik niet.’

De Cock plooide zijn gezicht in ongeloof. ‘Jij niet?’ vroeg hij smalend.

‘Nee… stelen van een dooie…’ In de stem van de oude muzikant klonk afschuw: ‘Dat doe je niet, dat is… eh… dat is gewoon onzindelijk. Je bent aan het verkeerde adres.’ Hij sloeg zich fel op de borst. ‘Daar moet je mij niet voor hebben.’

‘Wie dan wel?’

Brammetje zwaaide met zijn arm. ‘Die vent.’

‘Welke vent?’

‘Die vent die de steeg uitliep.’

De Cock legde zijn hand op de schouder van de muzikant en drukte hem op de stoel terug. ‘Ga zitten,’ zei hij vriendelijk, ‘en vertel me precies hoe het ging.’

Ouwe Brammetje slikte een brok uit zijn keel. De snelle aanval van De Cock had hem van streek gemaakt. Hij veegde het kleingeld met een kromme hand naar zich toe. Zijn onderlip trilde. ‘Ik… eh… ik was in het café van Rooie Frits geweest,’ begon hij hakkelend. ‘Ik kom veel bij Rooie Frits om te spelen. Een of andere vent had me een paar pilsjes gegeven. Een stuk of vier. Toen ik buiten kwam, moest ik nodig pissen.’ Hij wees naar de accordeon naast zich op de grond. ‘Dat gaat wat moeilijk met zo’n kast voor je buik.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Toen ben je in de steeg gaan pissen.’

‘Ja, dat mag toch? Dat doet iedereen.’




De Cock gebaarde wat ongeduldig. ‘Goed, goed. En toen?’

‘Nou, ik stond, denk ik, halverwege, toen ik plotseling in de knik van de steeg een vent zag. Hij stond voorovergebukt, begrijp je? Net alsof hij op straat wat aan het doen was.’

‘Ja. En verder?’

‘Na een paar seconden kwam hij overeind en keek in mijn richting. Toen hij mij zag, scheen hij te weifelen. Een moment dacht ik dat hij op mij af zou komen, maar hij draaide zich om en rende weg.’

‘Naar de Sint-Jansstraat?’

‘Ja, die kant op. Toen ik klaar was, ben ik eens gaan kijken. Ik was nieuwsgierig wat die vent daar had staan doen.’

‘En toen vond je die vrouw.’

Ouwe Bram knikte. ‘Bij een lantaarnpaal. Ze lag er wat raar bij. Ik keek in haar ogen en zag dat ze dood was.’ Hij zweeg even, keek met een open blik naar de rechercheur. ‘Maar aan haar tasje ben ik niet geweest.’

De Cock negeerde de opmerking. ‘Wat was het voor een vent?’

De muzikant trok zijn schouders op. ‘Een vent… een vrij lange vent… een jaar of vijfendertig, zou ik zo zeggen. Hij kan ook wat ouder of jonger zijn geweest.’ Hij maakte een verontschuldigend gebaar. ‘Er is niet zoveel licht in de steeg. Ik stond er ook wat ongelukkig bij. Begrijp je? Nou niet direct zo, dat je alles om je heen op je gemak gaat bekijken.’

De Cock keek de oude onderzoekend aan, streek met zijn pink over de rug van zijn neus. ‘Weet je, Bram,’ zei hij ernstig, ‘ik geloof dat er helemaal geen vent is geweest. Jij vertelt mij dit verhaaltje, omdat ik zei dat jij geld uit haar tasje had gestolen.’ Het gezicht van de oude muzikant werd rood. ‘Ik heb niet gestolen,’ schreeuwde hij wild. ‘Ik-steel-niet-van-een-dooie.’

De Cock stond op en keek de oude hoofdschuddend aan. ‘Ik heb het ook nooit geloofd,’ zei hij raadselachtig. Hij pakte een gulden uit zijn zak en legde die op het tafeltje. ‘Voor de gevallen centen.’




6


Vledder keek zijn oude leermeester niet-begrijpend aan. ‘Maar het kan toch? Ouwe Brammetje kan toch best een vent in de steeg hebben gezien?’

De Cock stak met trage bewegingen een sigaret op. ‘Het klopt,’ zei hij gelaten. ‘Hij heeft een vent gezien. Daar ben ik van overtuigd.’

‘Maar je zei…’

De Cock stak afwerend een hand op. ‘Ouwe Brammetje heeft een hartgrondige hekel aan de politie. Al heel lang. Hij heeft vroeger veel bekeuringen gehad voor het spelen zonder vergunning, muziek maken op de openbare weg, enfi n, je kent dat wel. Het heeft bij de Ouwe Bram kwaad bloed gezet. Wanneer ik hem gewoon op de man af had gevraagd of hij iets bijzonders in de steeg had gezien, dan had hij waarschijnlijk niets gezegd.’

Vledder glimlachte.

‘Daarom beschuldigde jij hem van diefstal van geld uit het tasje.’

De Cock knikte. ‘Ik kon op vrijwillige medewerking niet rekenen. Ik moest hem gewoon uit zijn tent lokken.’ Hij produceerde een matte glimlach. ‘Het was een vage toespeling. Niet meer. En Ouwe Brammetje reageerde onmiddellijk. Ik had feitelijk met hem te doen.’

Vledder keek hem aan. ‘Wat ik nog niet begrijp… waarom ben je er nu van overtuigd dat hij wel degelijk een vent in de steeg heeft gezien. Jouw veronderstelling dat hij de aanwezigheid van die vent verzon om zichzelf te ontlasten, vond ik zo gek nog niet.’

De Cock inhaleerde diep en blies de rook naar de zoldering. ‘De kleine bijzonderheid in het verhaal van Brammetje, dat de man weifelde op het moment dat hij de oude muzikant zag, dat gaf voor mij de doorslag. De moordenaar, althans de man, die bij het lichaam van Juliette stond, heeft zich een moment afgevraagd hoeveel gevaar hij van die plotselinge getuige kon verwachten. Hij stond voor een keuze.’

Vledder streek met zijn tong langs zijn lippen. ‘Je bedoelt dat hij een moment heeft overwogen om ook de oude muzikant…’

De Cock knikte ernstig. ‘Daarom heb ik tegen Ouwe Brammetje gezegd dat ik hem niet geloofde. Ik wilde in geen enkel opzicht bij hem de indruk wekken dat ik zijn verhaal belangrijk vond. Ik wil feitelijk dat hij het voorval vergeet, dat hij er met niemand meer over praat.’

‘En als hij dat wel doet?’

De Cock zuchtte. ‘Laten we hopen dat dan de oren van de moordenaar niet te ver reiken.’ Hij drukte zijn sigaret in de asbak uit.

‘Hoe was het met de sectie?’

Vledder trok zijn schouders op. ‘Die heeft niet veel opgeleverd. Niets nieuws. Volgens de patholoog-anatoom was de dood van Juliette duidelijk het gevolg van een wurggreep. Bijzonder krachtig aangezet. De moordenaar is beslist iemand met sterke handen. Van de luchtpijp in het strottehoofd waren zelfs kraakbeenringetjes gebroken.’

De Cock schoof zijn onderlip naar voren. ‘Dat is nogal wat. Als ik het goed begrijp, dan deelde dokter Rusteloos niet de mening van Den Koninghe?’

‘Strangulatie?’

‘Ja. Ik bedoel die striemen aan de zijkanten van haar hals.’

Vledder schudde het hoofd. ‘Die waren vanmorgen bijna niet meer te zien… grotendeels weggetrokken. Ik heb de dokter er nog wel op gewezen, maar hij achtte ze niet van belang.’

‘Hij houdt het dus op verwurging.’

‘Ja. Zonder twijfel. Die lichte striemen aan de hals konden, volgens dokter Rusteloos, best het gevolg zijn van schurende kledingstukken. Hij dacht aan scherpe kanten van een kraag.’

De Cock tastte aan zijn kin. ‘Wat dacht je van de striemen van een halsketting?’

‘Een halsketting?’

‘Ja, een afgerukte halsketting.’

De ogen van Vledder begonnen te glinsteren. ‘Natuurlijk,’ riep hij opgewonden. ‘Dat is het. Een afgerukte halsketting. Dokter Rusteloos heeft gelijk. Die striemen aan de hals zijn niet belangrijk… voor de doodsoorzaak.’ Hij klapte met zijn vlakke hand op het bureau. ‘Ze zijn belangrijk voor ons… voor ons onderzoek naar de dader.’

Hij keek naar De Cock. ‘Als jij die gerant van het Amstelhotel nog eens belde en vroeg…’

De Cock glimlachte. ‘Vanmorgen maakte je een grapje. Je zei dat ik waarschijnlijk ook wist wat Juliette en haar partner hadden gegeten. Ik wist nog meer. De gerant vertelde mij ook wat Juliette die avond droeg.’

Vledder keek hem hoopvol aan. ‘Een halsketting?’

De Cock knikte. ‘Een fraaie halsketting met een medaillon… een ouderwets medaillon, goud, met een kunstig gegraveerd bloemmotief in een fl onkerend ovaal van robijntjes. Ik heb het precies opgetekend zoals de gerant het zei. Het sieraad was hem opgevallen, omdat het hem herinnerde aan een of andere oudtante, die altijd eenzelfde medaillon droeg.’

Vledder staarde voor zich uit. ‘Juliette had het niet om toen we haar vonden.’

‘Nee. Onze conclusie is wel juist. Het medaillon werd van haar hals gerukt.’

De jonge Vledder keek hem vragend, onderzoekend aan. Een dwarse denkrimpel in zijn voorhoofd. ‘Dat wist je dus vanmorgen al.’ In zijn stem klonk een licht verwijt.

De Cock wuifde het weg. ‘Ik vermoedde het. Meer niet. Ik had geen enkele zekerheid. Er bestond nog altijd de mogelijkheid dat die striemen aan de zijkanten van haar hals niets met het medaillon te maken hadden, maar inderdaad bij een strangulatie waren ontstaan. Bijvoorbeeld een stuk touw, een dunne sjaal. Ik moest de sectie afwachten.’

Vledder knikte begrijpend. ‘Wie zou haar het medaillon hebben afgerukt… de moordenaar?’

De Cock plukte aan zijn onderlip. ‘Dat ligt het meest voor de hand. Je moest maar eens uitzoeken waar we vriend Beerenburgh op dit uur van de dag kunnen vinden. Het is tijd dat we hem een paar vragen stellen.’




André Beerenburgh, zomers uitgedost in short en sweater, keek verbaasd naar de twee rechercheurs op de stoep van zijn riante bungalow aan de Sloterplas. ‘Wat… wat komt u doen,’ stotterde hij. ‘Ik meen dat ik u niet heb ontboden.’

De Cock maakte een hulpeloos gebaar. ‘Ik schijn vandaag persona non grata te zijn’, verzuchtte hij. ‘U bent nu al de tweede die meent, dat ik niet als geroepen kom.’ Vledder zette een zielig gezicht. ‘U zou het niet willen geloven,’ viel hij droevig bij, ‘maar wij, moede handhavers van het recht, leiden een triest bestaan.’

André Beerenburgh keek boosaardig. ‘Spaar me uw zelfbeklag,’ riep hij bits. ‘Ik vraag nog eens… wat komt u doen?’

De Cock wees langs hem heen. ‘Zou u ons niet verzoeken binnen te komen?’ vroeg hij met een zweem van zoet sarcasme. ‘Uw gastvrijheid zij alom geprezen.’

André Beerenburgh keek hen aan, scheen een moment in tweestrijd. ‘Komt u binnen,’ zei hij uiteindelijk. Het klonk wat mat. ‘Ik heb op uw bezoek niet gerekend. U overvalt mij als het ware. Ik ben bezig voorbereidingen te treffen voor de begrafenis. Uitnodigingen.’ Hij glimlachte vriendelijk, verontschuldigend. ‘Een precaire aangelegenheid. Dat kan ik u zeggen.’ De Cock trok zijn wenkbrauwen op. ‘Bent u de aangewezen man? Ik bedoel, heeft de familie u belast met het regelen van de begrafenis?’

‘Belast?’ André Beerenburgh snoof. ‘Ik heb van de familie Van der Wheere nog niets gehoord. Zelfs geen blijk van medeleven. En ik neem toch aan dat ze op de hoogte is gesteld.’

De Cock knikte. ‘Dat heb ik vannacht nog laten doen.’

André Beerenburgh snoof opnieuw. ‘De familie Van der Wheere,’ sprak hij verachtelijk, ‘een stelletje degenerés. Ik wil u niet beïnvloeden, maar u zult het nog merken. Volkomen immoreel.’ Vanuit een kale, witbetegelde hal ging hij de beide rechercheurs voor naar een zitkamer. Ze was breed, ruim van opzet, met enorme ramen. De inrichting was uiterst modern met star, strak meubilair. Mooi als het staalskelet van een bankgebouw.

Rechercheur De Cock huiverde bij het binnengaan. Het vertrek was koud, koel, zakelijk als een abattoir. Elke sfeer van beslotenheid, huiselijkheid, intimiteit ontbrak. De kilte kwam hem tegemoet. Hij dacht aan het huis aan de Spiegelgracht en besefte ineens waarom het huwelijk tussen deze man en Juliette van der Wheere was gestrand. Ondanks zijn vurige toon en optreden bezat André Beerenburgh weinig warmte… weinig echte liefde. ‘Gaat u zitten.’ Hij wuifde met een slanke hand naar een geraamte met kussens aan de muur. ‘Waarmee kan ik de heren van dienst zijn?’

De Cock toonde zijn beste glimlach. ‘Ons bezoek is slechts een formaliteit,’ sprak hij zacht zalvend. ‘Niet meer dan een beleefdheidsfrase. Zo moet u het zien. Wij zijn alleen nieuwsgierig hoe de maaltijd van gisteravond u is bekomen.’

André Beerenburgh keek de rechercheur onderzoekend aan. Een zenuwtrek schoot over zijn wangen. ‘Dat weet u dus,’ zuchtte hij gelaten. ‘Het klopt. Ja. Ik heb gisteravond nog met Juliette gedineerd. In het Amstelhotel. Ik had haar uitgenodigd.’ Hij stopte even, veranderde plotseling van toon. ‘Dat mag toch?’ vroeg hij schreeuwend. ‘Een man mag toch met zijn exvrouw dineren? Of is dat verboden?’

De Cock ging zitten, leunde in het schuimrubber. ‘Dineren mag,’ zei hij laconiek.

André Beerenburgh perste zijn dunne lippen op elkaar. ‘Ik heb haar niet vermoord.’

Vledder schudde het hoofd. ‘Dat hebben we niet beweerd… nog niet. U bent overigens wel een ernstige kandidaat.’

‘Kandidaat?’

Vledder knikte traag. ‘Om gearresteerd te worden.’

André Beerenburgh grinnikte dwaas. ‘U maakt een grapje.’

Vledder strekte zijn arm in zijn richting. ‘Ik zal het u uitleggen,’ sprak hij geduldig. ‘Juliette werd door ons om nul-uur-zevenentwintig in de Leidekkerssteeg gevonden. U zult dat vanmorgen ongetwijfeld in de kranten heben gelezen. Volgens onze schouwarts was zij op dat moment al drie tot zes uur dood. Kort na achten reed u met haar van het Amstelhotel weg. Een eenvoudig rekensommetje leert dat u de laatste man was die haar in leven zag.’

André Beerenburgh deed een stap in de richting van de jonge rechercheur. Zijn houding was agressief, dreigend. Zijn beide handen waren tot vuisten gebald. ‘Ik heb haar niet vermoord,’ siste hij in zijn gezicht.

Vledder trok wat nonchalant zijn schouders op. ‘Dat heeft u al eens gezegd,’ sprak hij luchtig. ‘Het is een kreet die mij niet imponeert. Ik heb nog nooit een moordenaar ontmoet die onmiddellijk bekende. Het duurt in de regel een paar dagen.’

André Beerenburgh keek naar De Cock. In zijn grote bruine ogen lag een bijna smekende uitdrukking. ‘Zegt u toch wat,’ riep hij huilerig. ‘En laat die vent zijn mond houden.’

De Cock maakte een hulpeloos gebaar. ‘Wat verwacht u? Ik kan mijn waarde collega er moeilijk van weerhouden een voor de hand liggende theorie te huldigen. De simpele bewering dat u de moordenaar niet bent, bevredigt niemand. Ook mij niet. U kunt er het feit niet mee verdoezelen dat u om acht uur nog in haar gezelschap was.’

André Beerenburgh sloeg in wanhoop beide handen voor het gezicht. Zijn gezicht zag grauw. ‘Ik wil niets verdoezelen,’ riep hij. ‘Ik heb niets te verdoezelen. Ik-ben-haar-moordenaar-niet.’

‘Niet?’

De vraag klonk sarcastisch.

André Beerenburgh liet zich uitgeput in een stoel zakken. ‘Nee,’ zuchtte hij loom, vermoeid. ‘Geloof me, ik ben uw man niet. Juliette en ik vormden geen harmonisch paar. Bepaald niet. Ik geef dat onmiddellijk toe. Onze huwelijksjaren waren, op z’n zachtst uitgedrukt, stormachtig. Ik heb haar in mijn gedachten wel honderdmaal vermoord. Ook na de scheiding zijn er genoeg momenten geweest dat ik haar met liefde haar fraaie hals had dichtgeknepen. Maar ik herhaal: ik ben uw man niet. Ik ben haar moordenaar niet. En ik ben ook niet de man die haar het laatst in leven zag.’

Vledder keek hem verbijsterd aan. ‘Wat?’ riep hij uit.

André Beerenburgh schudde het hoofd. ‘Dat was Jonathan.’

‘Wie is Jonathan?’

‘Haar broer. Ze had een afspraak met hem.’




7


De Cock tilde beide benen op zijn bureau en leunde behaaglijk achterover. Hij was niet ontevreden. De zaak marcheerde. Er zat schot in.

Vledder schoof een stoel bij. ‘Vriend Beerenburgh,’ gniffelde hij, ‘had maar weinig weerstand. Vond je niet? Hij kwam gauw door. Wat denk je van zijn verhaal?’

De Cock plooide zijn lippen tot een tuitje. ‘Laten we het nog eens doornemen. Het lijkt mij belangrijk genoeg.’

Vledder pakte zijn notitieblok uit zijn binnenzak en legde het op zijn knie. ‘André Beerenburgh,’ zo begon hij, ‘beweert dat hij zijn ex-echtgenote op haar eigen verzoek vanaf het Amstelhotel rechtstreeks naar de Dam heeft gereden. Juliette was nogal gehaast, want ze had, volgens haar zeggen, om acht uur een afspraak met haar broer Jonathan en ze wilde hem niet graag laten wachten. André Beerenburgh negeert vol bravoure een paar stoplichten, maar het is toch ruim zeven minuten over achten als hij haar voor de ingang van het hotel Krasnapolsky afzet. Het laatste wat hij van haar ziet, is een beeld in de achteruitkijkspiegel van zijn wagen. Ze wuift hem na. André Beerenburgh rijdt terug naar zijn bungalow aan de Sloterplas. Hij is in een opgewekte stemming. Juliette had hem tijdens het intiem dineetje beloofd weer eens een nacht met hem door te brengen en ze had hem voor het gemak alvast een sleutel van haar huis aan de Spiegelgracht gegeven.’ Vledder keek van zijn blocnote op. ‘Gaat dat zo als je gescheiden bent?’

De Cock krabde zich verlegen achter in de nek. ‘Dat moet je mij niet vragen. Ik heb geen enkele ervaring. Ik ben al bijna vijfentwintig jaar met dezelfde vrouw getrouwd.’ Hij grinnikte wat voor zich uit en zuchtte: ‘Hoe het ook zij, het verhaal van André Beerenburgh lijkt mij heel redelijk. Het klopt aardig met de ons bekende feiten en het valt ook verder wel te controleren.’ ‘Je bedoelt dat we navraag kunnen doen bij Kras?’ De Cock knikte. ‘Ik denk dat ze Juliette daar wel kennen. Bovendien kun je nog altijd die vergrote pasfoto laten zien. Je moet maar eens nagaan wie van de portiers, kelners en barkeepers er rond die tijd dienst hadden.’ Hij pauzeerde even, plukte nadenkend aan zijn onderlip. ‘Weet je,’ vervolgde hij traag, ‘dat het hotel Krasnapolsky hemelsbreed nog geen honderd meter van die vieze Leidekkerssteeg is verwijderd?’

Vledder keek verrast op. ‘Je denkt toch niet dat ze in Kras is vermoord?’

De Cock schudde langzaam het hoofd. ‘Dat lijkt me te riskant. De moordenaar had dan al moeten beginnen met vooraf een kamer te bespreken. We zullen uiteraard het hotelregister moeten nakijken. Maar ik geloof er niet zo erg in. Het geeft altijd moeilijkheden met het opgeven van een naam, legitimatie, het invullen van hotelbriefjes. En dat niet alleen… hoe krijg je een dode vrouw het hotel uit?’

Hij nam zijn beide benen van het bureau en boog zich naar voren. ‘Toch zitten we dichtbij.’

Vledder glimlachte. ‘Dichter dan die honderd meter tussen Kras en de Leidekkerssteeg?’

De Cock schudde het hoofd. ‘In de tijd,’ zei hij geduldig. ‘Ik bedoel dat aardige rekensommetje dat je André Beerenburgh vanmorgen voorlegde. Er zit niet zoveel ruimte tussen acht-uurzeven en het tijdstip van de moord.’

Vledder klemde zijn lippen op elkaar. ‘Er is er één,’ zei hij grimmig, ‘die ons heel veel zal moeten vertellen.’

De Cock knikte traag. ‘Broer Jonathan.’

Er viel een lange stilte. Midden in die stilte kwam rechercheur Bonnemaijers de recherchekamer binnenstormen. ‘Zitten jullie hier?’ riep hij verwonderd.

De Cock keek verbaasd op. ‘Waar anders?’

Het klonk wat nors, onvriendelijk.

Bonnemaijers trok een verongelijkt gezicht. ‘Nog geen kwartier geleden ben ik het hele gebouw van boven naar beneden doorgerend. Jullie waren in geen velden of wegen te bekennen.’

De Cock trok zijn wenkbrauwen op. ‘We zijn nog geen tien minuten terug van de Sloterplas. Wat is er dan?’

Bonnemaijers wenkte met het hoofd. ‘De commissaris heeft je nodig.’

‘Alweer?’

‘Hij heeft visite gekregen… de oude mevrouw Van der Wheere en haar zoon Jerome.’




‘De Cock… met ceeooceekaa.’

De oude mevrouw Van der Wheere kwam overeind en stak hem een rimpelige hand toe. ‘U bent de man,’ zei ze strak, ‘die de moordenaar van mijn dochter zal vinden.’

De Cock keek schuins naar de commissaris. ‘Dat klinkt alsof iemand u een belofte heeft gedaan,’ zei hij beminnelijk. ‘Zonder grond overigens. Maar ik zal mijn best doen de belofte in te lossen. Ik kan u echter niets garanderen.’

Mevrouw Van der Wheere schonk hem een matte glimlach.

‘Uw naam is mijn garantie. Ik heb veel over u gehoord. U zult de waarheid dienen.’

De Cock keek haar scherp aan. ‘De waarheid,’ sprak hij ernstig, ‘is niet altijd een aangename meester.’

De oude dame boog zich iets naar voren. ‘Ik begrijp u,’ zei ze zacht. De Cock draaide zich om naar Jerome en gaf ook hem een hand. ‘De familie is niet compleet, zie ik.’

Jerome antwoordde niet direct, keek naar zijn moeder. ‘Broer Jonathan,’ zei hij weifelend, ‘was verhinderd.’

Mevrouw Van der Wheere reageerde fel. Haar kleine bruine ogen schitterden achter haar brillenglazen. ‘Laten we de zaken stellen, zoals ze zijn, Jerome,’ sprak ze bestraffend. ‘Het heeft geen zin de recherche leugens te vertellen.’ Ze wendde zich tot De Cock. ‘De waarheid is dat wij niet weten waar Jonathan uithangt. Hij is verdwenen.’

De Cock verborg zijn verbazing achter een strak masker. ‘Sinds wanneer?’

Ze spitste haar lippen in een krans van kleine rimpeltjes. ‘Sinds een week of wat. Nietwaar Jerome? We hebben al enige tijd geen taal of teken van hem vernomen. Hij zal wel ergens aan de Rivièra zitten.’

Jerome knikte instemmend. ‘En als zijn geld op is,’ sprak hij laconiek, ‘komt hij weer boven water.’

Mevrouw Van der Wheere glimlachte vertederd. ‘Jonathan is altijd een vreemde jongen geweest,’ legde ze uit. ‘Een zorgenkind. We hebben zo in de loop der jaren heel wat affaires voor hem opgeknapt. Nietwaar, Jerome? Vaak zonder dat mijn man het wist.’

‘Wat voor affaires?’

De oude dame wuifde voor zich uit. ‘Speelschulden. Affaires met vrouwen. Ach, u kent dat wel. Meisjes die beweren zwanger te zijn. Chantagespelletjes van louche lieden. Beledigde echtgenoten. Ik heb al van alles bij mij aan de deur gehad. Jonathan leeft maar raak. Hij heeft ook een chronisch geldgebrek.’ Er viel plotseling een schaduw op haar gezicht. ‘Juliette leek op hem qua karakter. Feitelijk verbaast het mij niets.’

De Cock keek haar onderzoekend aan. ‘U bedoelt haar… eh… plotselinge dood?’

Ze zuchtte diep. ‘Het is de schuld van mijn man. Hij kon haar niets weigeren. Juliette was zijn oogappel. Hij gaf iveral aan toe. In alles.’ Ze schudde haar hoofd. ‘Dat is niet goed. Ik heb het Henri vaak gezegd. Het kweekt zwakke karakters. Juliette heeft nooit geweten wat nog tot de goede toon behoorde en wat niet. Ze had geen normbesef.’ Mevrouw Van der Wheere beet op haar onderlip. Ineens was ze haar pose kwijt. Haar bruine ogen vulden zich met tranen. Zenuwachtig grabbelde ze in haar handtas naar een zakdoek. ‘Juliette,’ lispelde ze, ‘mijn kind, mijn arm, arm kind.’ Ze keek omhoog naar De Cock. ‘Hoe kan iemand zoiets doen?’

De Cock antwoordde niet. Hij ontweek de blik van de oude vrouw en keek naar buiten. Tijdens zijn lange loopbaan bij de recherche had hij zich diezelfde vraag ettelijke malen gesteld. Waarom doodt iemand zijn medemens. Wraak, afgunst, hebzucht?

Commissaris Buitendam kwam tussenbeide. ‘De beweegredenen,’ sprak hij gedragen, ‘kunnen vele zijn.’ Hij maakte een hulpeloos gebaar. ‘Als we het motief kenden, waren we dichter bij de oplossing.’

Mevrouw Van der Wheere vatte beide handen van De Cock. ‘U zult hem vinden. Nietwaar? U zult hem vinden.’

In haar stem lag zo’n smeekbede, dat de rechercheur een brok in de keel schoot. ‘Ik zal hem vinden,’ antwoordde hij zacht. Jerome stond op. ‘Laten we gaan, moeder. We moeten nog naar André.’

De oude dame kwam voorzichtig overeind. Ze had zichzelf weer in bedwang. Haar tranen waren gedroogd. Het moment van zwakte was voorbij. ‘Komt u vanavond bij mij op bezoek? Acht uur. Schikt u dat? U weet waar ik woon?’

De Cock knikte. ‘Aan de Zuidelijke Wandelweg.’ ‘Juist. Nummer 325. Niet ver van de Amstel. U neemt rechercheur Vledder mee?’

‘Als u dat wenst?’

‘Heel graag. U werkt toch altijd samen met rechercheur Vledder?’

‘Al vele jaren.’

Mevrouw Van der Wheere glimlachte. ‘Ik heb thuis nog een goede cognac. U bent een kenner, heb ik gehoord.’ Ze weifelde, veranderde van toon. ‘Ik denk dat ik u iets kan vertellen dat voor uw onderzoek van belang kan zijn.’

De Cock maakte een lichte buiging. ‘Wij zullen graag komen,’ zei hij vormelijk.

De oude dame nam afscheid van Buitendam. Ook Jerome schudde de commissaris de hand.

De Cock bekeek het tafereel van een afstand. Koel, scherp observerend. Toen moeder en zoon de kamer wilden verlaten, stapte hij naar voren. ‘Als u iets hoort van Jonathan…’ hij wachtte even, ‘…laat het mij weten. Ik ben geïnteresseerd. Ik heb namelijk gegronde reden om aan te nemen dat Juliette kort voor haar dood nog een afspraak met hem had.’

Jerome slikte. ‘Kort voor haar dood?’

‘Inderdaad.’

‘Maar… eh… maar dan heeft Jonathan…’ Hij maakte zijn zin niet af, keek naar zijn moeder. De waarschuwende blik in haar ogen ontging De Cock niet.

De oude vrouw glimlachte. ‘Als we iets van Jonathan vernemen,’ sprak ze vriendelijk, ‘zullen we het u berichten. Nietwaar, Jerome?’

Jerome zag bleek.




‘Hoe was de commissaris?’

De Cock grinnikte. ‘Poeslief, dit keer. Hij kon ook moeilijk anders.’

‘Hoezo?’

‘Hij had de oude mevrouw Van der Wheere en haar zoon de stellige belofte gedaan dat ik, De Cock, de moordenaar van Juliette wel even zou opsporen.’

Vledder keek hem van opzij aan. Glimlachend. ‘Een blijk van vertrouwen.’

De Cock schudde zijn hoofd. ‘Ik ben niet zo blij met die belofte. Ten eerste is het de vraag of ik haar wel kan inlossen en ten tweede… ik ben er niet zo zeker van dat mevrouw Van der Wheere het wil.’

‘Wat?’

‘Dat de moordenaar van haar dochter wordt gevonden.’

Vledder keek verbaasd. ‘Waarom niet?’

De Cock stond van zijn stoel op en slenterde door de recherchekamer. Bij het raam bleef hij staan en keek hoe Mosie de haringman zijn brede kar door de smalle Heintje Hoeksteeg manoeuvreerde.

‘Ze pakte mijn handen,’ sprak hij traag, zijn herinnering aftastend, ‘en smeekte mij de moordenaar van Juliette te vinden. Heel theatraal. Het leek oprecht. En dat was het ook. Onder één voorbehoud…’

‘Dat het Jonathan niet is.’

De Cock knikte. ‘Precies. Als Jonathan de moordenaar is, dan hebben we van de familie Van der Wheere weinig medewerking te verwachten. Ze wilden mij nu al doen geloven dat Jonathan al geruime tijd was verdwenen en vermoedelijk ergens aan de Rivièra verbleef.’

Vledder kwam aan het raam bij hem staan. ‘Heb je ze verteld van de afspraak tussen Jonathan en Juliette?’

De Cock knikte. ‘Niet onmiddellijk. Ik heb ermee gewacht tot zij op het punt stonden te vertrekken. Begrijp je, omwille van de reacties.’

Vledder plooide zijn gezicht in een brede grijns. ‘Ik ken dat van je. Een oude truc. Een vriendelijke nekslag tot besluit.’ Hij zweeg een poosje, keek naar de ijverige haringman in de steeg. ‘Ze zeiden dus dat broer Jonathan was verdwenen, nog voor jij van die afspraak tussen Jonathan en Juliette had verteld?’

‘Inderdaad.’

De ogen van Vledder begonnen te glinsteren. ‘Maar De Cock,’ riep hij opgewonden, ‘dat betekent dat ze er rekening mee hielden.’

‘Met wat?’

‘Met broer Jonathan als moordenaar. Ze verschaften hem al bij voorbaat een alibi.’

De Cock staarde voor zich uit. ‘Het zou best kunnen,’ zei hij peinzend. ‘Een heel moeilijk te ontzenuwen alibi. De Rivièra is zó lang en kent zó veel uithoeken.’ Hij keek opzij naar Vledder. ‘Een goede opmerking,’ zei hij bewonderend.

De jonge rechercheur glunderde. ‘Zullen we zijn opsporing verzoeken?’

‘Jonathan… als verdacht van moord?’

‘Ja.’

De Cock schudde het hoofd. ‘Ik vind de grondslagen nog te zwak. Ga maar na. Wat hebben we? Feitelijk alleen de verklaring van André Beerenburgh, dat Juliette hem had gezegd dat ze een afspraak met Jonathan had.’

Vledder glimlachte. ‘Dat is inderdaad niet veel.’

‘Nee. Daar zal nog wel het een en ander bij moeten komen. Jonathan van der Wheere is voorlopig niet veel meer dan een belangrijke getuige.’ De Cock streek over het stugge grijze haar. ‘Je kunt wel vast het medaillon op de telex zetten. Misschien duikt het ergens op.’

Vledder trok zijn la open, nam daaruit een vel papier en maakte een paar aantekeningen voor de telexist. Midden in zijn werk hield hij op. ‘Ik heb een verrassing voor je. Ik vergat het bijna.’

De Cock keek hem argwanend aan. ‘Een prettige verrassing?’

De jonge rechercheur maakte een onduidelijk gebaar. ‘Terwijl jij met de familie Van der Wheere bij de commissaris was, ben ik even naar Krasnapolsky gegaan.’

‘En?’

‘Juliette is er niet geweest.’

‘Niet geweest?’ reageerde De Cock verbaasd.

Vledder schudde het hoofd. ‘Niet op de avond van de moord.’

‘En broer Jonathan?’

Vledder zuchtte omstandig. ‘De schattingen lopen nogal uiteen. Maar het is wel duidelijk dat broer Jonathan in geen weken in Krasnapolsky is geweest.’

‘En ze kenden beiden?’

‘Zeker. Heel goed zelfs. Ik kon de foto van Juliette in mijn zak houden. De portiers en het bedienend personeel wisten onmiddellijk wie ik bedoelde. Ook Jonathan was tot voor kort een vrij regelmatig bezoeker. Hij zat veel aan de bar. Broer en zus werden echter zelden samen gezien.’ Vledder keek naar De Cock op. ‘Wat dacht je?’ vroeg hij. ‘Zou vriend Beerenburgh ons wat hebben voorgelogen?’

De Cock schudde traag het hoofd. ‘Ik heb niet de indruk. Je vergeet één ding. Juliette van der Wheere heeft niet gezegd dat ze een afspraak had in Krasnapolsky. Ze heeft André Beerenburgh alleen gevraagd haar voor het hotel af te zetten.’

‘Je wilt zeggen dat Krasnapolsky niet per se de plaats van de afspraak behoeft te zijn.’

‘Precies. Het lag het meest voor de hand. Natuurlijk. Maar het kan best ergens ander zijn geweest.’ De Cock stond van zijn stoel op en liep naar de kaart van de Amsterdamse binnenstad aan de wand. ‘Het was in ieder geval niet ver van de plek waar ze uit de wagen stapte. De afspraak was om acht uur. Ze was gehaast. Ze was al een paar minuten te laat.’ Hij pakte zijn pen en tikte daarmee op de kaart. ‘Geloof me, ze was nooit op die plek uit de wagen van André Beerenburgh gestapt, als het mogelijk was geweest ze zich dichter naar het punt van de afspraak te laten rijden.’

Vledder kwam naast hem staan. ‘Je bedoelt te zeggen dat ze rijdend met een auto niet veel verder kon komen, dat het voor haar gunstiger was op die plek uit te stappen en eventueel de rest te voet af te leggen.’

De Cock krabde zich in de nek. ‘Dat moet het zijn geweest,’ zei hij weifelend. ‘Ik zie geen andere reden, geen andere mogelijkheid.’ Hij tikte opnieuw met zijn pen op de kaart aan de wand. ‘Zie je, ik geloof in die afspraak. Juliette had ten opzichte van André Beerenburgh niets te verbergen. In een afspraak met Jonathan stak niets geheimzinnigs. Het was haar eigen broer. Ze kon daar heel openhartig over zijn. En was dat ook. Ik heb een tijdje aan de mogelijkheid gedacht dat Juliette haar jaloerse exman op een dwaalspoor wilde brengen en dat een afspraak met Jonathan maar een voorwendsel was. Ik heb die gedachte laten varen. Juliette, hoe frivool ook, was niet op een avontuurtje uit.’

‘Waarom niet?’

‘Daar was geen ruimte voor.’

Vledder glimlachte. ‘Je bedoelt dat ze de nacht al exclusief aan André Beerenburgh had toegezegd.’

De Cock lachte. ‘Zo is het.’ Hij stak gebarend een vinger omhoog. ‘Dat ondanks de fatale afspraak om acht uur. Ze had ook voordien de uitnodiging voor het dineetje in het Amstelhotel aangenomen. En we mogen gerust veronderstellen dat Juliette haar exman voldoende kende om te weten waartoe dat moest leiden.’

Vledder gniffelde. ‘Of ze het wist’, riep hij uit. ‘Ze wist het zo goed, dat ze al bij voorbaat een tweede sleutel van haar huis aan de Spiegelgracht had meegenomen.’ Hij zweeg even, plukte nadenkend aan zijn neus. ‘Blijft de puzzel van de afspraak om acht uur.’

De Cock gleed met zijn hand over de kaart van de binnenstad. ‘Als Juliette van der Wheere voor haar afspraak met de dood niet naar Krasnapolsky moest… waar moest ze dan heen?’

Vledder grijnsde. ‘Naar de Leidekkerssteeg,’ zei hij wrang. Het was als een grapje bedoeld.

De Cock reageerde vreemd, verward. ‘De Leidekkerssteeg,’ herhaalde hij dromerig. ‘We hebben haar nog niet bij daglicht gezien.’




8


Ze slenterden door de Lange Niezel. De Cock een halve stap vooruit, nonchalant, slordig, de handen diep in zijn broekzak, het oude hoedje schuin achter op het hoofd. Vledder, netter, minder zwierig, in een keurig kostuum, het korte blonde haar voorbeeldig gekapt.

Vanaf de Lange Niezel gingen ze rechtsaf de Voorburgwal op. Ze spraken niet. Bij het Oudekerksplein bleef De Cock staan en babbelde met Rooie Tiny, een van de vele hoertjes die hij een mensenleeftijd kende. De jonge Vledder kwam wat dichterbij. Hij hoorde hoe De Cock met kennis van zaken naar de welstand van allerlei familierelaties informeerde. Het interesseerde de jonge rechercheur geen zier. Hij kreeg weer belangstelling, toen hij De Cock hoorde opmerken: ‘Wat zielig, hè, van dat vrouwtje in de Leidekkerssteeg. Het moet een goed mensie zijn geweest. Heb ik horen zeggen. Ik heb nog met haar moeder gesproken. Het oudje was er compleet kapot van.’ Rooie Tiny hield haar hoofd een beetje scheef. Haar levendig gezicht strak, in een uitdrukking vol ernst. ‘Het is godgeklaagd,’ sprak ze droevig. ‘Ze moorden maar. Weet u, meneer De Cock, het komt allemaal door die moderne psy… psychiaters… zo heten die dingen toch? Die knoeien maar wat. Alles mag tegenwoordig.’

De Cock ging op het onderwerp niet in. ‘Er moeten meisjes zijn die haar kennen.’

Rooie Tiny knikte overtuigend. ‘We kennen haar wel,’ zei ze wat meewarig. ‘We zagen haar wel eens voorbijgaan.’

‘Alleen?’

‘Soms. Maar meestal had ze een zwart gozertje bij haar. Een knap binkie. Ik schat hem zo op een jaar of dertig. Een beetje zijig. U kent dat wel… coltruitje en suède schoentjes.’

De Cock glimlachte. ‘Heb je haar wel eens ergens zien binnengaan?’

Ze schudde haar hoofd. ‘Dat heeft Smalle Lowietje me ook al gevraagd. Nee, dat niet. Ik heb haar alleen een paar keer voorbij zien stappen. Ze kwam dan van de kant van de Oude Hoogstraat en liep met haar gozertje langs de Oude Kerk naar de Warmoesstraat.’

‘Altijd hetzelfde gozertje?’

Ze frommelde wat aan haar bustehouder. ‘Ach, zo goed heb ik nou ook weer niet op haar gelet. Als ik haar toevallig zag, dan dacht ik… daar heb je dat knappe blonde wijfi e weer. Meer niet. Begrijp je. Ze was geen meisje van de vlakte.’

‘Weet je dat zeker?’

Rooie Tiny schonk hem een medelijdend lachje. ‘Ach, dat zie je toch zo. Nee. Ze was niet van de business. Ze was een dame… een echte dame… een vrouw van standing. Begrijp je wat ik bedoel? Klasse… dat had ze.’ Ze tikte op haar boezem. ‘Je mag het gerust van me weten… als ze hier op het plein voorbijging, heb ik vaak met afgunst naar haar gekeken.’

‘Ze is dood,’ zei De Cock nuchter.

Rooie Tiny knikte. ‘Dat zie je nou. Je mag een ander eigenlijk niet benijden om wat ze heeft… om wat ze is…’ Ze staarde dromerig voor zich uit. ‘En ik had nog wel zo graag met haar willen ruilen.’

De Cock klopte haar vaderlijk op haar mollige schouder. ‘Je ziet van de meeste mensen alleen de buitenkant… de glimmende buitenkant. Je kijkt ertegenaan… nooit erin.’ Hij glimlachte wat triest. ‘Enfi n, als je nog eens wat over haar hoort…’

Wuivend liep hij bij haar weg.

Vledder stapte achter hem aan. ‘Wat zocht Juliette hier in deze buurt?’

De Cock haalde zijn schouders op. ‘Het is een vraag die ik mijzelf al ettelijke malen heb gesteld. Het heeft er veel van weg dat ze hier ergens een onderkomen had. Een plaats waar ze ongestoord haar vrienden kon ontvangen.’

Vledder keek hem aan. ‘En waar ze een afspraak had met Jonathan.’

De Cock reageerde niet direct. ‘Het kan,’ zei hij na een poosje. ‘Het zou inderdaad veel verklaren. De vraag is… hoe vinden we het?’

Vledder gebaarde om zich heen. ‘Dat lijkt me nogal simpel. De hele buurt huis voor huis uitkammen.’

De Cock schudde het hoofd. ‘Dat kost dagen, weken. En dan is het nog de vraag of je het vindt.’ Hij bleef staan, kauwde op zijn dikke onderlip. ‘Ik heb een ander voorstel. Ga terug naar de Warmoesstraat.’

‘En dan?’

‘Dan bel je van het bureau je vriend op de Amerikaanse ambassade en vraagt of de niet-tolerante William O. Summerfi eld een zijig type is, die bij voorkeur coltruitjes en suède schoentjes draagt.’

‘En als hij dat niet is?’

‘Dan neem je contact op met André Beerenburgh.’

‘André Beerenburgh?’

De Cock knikte. ‘Ik neem niet aan dat hij iets weet van Juliettes… eh… liefdesnestje in de rosse buurt, maar waarschijnlijk kent hij wel het zijige zwarte gozertje van een jaar of dertig, over wie Rooie Tiny sprak.’ Hij glimlachte breed. ‘André Beerenburgh lijkt mij precies de man om elke vrijer van zijn exvrouw te kennen.’

Vledder knikte strak. ‘Je wilt dus dat vriendje?’

‘Inderdaad.’ De Cock grinnikte. ‘Hopelijk zit hij niet met zijn Libanese schone in Beiroet. Dan zijn we ver van huis.’

Vledder schudde het hoofd. ‘Ik geloof niet dat het Summerfi eld is. Amerikanen zijn in de regel niet zo zijig. Maar ik zal informeren.’ Hij keek steels naar De Cock. ‘En wat ga jij intussen doen?’

De Cock schoof zijn hoedje wat naar voren. De accolades rond zijn mond trilden vrolijk. ‘Op mijn gemak… kijken in de Leidekkerssteeg. Je weet het nooit. Misschien zie ik nu iets, dat ik vannacht niet zag.’

Vledder snoof. ‘Het zal wel Smalle Lowietje worden,’ meesmuilde hij.

De Cock lachte vrijuit. ‘Het is een idee. Als ik het niet meer weet… Smalle Lowietje heeft fl essen vol inspiratie.’ Hij strekte zijn arm, keek op zijn horloge. ‘Een fl uwelen cognacje op dit uur van de dag… niet meer dan één…’ Hij zweeg even, keek wat zorgelijk opzij. ‘Denk erom dat je om acht uur weer present bent.’

‘Acht uur?’

De Cock knikte. ‘Ik was het haast vergeten. We hebben om acht uur een afspraak in een villa aan de Zuidelijke Wandelweg. Samen. Ik mocht niet alleen komen. De oude mevrouw Van der Wheere stond erop, dat ik jou meenam.’

‘Wat een eer. Waar heb ik dat aan te danken?’

De Cock trok een ernstig gezicht. ‘Aan de zekerheid.’

Vledder keek hem verbaasd aan. ‘De zekerheid?’

De Cock knikte. ‘De zekerheid dat haar woorden niet verloren zullen gaan. Ik ben ervan overtuigd dat ze ons iets heel belangrijks heeft te vertellen.’

De Cock stond in de Leidekkerssteeg, wijdbeens, de hand aan zijn brede kin, en dacht na. Hij trachtte zich voor te stellen hoe het was geweest, zeventien, achttien uur geleden, toen de moordenaar hier zijn slachtoffer neerlegde. Het was toen donker. Het enige licht kwam van de oude lantaarnpaal.

Hij overdacht hoe de moordenaar de dode vrouw had vervoerd. De steeg was te smal voor een auto. Hij had haar gedragen. Een andere mogelijkheid was er niet. Vermoedelijk hangend over zijn schouder, het hoofd naar beneden, zijn arm om de verstijfde bovenbenen.

Vanwaar kwam hij? Van de Sint-Jansstraat of van de Voorburgwal? Het was aan beide zijden moeilijk een wagen te parkeren. Maar het was mogelijk. Zonder twijfel. Zeker voor een korte tijd. En de moordenaar had maar een paar seconden nodig gehad.

Ouwe Brammetje, peinsde hij, kwam met zijn accordeon uit het café van Rooie Frits. De oude muzikant liep dus vanaf de Voorburgwal de steeg in om buiten privaten en waterplaatsen datgene te verrichten, waartoe die inrichtingen bestemd zijn.[7 - Passage uit de Algemene Politieverordening van Amsterdam.] De man die hij gebukt over het lijk zag, verliet de steeg aan de andere kant, vluchtte dus in de richting van de Sint-Jansstraat. Ouwe Brammetje zei de indruk te hebben dat de man eerst in zijn richting wilde komen, maar zich later bedacht.

De Cock plukte aan zijn onderlip. Zou de wagen van de moordenaar aan de Voorburgwal hebben gestaan en vormde de oude muzikant voor hem een plotseling obstakel? Of was er helemaal geen wagen? Maar dan? Zowel de Sint-Jansstraat als de Oudezijds Voorburgwal waren tot in de late avonduren druk bevolkt. In ieder geval te druk om ongezien met een verstard lijk rond te lopen. De Cock veegde met de rug van zijn hand het zweet van zijn voorhoofd. Het was warm in de steeg en het stonk. Van de muren walmde de penetrante geur van urine.

Hij liep een paar maal heen en weer, bekeek de plek waar de dode vrouw had gelegen. Er was niets. Niets dat hem hielp zijn chaotische gedachten te ordenen. Machteloos schopte hij tegen de oude lantaarnpaal. De vieze, enge steeg begon hem te benauwen. De stank, de sfeer werkte op zijn gemoed, knabbelde aan zijn haast onaantastbaar humeur. Hij verlangde naar een bol glas in het koele halfduister van Lowietjes café. Treuzelend, aarzelend liep hij de steeg uit.

Midden op de Voorburgwal bleef hij staan. Een grote vrachtwagen toeterde hem luidruchtig naar de kant. De chauffeur schold hem uit door het open raam van zijn cabine. De scheldwoorden gingen aan De Cock voorbij. Hij had ineens het beeld van de dode vrouw weer voor zijn geest. Zoals zij daar lag in de steeg. Juliette van der Wheere in een bontmantel, in een lange chinchilla bontmantel… op een zwoele zomeravond. Hij grinnikte wat dwaas voor zich uit. Stom, dat hij daaraan niet eerder had gedacht.




De jonge Vledder manoeuvreerde de oude, sputterende politie-Volkswagen bekwaam door de binnenstad van Amsterdam. Bij een stoplicht in de Vijzelstraat keek hij opzij naar De Cock, die lui onderuitgezakt naast hem zat. ‘Het is geen voorkomen,’ mopperde hij.

De Cock keek gestoord op. ‘Wat?’

Vledder sloeg met zijn vuist tegen het portier. ‘Zo’n oud barrel van een wagen,’ riep hij kwaad. ‘Dat is toch geen gezicht. Daar kan je je niet mee vertonen. Ik zie er mij direct al mee in de deftige oprijlaan van villa Jolanda.’

‘Jolanda?’

‘Ja, zo heet de villa van de Van der Wheeres. Ik heb het even nagekeken.’

‘O, en kan je daar met een Volkswagen niet komen?’

‘Het is een aanfl uiting voor de politie.’

De Cock liet zich nog wat verder onderuitzakken. ‘Ik zal de hoofdcommissaris vragen of hij ons bij een volgende gelegenheid een Rolls Royce meegeeft.’

Het klonk spottend, schamper. Vledder trok een verongelijkt gezicht. Toen het licht weer op groen sprong, reed hij mokkend verder.

De Cock begreep best wat zijn jonge collega bezighield. De Amsterdamse politie reed in oude auto’s, was gehuisvest in oude gebouwen en herbergde haar arrestanten in oude afgekeurde cellen. Alleen aan die verschrikkelijke cellen ergerde de oude speurder zich nog. Met het overige had hij zich allang verzoend. Het was altijd zo geweest en het zou wel altijd zo blijven. ‘Was het Summerfi eld?’ vroeg hij zakelijk.

Vledder schudde het hoofd. ‘Onze man in Beiroet is lang, breed en blond. In het kolossale Texas opgetrokken uit corn-flakes en cornedbeef.’

De Cock lachte om de omschrijving. ‘En wat zei vriend André?’

‘Niet veel. Hij had er nogal wat moeite mee. Hij wist eerst absoluut niet wie ik bedoelde. Het was koddig, plotseling werd hij woest. Het was voor hem kennelijk een verrassing. Hij begon hevig te vloeken. Het is toch verdomme Janus niet, schreeuwde hij. Dat is zo’n jurk.’ Vledder glimlachte bij de herinnering. ‘Ik vroeg hem wie Janus was.’

‘Uiteraard.’

‘Het duurde geruime tijd voordat André Beerenburgh van zijn woede en verbazing was bekomen. Uiteindelijk kwam het er toch uit. Janus… voluit Janus Marie Antoine van Drunnen, was een protégé en vertrouweling van Henri van der Wheere. Door zijn toedoen bekleedt hij een belangrijke functie bij de C.I.H.’ De Cock kwam met een ruk overeind. ‘Protégé?’ vroeg hij met een vies gezicht.

Vledder knikte. ‘Hij kwam veel bij de familie over huis. Hij was ook aan boord van de Julia, toen de oude Henri stierf.’

De Cock schoof zijn onderlip naar voren. ‘Heb je hem al uitgenodigd?’

Vledder reed de wagen aan de kant van de weg en stopte. ‘Nee,’ zuchtte hij, ‘nog niet. Ik kon hem nog niet te pakken krijgen. Ik probeer het vanavond nog wel eens. Misschien is hij dan wel thuis. Hij woont aan de Keizer Karelweg in Amstelveen.’ Hij draaide het contact af en keek opzij. ‘Verder ga ik niet. De rest gaan we lopen.’

De Cock maakte een verschrikt gebaar. ‘Het is nog bijna een kilometer.’

Vledder knikte. ‘Dat weet ik,’ zei hij gelaten. ‘Toch ga ik met dit oude vehikel geen meter verder.’

De Cock krabde zich achter in de nek, bleef nog even zitten, maar stapte ten slotte toch uit. Hij keek naar Vledder, die naast de wagen op hem wachtte. Langzaam hief hij zijn kin omhoog. ‘Kijk eens,’ zei hij gemaakt, ‘of mijn stropdas recht zit.’ Rond zijn lippen dartelde een milde grijns.




Jolanda, de oude villa van de Van der Wheeres, was vanaf de weg vrijwel niet te zien. Ze lag verscholen achter een gordijn van groen. De beide rechercheurs stapten de oprijlaan op, die werd gemarkeerd door een haag van rozerode rozen en ranke hoge berken. Het grove grind knarste onder hun zolen. Voor de hoofdingang bleven ze staan en namen toen de vijf treden naar het bordes. De Cock belde. Ze wachtten geduldig. Er gebeurde niets. Er kwam niemand aan de deur. De Cock keek op zijn horloge. Het was ruim vijf minuten over acht. Hij belde opnieuw, langer nu, nadrukkelijker.

Er verstreken seconden, minuten. De Cock werd onrustig, ongeduldig. Hij voelde aan de met smeedijzer beslagen deur. Ze was op slot. Onwrikbaar. Met de jonge Vledder in zijn kielzog rende hij om het gebouw. Ook de zijen achterdeur bleken gesloten. De oude speurder tastte in zijn zakken. Ergens, in een leren foedraal, had hij het oude instrumentje dat hij eens van zijn vriend en exinbreker Handige Henkie als geschenk had gekregen. Het was een koperen houdertje met een groot assortiment uitschuifbare, smalle stalen sleutels met baarden in allerlei vormen. Koortsig ging hij aan het werk. Na een paar seconden had hij de achterdeur open. Ze renden door het huis, zochten zich een weg door een doolhof van gangen en vertrekken. Er was niets, niemand.

De Cock keek verstrooid om zich heen. Hij voelde zich vreemd opgewonden. Hij had het angstige vermoeden dat er iets mis was. Dat er iets was gebeurd.

Hij stormde de trap op naar de eerste verdieping. Twee keer opende hij een verkeerde deur. Toen vond hij haar, de oude mevrouw Van der Wheere. Ze lag op haar bed, gekleed. Het haar als een zilveren krans om haar rimpelig gezicht.

Versteend bleef hij staan. Zijn vuisten waren gebald. Op zijn gezicht lag een verbeten trek. Hij voelde de hijgende adem van Vledder in zijn nek.

‘Dood?’

De Cock knikte traag. ‘Vermoord.’




9


De Cock drukte de rug van zijn hand tegen de wang van de dode vrouw. ‘Ze is koud,’ zei hij hees. ‘Het moet al een paar uur geleden zijn gebeurd.’

‘Gewurgd?’

‘Ik vermoed het.’

Vledder boog zich over het lichaam. ‘Er is aan haar hals weinig te zien.’

De Cock ademde diep. ‘Dat hoeft ook niet,’ verzuchtte hij. ‘Ze was al een oude vrouw. Mager en tanig.’ Hij keek in het rimpelige gelaat, de dode starende ogen, de halfopengezakte mond en schudde het grijze hoofd. ‘Ze zal het ons nooit meer kunnen zeggen,’ sprak hij triest.

Vledder knikte. ‘Zou ze daarom…?’

De Cock antwoordde niet. Hij liep bij het bed vandaan en begon de kamer te onderzoeken. Het was een grote slaapkamer, ruim en hoog, met een ouderwets boudoir en twee ramen, die uitzagen op een diepe, goed onderhouden tuin achter het huis.

De Cock bleef staan en keek naar buiten. Niets bewoog. De laaghangende zon wierp schaduwen achter een ligusterheg. Een paar ranke cipressen stonden roerloos in een windstille avond. Het was een verstild beeld, alsof de tuin rouwde om de dood van de oude vrouw. Hij draaide zich langzaam om en snoof. De geur van lavendel was overal, zweefde door het vertrek, hing aan de damasten gordijnen.

Vledder kwam naar hem toe. ‘Het is… het is zo vredig,’ zei hij zacht, weifelend, ‘haast geweldloos. Er is geen spoortje van verzet, van een worsteling. Ze moet zich zonder een vorm van verweer aan haar moordenaar hebben overgegeven.’

De Cock keek langs hem heen. De woorden van de jonge rechercheur gleden langs hem heen, drongen niet tot zijn bewustzijn door. De dood van de oude vrouw had hem getroffen, verrast. Hij had het niet verwacht, zo direct, zo onmiddellijk na Juliette. Het gaf hem het vreemde, kwellend gevoel, dat het zijn schuld was, dat hij niet voldoende attent was geweest. ‘Hoe voorkom je een moord?’ vroeg hij hardop.

Vledder keek hem aan. ‘Voorkomen?’ vroeg hij verbaasd. ‘Dat is gewoon niet te doen. We kunnen moeilijk achter iedere man en vrouw een rechercheur zetten.’

De Cock klemde zijn dikke lippen op elkaar. Hij had het anders bedoeld, maar zei dat niet. Rusteloos stapte hij in de kamer op en neer. Hij voelde een onweerstaanbare behoefte zijn gekweld gemoed te luchten in een serie kernachtige vloeken, maar de indringende aanwezigheid van de dode vrouw op het bed weerhield hem.

‘Waar is het personeel,’ vroeg hij geërgerd. ‘Zo’n groot, bewerkelijk huis met een kolossale tuin… daar moet toch personeel zijn?’

Vledder haalde de schouders op. ‘Ik geloof niet dat je in huis iemand zult treffen. Je hebt het zelf gezien. Alle deuren voor en achter waren op slot.’

De Cock knikte. ‘Ze waren op slot, deugdelijk op slot.’ Het was alsof hij het voor zichzelf herhaalde. Hij keek langzaam naar Vledder op en gebaarde naar beneden. ‘In de hal, op een tafeltje, staat een telefoon. Bel de schouwarts, de technische dienst en de fotograaf. Kijk in het huis of er sporen zijn van inbraak en vraag aan het hoofdbureau om materiaal voor gipsafdrukken.’

‘Sporen van braak… gipsafdrukken?’

De Cock wapperde ongeduldig met zijn hand. ‘De dader,’ zei hij kriegel, ‘moet toch op een of andere manier zijn binnengekomen… weggegaan.’

Vledder grinnikte. ‘En als hij een sleutel had?’

Rechercheur De Cock keek zijn jonge collega enige tijd aan, strak, doordringend. ‘Je zult,’ zei hij traag, nadrukkelijk, ‘sporen van een inbraak vinden… een vernielde zijdeur… een open bovenlicht… een verbroken raam. Geloof me, je zult het vinden.’

Vledder keek terug, verward, niet-begrijpend. ‘Oké,’ zei hij na een poosje. ‘Ik zal kijken en bellen. Kan ik verder nog iets voor je doen?’

De Cock streek met zijn hand door het grijze haar. ‘Broer Jerome woont in Abcoude. Zijn nummer zal wel in de klapper naast de telefoon staan. Vraag of hij onmiddellijk wil komen.’ ‘Moet ik hem zeggen…?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Als hij bijzonderheden vraagt, dan zeg je kortaf dat er voor nadere uitleg geen tijd is. Maar zorg wel dat hij komt, begrijp je?’

Vledder knikte vaag. Hij liep de kamer uit, weifelend, omkijkend. De jonge rechercheur voelde zich verward, onzeker. Zijn oude leermeester was op belangrijke momenten vaak een vreemde, bijna raadselachtige fi guur, een man die hij niet meer kon volgen, van wie hij het doen en laten niet meer begreep. Het verwarrende was dat hij uit ervaring wist dat alles wat de oude speurder deed, zin had, paste in het patroon van het onderzoek.

Hij liep peinzend de trap af naar de hal. Het was er vrij donker. Het schaarse licht kwam van twee smalle glas-in-loodramen naast de deur. De oude parketvloer kraakte onder zijn zolen.

Na een reeks telefoongesprekken onderzocht hij koel, systematisch de vertrekken gelijkvloers, de zitkamer, de rookkamer, de studeerkamer, de keuken. Scherp observerend gleed zijn blik langs de wanden, de vloer, het meubilair. Er was aanvankelijk niets dat zijn speciale aandacht trok. Vrijwel overal hing de geur van lavendel.




In een van de zijvleugels van het huis ontdekte hij een kleine werkkamer met tegen de wand een antiek kabinetje. Het was niet gesloten. Op het groene vilt lagen papieren rommelig opeen. Enkele laden stonden op de vloer. Kennelijk had iemand in haast iets gezocht.

Ineens zag hij dat in een raam van het vertrek de ruit ontbrak. Het viel bijna niet op. Toen hij dichterbij kwam, zag hij dat het glas vrijwel geheel was weggenomen. Alleen staken hier en daar nog splintertjes in de sponningen. De opening was, ruw geschat, vijftig bij tachtig centimeter, groot genoeg om zelfs een wat zwaargebouwde man doortocht te verlenen. Voorzichtig, zonder te steunen, stak de jonge rechercheur zijn hoofd door het raam. Buiten op het grind lagen glasscherven.

Hij liep naar de hal. ‘Je hebt gelijk,’ riep hij onder aan de trap. ‘Er zijn sporen van braak.’

Er kwam geen antwoord. Vledder stormde de trap op. Hij vond De Cock in de slaapkamer van de dode vrouw. Hij zat op een soort poef aan de toilettafel. De inhoud van het medicijnkastje lag wat rommelig voor hem uitgestald. Zwijgend wees hij naar een reeks ampullen.

Vledder bekeek ze aandachtig. ‘Insuline.’

De Cock knikte. ‘En de oude mevrouw Van der Wheere was geen diabetica.’

‘Wat was ze niet?’

‘Diabetica,’ herhaalde De Cock geduldig. ‘Ze leed niet aan suikerziekte.’




In de sombere studeerkamer van villa Jolanda leunde De Cock met zijn rug tegen een wand met boeken. Schuin boven hem, in het slaapvertrek van de oude dame, werkten de dactyloscopen en de fotograaf onder het toeziend oog van Vledder hun macaber program af. Schuin voor hem in een zwartleren fauteuil zat Jerome. Het leek De Cock of hij de man voor de eerste keer zag. Bij hun vorige ontmoeting, in de kamer van de commissaris, had de moeder gedomineerd. Zij had alle aandacht op zich gevestigd. Nu pas ontdekte De Cock de brede kin, de scherpe lijnen rond de mond, de wijde neusvleugels, de waakzame blik in de hardblauwe ogen.

‘U heeft mij nogal abrupt met de dood van moeder geconfronteerd.’ De stem van Jerome klonk verwijtend, bitter. ‘Als dit een vorm van tactiek is, dan moet ik u zeggen dat het mijn bewondering niet heeft. Ik had toch wel verwacht dat u mij enigszins had voorbereid.’

De Cock keek hem strak aan. ‘Het spijt me,’ sprak hij verontschuldigend. ‘Ik vermoedde niet dat het u nog zou schokken.’

De ogen van Jerome vernauwden zich. ‘Een dwaze veronderstelling. Vindt u zelf niet? Zij is mijn moeder.’

De Cock knikte vaag. ‘Een opmerkelijke vrouw. Bewonderenswaardig. U had haar dood dus niet verwacht?’

Jerome maakte een wild gebaar. ‘Waar zinspeelt u op,’ riep hij kriegel. ‘Natuurlijk had ik haar dood niet verwacht. Niet zo plotseling, bedoel ik. Moeder mankeerde niets. Ze was een krasse vrouw. Nog volkomen helder van geest.’

De Cock zuchtte diep. ‘Dat zal het zijn geweest,’ zei hij peinzend. ‘Ik begrijp u niet.’

De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd. ‘Haar helderheid van geest,’ legde hij uit. ‘Ik had de stellige indruk dat zij precies wist wie Juliette had vermoord… en waarom.’

Jerome produceerde een dwaas lachje. ‘Dan had ze het vanmorgen toch gezegd. Aan u, aan mij of aan de commissaris.’

De Cock wreef met zijn hand over zijn breed gezicht. ‘Uw moeder,’ sprak hij traag, ‘was een verstandige vrouw. Ik denk dat ze geen loze beschuldigingen heeft willen uiten. Dat ze zekerheid wilde. En dat aan die zekerheid nog iets ontbrak.’

Jerome keek op. ‘Ontbrak?’ In zijn stem klonk verbazing.

De Cock knikte. ‘Een facetje, een aanwijzing, althans iets dat zij als bewijs naar voren had willen brengen.’

‘U bedoelt een ontbrekende schakel, die zij voor vanavond acht uur dacht te vinden.’

De Cock plooide zijn lippen tot een grijns. ‘Heel goed,’ sprak hij oprecht bewonderend. ‘En de moordenaar was er zo van overtuigd dat zij die schakel zou vinden, dat hij het risico niet nam haar tot acht uur in leven te laten.’

Hij kwam van de boekenwand vandaan en liet zich tegenover Jerome in een fauteuil zakken. Hij keek naar de man voor zich. Zijn scherpe blik registreerde iedere nuance, elke verandering van expressie. ‘U wist,’ sprak hij beschuldigend, ‘dat uw moeder om acht uur vanavond een afspraak met ons had.’

Jerome keek onbewogen terug. ‘Ik wist het,’ antwoordde hij gelaten. ‘Ik was er immers bij, toen zij die afspraak met u maakte. Het lijkt mij zinloos dat te ontkennen.’ Hij pauzeerde even, bracht beide handen naar voren, de vingertoppen rustend tegen elkaar. ‘Ik zal u eens wat zeggen, rechercheur. Er is niemand die de dood van mijn moeder zozeer betreurt, als ik. Ze was mijn steun, mijn raadsvrouwe, zoals ze altijd de steun en raadsvrouwe van mijn vader is geweest. Gelooft u mij, de C.I.H. is groot geworden door haar. Zij was vaders stimulans. Het brein achter zijn grote daden. Toen de oude man stierf, veranderde er in feite niets. Ik volgde hem op… nam zijn marionettenrol in de onderneming over. Dat klinkt misschien wat cynisch, maar zo is het niet bedoeld. Moeder had nu eenmaal een feilloos instinct voor zaken doen. Zij kon elke movement, elke schommeling in de markt haarscherp analyseren. Het zou dwaas zijn geweest haar adviezen in de wind te slaan.’

‘Had ze vijanden?’

Er gleed een schaduw over het gezicht van Jerome. ‘In de boezem van de C.I.H. was de rol van moeder genoegzaam bekend. Er zijn spotprentjes van haar in omloop, waarin ze werd voorgesteld als een leeuwentemster, die het de oude Henri alleen maar toestond zo nu en dan te brullen. Ik wil maar zeggen… niet allen droegen haar een goed hart toe. Ze heeft carrières gebroken, mannen in hun opmars naar de top gestuit. Ik ken ze, die haar naam met afschuw uitspreken.’ Hij glimlachte, een moede, matte glimlach. ‘U moet beseffen dat zij middels vader alles dirigeerde, beschikte over het lot van de liftboy tot de manager.’

‘Een bijzondere vrouw,’ reageerde De Cock bewonderend.

Jerome knikte. ‘Een bijzondere vrouw,’ herhaalde hij peinzend.

‘U bent de oudste zoon?’

‘Nee… niet ik. Jonathan… Jonathan is de oudste.’

‘Werd hij ook in de zaak opgenomen?’

Het gezicht van Jerome versomberde. ‘Het was de wens van vader dat Jonathan hem opvolgde.’

De Cock keek hem onderzoekend aan. ‘Moeder was ertegen?’

Jerome knikte traag. ‘Hoewel Jonathan als oudste zoon de meeste rechten had, vond ze hem niet geschikt. Jonathan was in haar ogen te onwillig, te wispelturig.’

De Cock keek hem strak aan. ‘Geen marionet.’

Jerome reageerde onmiddellijk. Hij keek fel op. Zijn hardblauwe ogen fl ikkerden boosaardig. Een moment leek het alsof hij zijn zelfbeheersing zou verliezen, maar hij herstelde zich snel. ‘Moeder had weinig contact met Jonathan,’ sprak hij, uiterlijk weer volkomen rustig. ‘Ze begrepen elkaar niet… of wilden elkaar niet begrijpen. Ze waren nog geen paar minuten bij elkaar of ze hadden al verschil van mening. Er was altijd een soort vijandschap.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Wist Jonathan dat uw vader hem als opvolger had bestempeld?’

Jerome knikte heftig. ‘Als kind al. Daarover bestond geen twijfel. Vader was in vele opzichten een excentriek man. Het zal u zijn opgevallen dat hij een.grote voorliefde had voor de letter J. Deze villa noemde hij Jolanda, zijn jacht de Julia en zijn kinderen Jonathan, Jerome en Juliette. Vader was erg op zijn oudste zoon gesteld. Jonathan betekent ‘Jahweh geeft’. Vader beschouwde het feit dat zijn eerste kind een zoon was, als een goddelijk teken. Jonathans opvolging in de onderneming was ook het enige punt waarop de oude man nooit heeft willen capituleren.’

De Cock keek hem verbaasd aan. ‘Maar de leiding kwam bij u?’

Jerome streek met zijn hand langs zijn voorhoofd. ‘Inderdaad. Ik werd hoofd van de Chemische Industrie Holland. Feitelijk een onbegrijpelijke zaak. Ook voor mij.’

‘Hoezo?’

‘Toen vader op de Julia onverwachts stierf, bleek dat er geen enkel stuk was waarin zijn opvolging stond geregeld. Er was zelfs geen geldig testament. Vrijwel het hele aandelenpakket van de onderneming kwam daardoor in handen van moeder.’

De Cock keek naar hem op. ‘En moeder negeerde de wensen van de oude Henri en benoemde u tot hoofd van de onderneming.’

Jerome zuchtte diep. ‘Zo was het. Inderdaad. Het is een pijnlijke zaak het u allemaal te vertellen. Toen Jonathan na de dood van vader op de Julia hoorde dat ik de leiding van de onderneming kreeg, was hij in alle staten. Hij schold moeder uit voor oude heks en beschuldigde mij en haar van falsifi caties, van het verduisteren van documenten. Het was een verschrikkelijk tafereel. Dat kan ik u zeggen. Jonathan geraakte gewoon buiten zinnen. Hij schuimbekte van woede. Juliette en ik hielden hem slechts met moeite in bedwang. Later kalmeerde hij wat en nam weer normaal aan de gesprekken deel. Er was heel wat te regelen. Vader was nog maar enkele uren dood. Zijn plotseling overlijden bracht nogal wat problemen met zich mee. Dat was ook de reden dat moeder de kwestie van de opvolging onmiddellijk aan de orde had gesteld.’ Jerome pauzeerde even, schudde het hoofd. ‘We hebben nog een poosje in de veronderstelling geleefd dat Jonathan zich bij de situatie had neergelegd, maar toen wij, voor wij die nacht van boord gingen, nog even aan het sterfbed van vader stonden, legde hij plotseling zijn hand op de borst van de oude man en bezwoer plechtig dat hij ons…’ Jerome stokte. Zijn mond, zakte halfopen. Het bloed trok uit zijn gezicht.

De Cock schoof naar hem toe: ‘Wat bezwoer hij?’

Jerome slikte. ‘Dat hij ons zou doden… één voor één.’




10


Vledder kwam met een wiebelende kop zwarte koffi e van het komfoortje en zette die voor De Cock neer. ‘Een theatraal gebaar.’

De Cock glimlachte fi jntjes. ‘De koffi e?’

Vledder schudde het hoofd. ‘De eed aan het sterfbed.’

De Cock trok een ernstig gezicht. ‘Theatraal en beangstigend.’

Vledder knikte. ‘Als Jonathan van der Wheere bezig is zijn familie stelselmatig uit te moorden, dan wordt het zaak hem zo spoedig mogelijk te arresteren.’

De Cock plukte aan zijn onderlip. ‘Als Jonathan…’

Vledder keek hem onderzoekend aan. ‘Geloof je er niet in?’

De Cock haalde wat weifelend zijn schouders op. ‘Ik weet het niet,’ zei hij wrevelig, onzeker. ‘Ik heb het vreemde gevoel dat achter deze affaire veel meer steekt dan wij vermoeden. Ik zie er geen lijn in. Het is alles nog zo vaag.’

Vledder trok een verbaasd gezicht. ‘Vaag?’ riep hij verwonderd. ‘Hoe kom je erbij? Er is een duidelijke overeenkomst tussen beide moorden. Ga maar na. Jonathan van der Wheere zwoer aan boord van de Julia, dat hij hen één voor één zou doden. Wel, Juliette en de oude vrouw waren aan boord van de Julia. Zij kwamen beiden door wurging om het leven en bij beide moorden was de dader even zorgvuldig.’

De Cock keek van zijn koffi e op. ‘Zorgvuldig?’

‘Er werd in de hele slaapkamer geen enkele vingerafdruk gevonden. Geen fragmentje. Zelfs niet van de vermoorde. Alles was zeer minutieus schoongemaakt. Van alle potjes op de toilettafel, ik schat een dertig, waren de vingerafdrukken verwijderd.’

‘En aan het raam… het kabinetje beneden?’

Vledder grijnsde. ‘Elke lade, elk stijltje was schoongeveegd.’

De Cock reageerde niet direct. Hij staarde peinzend voor zich uit, zijn hoofd rustend in zijn handen, de ellebogen steunend op zijn bureau. Zijn grof, breed gezicht stond zorgelijk en de rimpels in zijn voorhoofd waren verdiept. Het was alsof hij voor het eerst besefte hoe gevaarlijk zijn tegenstander was. Hoe meedogenloos.

‘Ik weet niet precies wat er is,’ zei hij na een poosje, ‘maar het benauwt mij een beetje. Beide moorden hebben zo’n emotieloze sfeer. Bijna onmenselijk. Het lijkt wel het handwerk van een professionele killer.’ Hij keek naar Vledder, die zijn aantekeningen uitwerkte.

‘Zei de schouwarts nog iets?’

De jonge rechercheur schudde het hoofd. ‘Dokter Den Koninghe was vaag en laconiek als altijd.’

‘Heb je hem de ampullen laten zien?’

‘Ja.’

‘En wat zei hij ervan?’

‘Gewone ampullen insuline. Niets bijzonders. Hij zei ook hetzelfde wat jij zei… mevrouw Van der Wheere was geen diabetica.’

De Cock glimlachte. ‘Hij zal ook hetzelfde hebben gezien als ik… mevrouw Van der Wheere had geen punctieplekjes aan armen of benen. Begrijp je, geen plekjes van een injectienaald.’ Hij nam een slok koffie. ‘Heb je nog naar personeel geïnformeerd?’

Vledder knikte. ‘Er is vijf dagen in de week een werkster. En dan is er nog een oude man, die de tuin bijhoudt.’

‘Heb je ze gesproken?’

Vledder spreidde beide armen. ‘De werkster was met vakantie in Majorca en de tuinman had een dag vrijaf. Van buren hoorde ik dat hij op bezoek was bij zijn dochter in Purmerend. Met medewerking van de politie daar heb ik even door de telefoon met hem kunnen praten. Toen ik hem vertelde dat de oude dame dood was, begon hij te huilen. Hij vroeg of mevrouw Van Paddenburgh dan niet was geweest.’

‘Wie is mevrouw Van Paddenburgh?’

Vledder gebaarde wat ongeduldig voor zich uit. ‘Zover ben ik nog niet. Ik heb haar nog niet gesproken. Volgens de tuinman was zij een vriendin van de oude mevrouw Van der Wheere. Ze kwam vaak ’s middags op bezoek. Dan dronken de beide dames thee, keuvelden wat en speelden een spelletje patience.’ De jonge rechercheur stond geagiteerd van zijn stoel op en smeet zijn ballpoint op het bureau. ‘Wat kan het ons schelen,’ riep hij geëmotioneerd, ‘of een paar keuvelende oude vrouwen ’s middags patience spelen. Dat leidt tot niets. Daar komen we geen steek verder mee. Verdomme, De Cock, we moeten wat doen. En snel. Dit is waarachtig de tweede moord.’

‘Je telt al aardig,’ zei De Cock laconiek.

Vledder zwaaide met beide armen. Blosjes van opwinding stegen naar zijn wangen. ‘Hoe lang moeten we dat laten gaan,’ riep hij wild. ‘Moeten we wachten tot ook André Berenburgh en broer Jerome zijn vermoord?’

De Cock antwoordde niet direct. Hij boog het hoofd en wreef met duim en wijsvinger in de ooghoeken. Het was een vermoeid gebaar.

‘Goed,’ zei hij loom, ‘ga naar beneden naar de telex en geef een bericht aan allen. Opsporing, aanhouding en voorgeleiding verzocht van Jonathan van der Wheere.’

‘Wegens moord?’

De Cock zuchtte. ‘Moord… meermalen gepleegd.’




De Cock boog vormelijk, het hoedje in de hand. ‘Mevrouw Van Paddenburgh?’

‘Ja?’

‘Mijn naam is De Cock… met ceeooceekaa.’ Hij gebaarde opzij. ‘En dat is mijn collega Vledder. Wij zijn van de recherche.’

‘Recherche?’

‘Inderdaad. Wij zijn verbonden aan het politiebureau aan de Warmoesstraat. Wij wilden u graag een paar vragen stellen. Mogen we even binnenkomen?’

Mevrouw Van Paddenburgh knikte. ‘Gaat uw gang,’ zei ze wat schuchter. Ze deed de voordeur verder open en ging de beide rechercheurs voor naar een gezellig ingerichte woonkamer. ‘Neemt u plaats.’ Ze wees naar een paar diepe fauteuils. ‘Zegt u het maar. Waarmee kan ik u van dienst zijn?’

De Cock weifelde even. ‘U kent de oude mevrouw Van der Wheere?’

‘Ja… die ken ik.’

‘U was vanmiddag bij haar op bezoek?’

‘Vanmiddag niet.’

De Cock kuchte. ‘Het is toch wel gebruikelijk dat u haar ’s middags bezoekt?’

Mevrouw Van Paddenburgh keek van De Cock naar Vledder en terug. In haar bruine ogen lag onrust. ‘Hoezo?’ vroeg ze, ‘is er iets?’

De Cock knikte ernstig. ‘We hebben,’ zei hij somber, ‘de oude dame dood in haar bed aangetroffen.’

Mevrouw Van Paddenburgh bracht verschrikt een hand naar haar mond. ‘Hartverlamming?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Vermoord.’

Ze keek De Cock met grote ogen aan. ‘Ver… vermoord?’ stotterde ze. ‘Maar dat is… dat is ontzettend. Zij ook al? U weet het toch van haar dochter? Wanneer is het dan gebeurd?’

‘In de loop van de middag.’

‘Dat moet dan na twee uur zijn geweest.’

‘Na twee uur?’

‘Ja, dat moet. Toen heb ik nog met haar gesproken. Ze belde mij omstreeks die tijd op en zei dat het haar geweldig speet, maar dat ze mij vanmiddag niet kon ontvangen. Ze kreeg bezoek.’

‘Wat… bezoek?’

Mevrouw Van Paddenburgh knikte. ‘Dat zei ze. Ze was nogal in de war. Ze vroeg of ik het in de krant had gelezen van Juliette. En dat ze in verband daarmee vanavond een afspraak had met heren van de recherche en dat ze…’

De Cock wuifde het weg. ‘Wat zei ze over het bezoek in de middag?’

Ze schudde weifelend het hoofd. ‘Niets. Daar hebben we het heel niet over gehad. Het heeft ook niet zo lang geduurd. Het gesprek was zo afgelopen. Ze had heel weinig tijd. Ze moest nog iets uitzoeken, zei ze.’

‘Wat?’

‘Dat weet ik niet.’

De Cock boog zich naar haar toe. ‘U gold als een vriendin van haar,’ zei hij vriendelijk. ‘Heeft ze u in de loop van de tijd wel eens iets gezegd, iets vertrouwelijks, iets dat voor ons onderzoek van belang kan zijn?’

Op het vriendelijke gezicht van mevrouw Van Paddenburgh kwam een smartelijke trek. ‘We spraken niet zo veel. Ik bedoel, zoals vrouwen dat onder elkaar gewoonlijk doen. Onze gesprekken hadden in de regel een wat zakelijk karakter.’

‘U was toch niet bij haar in dienst?’ Mevrouw Van Paddenburgh lachte bedeesd. Het idee scheen haar te amuseren. ‘Nee… gelukkig niet.’

De Cock keek haar schuins aan. ‘Gelukkig… zei u?’

Mevrouw Van Paddenburgh had haar gezicht weer in een ernstige plooi. ‘Ze was voor haar ondergeschikten niet altijd even gemakkelijk.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Kwam ze wel eens hier? Ik bedoel… bezocht ze u wel eens?’

‘Een enkele keer. Het liefst bleef ze in haar eigen huis.’

‘Bent u suikerziek?’

Mevrouw Van Paddenburgh keek verward naar hem op. ‘Hoe weet u dat?’

De Cock glimlachte. ‘Ik wist het niet,’ zei hij beminnelijk.

‘Ik raadde er gewoon naar.’ Hij wuifde het onderwerp weg. ‘Vertel me van de oude dame.’

Mevrouw Van Paddenburgh zuchtte. ‘Er is zoveel over haar te vertellen. Mevrouw Van der Wheere was een dynamische vrouw, ondanks haar leeftijd, met een koel, scherp analyserend verstand. Eigenschappen, waarom ik haar bewonderde. Ik ben bij haar vergeleken maar een doetje. Mijn man zei wel eens…’

De Cock hield de stroom van woorden tegen. ‘Zei ze wel eens iets over haar kinderen?’

Mevrouw Van Paddenburgh verzonk in gepeins. ‘Ze beklaagde zich er wel eens over dat haar kinderen zo weinig naar haar aardden. Alleen Jerome lijkt op mij, zei ze dan.’

‘En Jonathan?’

Mevrouw Van Paddenburgh glimlachte. ‘Jonathan en Juliette… ze werden door haar altijd in één adem genoemd …duivelse creaturen, waarin de wellustige genen van de Van der Wheeres hun expansie hebben gevonden.’ Ze glimlachte opnieuw, verontschuldigend. ‘Ik citeer haar nu letterlijk.’

De Cock lachte. ‘Was het zo erg?’

Mevrouw Van Paddenburgh kneep haar beide ogen dicht en knikte. ‘Met de liefdesaffaires van die twee zou men boekdelen kunnen vullen.’

Vledder kwam tussenbeide. ‘Was ze hardhorend?’ vroeg hij plotseling.

‘Wie?’

‘Mevrouw Van der Wheere.’

‘Integendeel, de oude dame was juist bijzonder scherp van gehoor. Ik heb mij daar vaak over verwonderd. Dan zei ze plotseling midden in het gesprek ouwe Jacob gaat om het huis. Ze zag hem dan niet, maar hoorde de voetstappen van de oude tuinman in het grind.’

De Cock nam het verhoor weer over. ‘De oude Henri… ik bedoel de oude heer Van der Wheere… was hij gezond?’

‘Hoe bedoelt u?’

‘Had hij last van zijn maag? Leed hij aan een of andere ziekte?’ Mevrouw Van Paddenburgh trok haar smalle schouders op. ‘Nee, niet dat ik weet. Soms had hij een aanval van galstenen. Hij moest daaraan geopereerd worden, maar dat wilde hij niet. Als het heel erg was, kreeg hij een injectie.’

‘En dat hielp?’

‘Ja, dat neem ik aan. Hij was vrijwel altijd aan het werk. De aanvallen duurden nooit lang.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Kent u Janus?’

Ze fronste haar wenkbrauwen. ‘U bedoelt Janus van Drunnen.’

‘Die bedoel ik.’

‘Ik heb hem wel eens ontmoet.’

‘En?’

‘Wat ik van hem vond?’

‘Precies.’

Mevrouw Van Paddenburgh antwoordde niet direct. Haar blik dwaalde weg. ‘Hij is uiterlijk heel vriendelijk, voorkomend, zelfs charmant, maar…’ ze stokte, zocht naar woorden. ‘Hij heeft twee gezichten.’




Ze reden terug. Vledder aan het stuur. De Cock chauffeerde niet graag. Hij zat wat onderuitgezakt, zoals altijd. Zijn onderlip en hoedje naar voren geschoven. Het groene controlelampje van de mobilofoon wierp een spookachtig licht op zijn markant gezicht.

‘Heb je Interpol ingeschakeld?’

‘Parijs. Je weet nooit of hij zijn basis in Frankrijk heeft. Bij voorbeeld aan de Rivièra.’

‘Ik denk het niet. Als Jonathan werkelijk de man is voor wie wij hem houden, dan zit hij in Nederland. Misschien zelfs wel in Amsterdam.’

‘Waarom?’

‘Om te kunnen toeslaan moet hij de gedragingen van zijn slachtoffers nauwlettend volgen. Zijn werk is nog niet af.’

Een tijdje reden ze zwijgend verder. ‘Als Jonathan geen sleutel had,’ zei Vledder plotseling, ‘waarom belde hij dan niet gewoon aan?’

De Cock keek schuin omhoog. ‘Je bedoelt die inbraak in het zijkamertje?’

Vledder knikte. ‘Ik kom daar niet uit,’ zei hij wrevelig. ‘Ik ben er al vanaf vanmiddag mee bezig.’

‘Wat zit je dwars?’

Vledder draaide zich iets naar hem toe. ‘Mevrouw Van der Wheere verwachtte bezoek. Ze was dus wakker. We vonden haar ook geheel gekleed. Het inslaan van de ruit in het zijkamertje moet vrij veel lawaai hebben gemaakt.’ Hij klapte met zijn hand op het stuur. ‘Ik heb zelf geconstateerd dat de telefoon in het huis goed functioneerde. Waarom belde ze de politie niet? Ze moet alle tijd hebben gehad. Ze was alleen. Wanneer iemand toch via een raam je huis binnendringt, dan is het toch zaak om alarm te slaan?’

‘Misschien heeft ze het niet gehoord.’

Vledder grinnikte. ‘Mevrouw Van Paddenburgh zei dat haar gehoor bijzonder scherp was.’

‘Misschien heeft ze het niet gehoord,’ herhaalde De Cock gelaten.

‘Ze-was-niet-hardhorend,’ riep Vledder geprikkeld.

De Cock krabde zich achter in de nek. ‘Voor je vanavond in bed stapt,’ zei hij vriendelijk, ‘denk daar dan eens over na.’




11


Commissaris Buitendam, de lange statige politiechef van het politiebureau aan de Warmoesstraat, liep met uitgestoken hand op De Cock toe. ‘Ik vind het knap,’ riep hij uit. ‘Razend knap, moet ik zeggen. U heeft beide moorden in de kortst mogelijke tijd opgelost. Mijn felicitaties.’

De Cock reageerde verbaasd. ‘Opgelost?’

De commissaris glimlachte. ‘Ik heb het telexbericht gelezen. De verdachte Jonathan is een broer, nietwaar?’

De Cock slikte. ‘Een broer van Juliette en een zoon van de oude mevrouw Van der Wheere,’ legde hij uit.

De commissaris glimlachte opnieuw, breed, uitbundig. ‘Prachtig, prachtig,’ riep hij handenwrijvend. ‘Fantastisch. Ik zal ook aan de jonge rechercheur Vledder mijn lof niet onthouden.’

‘Dat is fi jn,’ reageerde De Cock laconiek.

De commissaris kikte. ‘Onmiddellijk nadat ik het telexbericht had gelezen, heb ik contact opgenomen met de offi cier van justitie. Meester Van Overcinge toonde zich zeer tevreden.’

De Cock keek naar de politiechef. Het gezicht van de commissaris, de toon waarop hij sprak, kwamen hem plotseling onwezenlijk voor, wreed, abstract, als was hij een deel van een andere wereld. Hij had hem willen zeggen dat het gejubel geen grond had, dat het opsporingsbericht van Jonathan van der Wheere niet betekende dat de zaak was geklaard, dat alle vraagstukken waren opgelost. Maar hij wist dat het geen zin had, dat de enthousiaste politiechef al zijn bezwaren met een simpel handgebaar zou wegwuiven. Daarom zei hij: ‘Dank u,’ en liep zonder verder commentaar van hem vandaan. De commissaris keek hem hoofdschuddend na.




‘De commissaris zal jou zijn lof niet onthouden.’

Vledder trok zijn neus op. ‘Wat zal hij mij niet onthouden?’

De Cock glimlachte. ‘Zijn lof. Dat zei hij vanmorgen tegen me. Hij had ons telexbericht gelezen en concludeerde daaruit dat alles volledig was opgelost.’

Vledder schokschouderde. ‘Nou en?’ reageerde hij agressief. ‘Commissaris Buitendam heeft volkomen gelijk. Wat valt er nog te doen? Als Jonathan van der Wheere eenmaal is gearresteerd, hoeft hij alleen nog maar te bekennen.’

De Cock keek zijn jonge collega onderzoekend aan. Hij vroeg zich af of hij schertste, maar het jeugdig gezicht van Vledder stond ernstig. De grijze rechercheur schoof zijn onderlip vooruit. ‘Hij hoeft alleen maar te bekennen,’ herhaalde hij bijna toonloos.

Vledder knikte strak. ‘Precies, zo is het. Ga maar eens mee.’ Hij vatte De Cock bij de arm en leidde hem naar het verhoorkamertje. ‘Ik heb hem hier maar zo lang laten wachten.’ Hij deed de deur met een zwaai open. ‘Mag ik je voorstellen… de heer Van Groenewegen, antiquair.’

De rechercheur keek de man fronsend aan en stak hem aarzelend een hand toe. ‘De Cock…’

‘…met ceeooceekaa,’ vulde Vledder olijk aan.

De antiquair glimlachte beleefd. ‘Van Groenewegen.’

‘U komt ons iets vertellen?’

‘En wat laten zien,’ antwoordde Vledder opgetogen. ‘De heer Van Groenewegen kwam een goed kwartiertje geleden binnenstappen. Hij vroeg naar jou. Jij was er niet. Toen heeft hij het mij laten zien.’

‘Wat?’

De antiquair tastte in een zijzak van zijn colbert. ‘De recherchelijsten waren laat dit keer,’ sprak hij verontschuldigend. ‘Ik heb ze vanmorgen pas binnengekregen. Maar toen ben ik ook onmiddellijk gekomen.’ Hij zette een doosje op tafel en opende het met trillende vingers. ‘Dit moet het zijn.’

De Cock boog zich voorover. ‘Het medaillon!’

De antiquair knikte. ‘Het klopt precies met de omschrijving. Kijkt u maar. Een antiek gouden medaillon met een gegraveerd bloemmotief in een ovaal van robijntjes.’

De Cock keek op. ‘Hoe komt u eraan?’

‘Gekocht.’

‘Waar?’

De heer Van Groenewegen glimlachte wat bedeesd. ‘Ik heb een bescheiden winkeltje in de Reestraat. Antieke sieraden is mijn specialiteit. Men komt van heinde en ver.’

‘Ja ja,’ reageerde De Cock ongeduldig. ‘Van wie heeft u dat medaillon gekocht?’

De heer Van Groenewegen pakte zijn aktetas. ‘Ik heb voor alle zekerheid mijn aankoopregister meegenomen. Het staat op de tweeëntwintigste.’

De Cock nam het register van de antiquair over en bladerde gehaast. Op de 22ste juli gleed zijn vinger langs de rij van inkopen. Ongeveer in het midden van de bladzijde las hij: ‘Medaillon, antiek, goud met robijntjes, gekocht van…’ Hij keek op naar Vledder. ‘…Jonathan van der Wheere,’ zei hij hees. De jonge rechercheur knikte. ‘Het is alles nu wel duidelijk,’ sprak hij ernstig. ‘Het wordt hoog tijd dat we de jacht op broer Jonathan openen.’

De antiquair nam zijn brilletje af. ‘Het was een heel vriendelijk heer,’ interrumpeerde hij, ‘een echte gentleman. Het medaillon was een oud familiestuk, vertelde hij. Het deed hem pijn er afstand van te moeten doen.’

Vledder brieste. Zijn gezicht zag rood. ‘Het had hem pijn moeten doen toen hij het afrukte.’

De antiquair keek hem wat verlegen aan. ‘U bedoelt?’ vroeg hij verward.

De Cock kwam haastig tussenbeide. ‘Zou u hem kunnen herkennen?’

De heer Van Groenewegen staarde voor zich uit. ‘Hij droeg een donkere bril,’ zei hij peinzend. ‘Dat maakt de zaak wat moeilijk.’ Hij glimlachte. ‘Toch, als ik meneer weer zag…’

De Cock boog zich opnieuw over het register.

‘U heeft geen adres vermeld.’

De antiquair maakte een verontschuldigend gebaartje. ‘Meneer had geen adres,’ zei hij. ‘Geen vast adres. Hij woonde dan hier, dan daar.’

De Cock knikte begrijpend. ‘U heeft de aankoop zelf ingeschreven?’

‘Ja, onmiddellijk.’

‘De naam Van der Wheere is goed geschreven. De h in Wheere op de juiste plaats. Kende u die naam of heeft meneer hem gespeld?’

De antiquair schudde het hoofd. ‘Geen van beide. Ik heb de naam overgenomen. Meneer legitimeerde zich met zijn paspoort.’




Rechercheur De Cock speelde met het medaillon, liet het gouden kettinkje in zijn handpalm glijden. Zijn gedachten doolden door een labyrint van feiten, gegevens, aanwijzingen. Het heimelijke pad van een dubbele moord leidde naar Jonathan. Maar wie was Jonathan? Een kille wreker? Een moordende maniak? Wat dreef hem?

Vledder kwam naast hem staan. ‘We zullen zijn contacten moeten afgrazen.’

De Cock grinnikte. ‘Dat lijkt me een prettige bezigheid. Al de vrouwen met wie Jonathan een affaire had…’

Vledder trok een verongelijkt gezicht. ‘Wat moeten we anders? Het is onze enige kans. Wie kan ons verder iets over het doen en laten van die vent vertellen?’

‘Heb je al reacties op ons opsporingsbericht?’

Vledder schudde triest het hoofd. ‘De hotelcontrole meldde dat Jonathan van der Wheere op hun lijsten niet voorkwam. Dat is alles.’

De Cock krabde zich achter in de nek. ‘Een schrale oogst,’ zei hij laconiek.

Vledder klemde zijn lippen op elkaar. ‘We moeten hem vinden,’ riep hij fel. ‘En zo gauw mogelijk. Het is de beste bescherming die wij de anderen kunnen bieden. Ik zal me pas weer prettig voelen, als we hem veilig achter slot en grendel hebben.’ Hij sloeg met zijn vuist op het bureau. ‘Verdomme, die vent moet toch ergens zitten? Hij kan toch niet zomaar van de aardbodem verdwijnen? Wat denk je, zullen we de televisie inschakelen?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Daar krijg je de ouwe commissaris nooit warm voor. Zeker niet in deze zaak. Men wil niet zoveel publiciteit rond deze affaire. Denk aan de C.I.H. De naam Van der Wheere is daar te nauw bij betrokken.’

‘Wat moeten we dan?’

De Cock streek langs zijn brede kin. ‘De zaak anoniem activeren?’

‘Anoniem?’

De rechercheur knikte. Hij trok een la open, nam een vel papier en schreef met grote schoolse letters: Waar is Jonathan? Zal de wrekende zoon zijn luguber moordwerk voortzetten? Hij hield het vel schuin omhoog. ‘Wat denk je hiervan?’

Vledder knikte bewonderend. ‘Sensationeel.’

De Cock greep de telefoon. ‘We zullen de jongens van de pers vragen of ze er wat voor voelen.’

‘En dan?’

De Cock grijnsde. ‘Een krantenbericht doet wonderen.’




‘Rechercheur De Cock?’

‘Dat ben ik.’




‘U had belangstelling voor mij?’ De vragen werden kort, koel, bijna hautain gesteld. ‘Ik vernam dat u een paar maal naar mij hebt geïnformeerd.’

De Cock keek de man voor hem geamuseerd aan. ‘Als u mij eens vertelde wie u was?’

De man schraapte bedachtzaam zijn keel. ‘Van Drunnen… Janus van Drunnen.’

De Cock toonde zijn innemendste glimlach; vriendelijke accolades rond een brede mond. Onderwijl tastte hij de gelaatstrekken van de man af. Zijn scherpe blik gleed langs de slappe mond, de lichtbruine, wat vochtige ogen, het fraaie zwarte haar. Rooie Tiny, vond De Cock, had gelijk. Het gozertje maakte een weke, bijna fatterige indruk.

‘Neemt u plaats.’ De Cock boog, wuifde naar de stoel naast zijn bureau. ‘Het is vriendelijk van u dat u gekomen bent.’

Van Drunnen maakte een protesterend gebaar. ‘Ik ben een drukbezet man.’

De Cock knikte begrijpend. ‘We zullen u niet lang ophouden,’ zei hij geruststellend. ‘Twee afschuwelijke moorden in een tijdsbestek van nog geen vierentwintig uur nopen ons echter tot een uitgebreid onderzoek. Ik verwacht dat u daar begrip voor heeft.’ Van Drunnen zuchtte. ‘Ik zal mij wel aan de autoriteit onderwerpen,’ sprak hij gelaten. ‘U zegt het maar.’

De Cock ademde diep. Verdreef zijn ergernis. ‘Ik ben uw autoriteit niet,’ zei hij loom. ‘Ik wil dat ook niet zijn. Ik ben uw dienaar… een dienaar van het recht… van uw… en ieders recht. Begrijpt u? Uw rol van verdrukte imponeert mij niet.’

Van Drunnen verschoof iets op zijn stoel. ‘Het is niet prettig om bij een moordaffaire betrokken te worden.’

‘Bent u erbij betrokken?’ De stem van De Cock klonk scherp. Van Drunnen haalde wat onwillig zijn schouders op. ‘Ik ken de familie Van der Wheere.’

‘Van zeer nabij.’

Van Drunnen knikte. ‘Dat mag u zeggen. Inderdaad, van zeer nabij. De oude Henri van der Wheere heeft mij bij de familie geïntroduceerd. Hij was nogal op mij gesteld.’

‘U was zijn protégé.’

De jongeman trok zijn lippen tot een grijns. ‘Ik vind protégé een akelig woord. De oude Henri waardeerde mijn administratieve kwaliteiten. Dat klinkt sympathieker. Vindt u niet?’

De Cock wreef met zijn hand over zijn gezicht. ‘U… eh… u bezat nog andere kwaliteiten dan alleen administratieve?’

Van Drunnen verstarde. De weke mond trok iets scheef. Een boosaardig licht fl ikkerde in zijn ogen. ‘U bedoelt?’

De Cock gebaarde traag voor zich uit. ‘Uw amoureuze kwaliteiten,’ antwoordde hij met een zweem van verbazing. ‘U moet toch toegeven dat ook die hooglijk werden gewaardeerd.’

Van Drunnen likte aan zijn droge lippen. ‘De oude Henri was niet zo.’

De Cock keek op. ‘Wie sprak er van de oude Henri?’ Hij glimlachte. ‘Ik bedoelde Juliette.’

Het gezicht van Van Drunnen werd bleek. ‘Er was niets tussen Juliette en mij.’

De Cock stond zuchtend op. ‘Het is dwaas dat te ontkennen.’ Hij legde een hand op de schouder van de jongeman. ‘Jullie vormden een mooi paar… een opvallend paar… de helblonde Juliette en de donkere, modieus geklede Janus van Drunnen.’

De jongeman schudde het hoofd. ‘Er was niets tussen ons,’ herhaalde hij.

De Cock ging weer zitten. ‘Je wilt toch niet,’ sprak hij vriendelijk ironisch, ‘dat ik uit de buurt een paar business-vrouwtjes opscharrel om je te herkennen? Je kunt ervan op aan dat ze met een hand op het hart getuigen dat ze je meerdere malen met Juliette in de buurt hebben gezien.’ Hij pauzeerde even voor het effect. ‘Of vind je dat het Oudekerksplein te dicht bij de Leidekkerssteeg ligt?’

Van Drunnen reageerde fel. ‘Ik heb met haar dood niets te maken.’ Hij sprong op en boog zich naar De Cock, wild, bijna dreigend. ‘Ik heb haar niet vermoord, hoor je. Ik heb haar niet vermoord.’

De Cock keek hem koel, onderzoekend en waakzaam aan. ‘Wat zocht je met Juliette in de rosse buurt?’ vroeg hij scherp.

Van Drunnen kalmeerde, zakte terug op zijn stoel. ‘Daar ontmoetten we elkaar.’

‘Waar?’

‘In de Sint-Jansstraat.’

De Cock sloot zijn ogen. Het was alsof er iets onder zijn schedeldak knapte. ‘De Sint-Jansstraat?’ herhaalde hij.

Janus van Drunnen knikte vermoeid. ‘Daar heeft Jonathan een huis.’




12


‘Stom, dat we niet onmiddellijk na het ontdekken van het lijk een buurtonderzoek hebben gehouden.’

De Cock knikte. ‘Dat was ook mijn eerste reactie.’

Vledder schudde wrevelig het hoofd. ‘Het lag ook niet in de lijn,’ riep hij uit. ‘Wie denkt daar nu aan? Het is toch te dwaas. Welke moordenaar legt het lichaam van zijn slachtoffer praktisch op de stoep van zijn eigen huis?’

De Cock zuchtte. ‘En het staat nog te bezien of we het bij een buurtonderzoek hadden gevonden. We waren er vermoedelijk achteloos aan voorbijgegaan.’

‘Hoezo?’

‘Volgens vriend Van Drunnen was er vrijwel nooit iemand in huis. Alleen wanneer Jonathan een paar dagen in Amsterdam verbleef, was het bewoond. Bovendien was een relatie tot Jonathan van der Wheere bij een oppervlakkige beschouwing niet te vinden. Ik heb gebeld met het gemeentelijk kadaster. Het perceel Sint-Jansstraat 137 staat niet op zijn naam. En bij het bevolkingsregister staat hij op dat adres niet ingeschreven.’

‘Wie dan wel?’

‘Een of andere makelaar.’

Vledder fronste zijn wenkbrauwen. ‘Waarom zo geheimzinnig?’

‘Volgens vriend Van Drunnen wilde Jonathan niet dat het adres een wijde bekendheid kreeg. Hij beschouwde het huis als een soort toevluchtsoord, waar hij vrij anoniem kon vertoeven. Hij ontving er alleen zijn intiemste vrienden en vriendinnen.’

‘Wat kwam Juliette er dan doen?’

De Cock glimlachte. ‘Ze had een sleutel. Jonathan had haar toegestaan het huis te gebruiken, wanneer zij dat wilde.’

Vledder grinnikte. ‘Om zich met een of ander vriendje af te zonderen. Bijvoorbeeld met Janus van Drunnen.’

De Cock maakte een grimas. ‘En als we mevrouw Van Paddenburgh mogen geloven… met nog vele anderen.’

Vledder keek nadenkend voor zich uit. ‘Nu begrijp ik ook waarom zij zich die bewuste avond niet naar het punt van afspraak liet rijden, maar al op de Dam uitstapte. Ze wilde dat het adresje in de Sint-Jansstraat voor de jaloerse André Beerenburgh geheim bleef.’

De Cock knikte ernstig. ‘Ze liep niet,’ zei hij triest, ‘maar rende haar dood tegemoet.’ Hij stond van zijn stoel op en slenterde wat loom naar de kapstok. ‘We moesten er maar eens een kijkje gaan nemen.’ Hij weifelde even. ‘Pak een goede zaklantaarn en een stalen armband. Je weet het nooit. Misschien houdt hij er zich schuil.’

Vledder keek verbaasd op. ‘Wie… Jonathan?’

‘Ja.’

Vledder grijnsde. ‘Hij is toch niet gek.’

De Cock keek hem aan. ‘Dat,’ zei hij traag, ‘begin ik mij af te vragen.’




Sint-Jansstraat 137… een laag, bijna onopvallend huisje op de hoek van de enge Leidekkerssteeg. De kleine ramen en de smalle deur waren vuil en verveloos. De rode baksteen brokkelde en het oude klokgeveltje leunde vermoeid voorover.

Vledder keek omhoog. ‘Een bouwvallig krot,’ zei hij minachtend. ‘Volgens mij wordt het allang niet meer gebruikt.’

De Cock gleed met zijn hand langs de deurpost. ‘Het is een bedrieglijke façade,’ zei hij zacht. ‘Het huis is wel degelijk in gebruik. De scharnieren en het slot zijn pas geolied.’ Hij drukte voorzichtig op de ijzeren kruk. De deur was afgesloten.

‘Heb je een sleutel?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Janus van Drunnen had er geen. De sleutel van Juliette heeft de moordenaar blijkbaar teruggenomen. Ik heb in haar handtasje geen sleutel van dit huis gevonden.’ Hij trok breed zijn gezicht in een vriendelijke grijns. ‘Ik heb natuurlijk wel het oude apparaatje van Handige Henkie.’ Hij tastte in zijn zakken naar het leren foedraaltje.

Vledder zuchtte. ‘Je treedt voortdurend de wet met voeten,’ zei hij hoofdschuddend. ‘Dat kan nooit goed gaan. Vandaag of morgen krijg je er een hoop last mee.’

De Cock glimlachte. ‘Vandaag niet,’ zei hij zorgeloos, ‘en morgen… wie dan leeft, wie dan zorgt. Weet je, mijn oude moeder zei altijd… jongen, de mensheid lijdt het meest aan het lijden dat zij vreest.’

Vledder snoof. ‘Je had een wijze oude moeder,’ zei hij schamper. De Cock knikte instemmend. ‘Ze sloeg zich door het leven met citaten en bijbelteksten. Ik heb haar daar altijd om bewonderd. Haar meest favoriete was…’

Vledder porde de rechercheur in de rug. ‘Schiet op. Als je nog lang aan dat slot blijft morrelen, heb je straks een volksverzameling om je heen.’

De Cock wiste met de rug van zijn hand het zweet van zijn voorhoofd. ‘Je hebt gelijk,’ zei hij loom. ‘Ik moet voortmaken. Maar het is een oud, uitgesleten slot. Ik schat uit de tijd van Napoleon.’

Steeds schoof hij een andere baard uit het koperen houdertje naar voren. Het ging niet zo vlot als anders. De Cock voelde zich wat nerveus, gespannen. Zijn anders zo gevoelige vingertoppen weigerden juist dat beetje extra toewijding dat hij nodig had. Het duurde zeker vijf minuten voor hij het oude slot had teruggedraaid. Zachtjes drukte hij de ijzeren kruk naar beneden. ‘Ga opzij,’ fl uisterde hij. ‘Je weet nooit wat iemand van binnenuit gaat doen.’

Hij gaf de deur een duw. Geruisloos gleed ze open. Een paar seconden bleven de beide rechercheurs staan, wachtend op reacties. Er gebeurde niets. Vledder wipte naar binnen, snel, met katachtige bewegingen. De Cock volgde, traag, behoedzaam.




Het duurde enige tijd voor hun ogen aan de duisternis waren gewend. Langzaam kreeg het interieur contouren.

Vledder deed de buitendeur zachtjes dicht en liet het licht van zijn zaklantaarn door het vertrek glijden. Het was op een vreemde, bijna bizarre manier ingericht met fraaie Perzische tapijten op de vloer en aan de wanden. Turkse en Marokkaanse attributen zorgden voor een oosterse sfeer. Op de grond, rondom, lagen grijswitte berenvachten, poefs en bergen kussens.

‘Sjeik Jonathan,’ grapte Vledder.

De Cock reageerde niet. Voorzichtig stapte hij verder. Het oude huis bleek niet diep. Een bamboegordijn scheidde het oosterse vertrek van een kleine westerse keuken, een soort kombuis met een hypermoderne outillage. Vandaar liep een metalen trap wentelend omhoog.

De Cock keek rond. Het keukentje was Hollands proper. De stalen aanrecht en de witbetegelde vloer waren pijnlijk schoon. Aarzelend liep De Cock de trap op. Boven was een luik. Nog steeds op zijn hoede drukte hij het omhoog. Hij was verdacht op verrassingen. Ze kwamen niet. Omzichtig ging hij verder. Aan de voorzijde van het huis ontdekte hij een donzig slaapvertrek en achter, direct boven de keuken, een miniatuur van een badkamer in oudroze. Hij keek een tijdje speurend rond en liet zich toen weer langs de metalen wenteltrap zakken.

Hij vond de jonge Vledder in het oosterse vertrek. Hij zat op een stapel kussens, een blocnote op zijn knieën. Boven zijn hoofd brandde een mystiek licht.

‘Er is boven niets… niemand,’ rapporteerde De Cock, ‘en alles is schoongemaakt.’

Vledder keek op. ‘Onze zorgvuldige moordenaar,’ zei hij bitter, ‘heeft weer alle sporen uitgewist. We zullen nog moeite krijgen met de bewijsvoering.’

‘Urineplekken?’

Vledder maakte een weids gebaar. ‘Niets gevonden. En ruiken doe je ook niets. Alles stinkt naar wierook. Het lijkt wel een hippietempel.’

De Cock knikte. ‘Er zijn ook geen stoelen of banken,’ merkte hij op.

Vledder glimlachte. ‘Jonathan,’ zei hij spottend, ‘leefde laag bij de grond. Er zijn alleen maar vachten en kussens. Hij moet zijn tijd hier vrijwel liggend hebben doorgebracht.’

De Cock beende verveeld door het vertrek, schopte nonchalant een paar kussens in een hoek. ‘Wat moeten we nog langer hier in dit hok zoeken,’ riep hij kriegel. ‘Of heb je nog suggesties?’

Vledder tikte met de ballpoint op zijn blocnote. ‘Ik heb een paar notities gemaakt.’

‘Waarvan?’

‘De moord op Juliette. Wanneer we de zaak reconstrueren komen we ongeveer tot het volgende beeld.’ Hij kuchte. ‘Jonathan van der Wheere bezorgt… of laat aan haar huis aan de Spiegelgracht bezorgen… een brief, waarin hij haar uitnodigt om ’s avonds om acht uur naar de Sint-Jansstraat te komen. Het feit dat de brief uit de enveloppe is gehaald, duidt in die richting. Juliette geeft niets vermoedend aan de uitnodiging gehoor en laat zich na het dineetje in het Amstelhotel door André Beerenburgh naar de Dam rijden. Ze wandelt vandaar naar dit huis in de Sint-Jansstraat, waar ze door haar moordenaar wordt opgewacht. Jonathan wurgt haar, wacht rustig tot het buiten donker is en legt haar lichaam om de hoek in de Leidekkerssteeg. Het medaillon, dat hij kort voor of na haar dood van haar hals heeft gerukt, verkoopt hij de volgende morgen in de Reestraat aan antiquair Van Groenewegen, aan wie hij zich met zijn paspoort legitimeert.’ Vledder borg zijn blocnote op en keek omhoog. ‘Hoe vind je het?’

De Cock schoof zijn dikke onderlip naar voren. ‘Het klinkt overtuigend.’

Vledder kwam overeind, peilde het gezicht van De Cock. Hij had in de stem van de rechercheur een ondertoon beluisterd, die hem waakzaam maakte. ‘Is… eh… is het niet goed?’

De Cock keek hem aan, zijn linkerwenkbrauw opgetrokken. ‘Het klinkt overtuigend,’ herhaalde hij. ‘Je zou het woordelijk in een proces-verbaal kunnen opnemen.’ Hij draaide zich om en liep naar de deur. ‘Kom, we gaan. Doe het licht weer uit en leg alles, zoals we het gevonden hebben. Misschien komt hij terug.’ Vledder schoof een poef tegen de wand, verlegde een paar kussens en sjokte onwillig achter hem aan. ‘Je bent het er niet mee eens?’ vroeg hij nog eens, weifelend, onzeker.

De Cock antwoordde niet. Hij keek op zijn horloge. ‘Mijn vrouw heeft mij voor vanavond een kaasfondue beloofd, compleet met stokbrood en een verrukkelijke Bordeaux.’

‘Je bedoelt dat je nu naar huis gaat.’

De Cock glimlachte. ‘Ik vind het mooi voor vandaag. Als je morgenochtend tijd hebt, zoek dan even voor mij uit waar het jacht de Julia nu ligt en probeer erachter te komen waar de ouders van die matroos wonen.’

‘Johan Peter Opperman.’

‘Precies. Ik wil eens een praatje met hen maken.’

Vledder keek hem argwanend aan. ‘En wat doe jij morgenochtend?’

De Cock frommelde het slot dicht. ‘De oude mevrouw Van der Wheere en Juliette worden morgenochtend gelijktijdig begraven. Op Zorgvlied.’

‘Daar ga je heen?’

De Cock knikte. ‘Ik ben dol op begrafenissen.’

‘Moeder en dochter… door wrede moordenaarshand gevallen.’

De stem van de oude dominee klonk gedragen door de aula. ‘Wij vragen U, o God, mogen beiden zich koesteren in Uw barmhartigheid.’

‘En de moordenaar?’

Jerome van der Wheere keek verrast opzij. ‘Heeft hij Gods barmhartigheid nodig?’

De Cock boog zich fl uisterend naar hem toe. ‘Vindt u niet?’

Jerome slikte. Zijn gezicht kleurde dieprood. ‘Dat de fi olen…’ Hij sprak zacht, maakte zijn zin niet af.

De Cock was puritein genoeg om de verwensing te vatten. ‘Dat de fi olen,’ lispelde hij, ‘van Zijn toorn zich over hem uitstorten.’

Jerome knikte met samengeknepen lippen.

De dominee eindigde zijn gebed. Het ‘amen’ galmde tegen de wanden. Wat stijfjes liep hij van het kathedertje weg. Orgelmuziek daalde over hen neer.

Een tijdje zaten ze zwijgend in het halfduister, toen gingen de deuren open. Een dubbele stoet dragers trad schuifelend naar binnen. Ze tilden de beide met bloemen bedekte baren op hun schouders. Zacht wiegend droegen ze de doden naar buiten. Het felle zonlicht glinsterde in het grove grind. Langzaam stroomde de aula leeg.

De Cock slenterde bij Jerome vandaan en zocht zich een plaatsje achter in de stoet. Er was veel belangstelling. Hij ontdekte een paar leden van de Amsterdamse gemeenteraad, enige directeuren van bedrijven en een staatssecretaris uit Den Haag. Deftig, de gezichten in een gelegenheidsplooi.

Schuin rechts voor hem uit, eenzaam, wat verloren, liep André Beerenburgh. Het grijze haar aan de slapen stond wijduit, losgewaaid door een zwoel windje, dat de populieren rond de begraafplaats bewoog. De Cock versnelde zijn pas, haalde hem langzaam in. Toen de stoet zich om de groeve opstelde, ging hij achter hem staan. Hij lette scherp op zijn reacties, toen de beide doden op de grafl ift werden gelegd. André Beerenburgh scheen onbewogen. Eerst toen de kisten langzaam zakten, toonde hij enige emotie. Uit zijn grote bruine ogen gleed een traan. Zijn adamsappel schoof heen en weer. Zijn mond bewoog. ‘Adieu Juliette.’ Hij zei nog meer, maar De Cock nam afstand. Zijn gevoel van piëteit dwong hem daartoe. Een moment later had hij spijt en stapte weer naar voren.

De staatssecretaris sprak koel en met grote routine gevoelige woorden. Het maakte het warme hart van De Cock opstandig. Hij haatte clichés en holle frasen.

Toen Jerome van der Wheere een dankwoord had gesproken, schuifelde de stoet van de groeve weg.

André Beerenburgh keek opzij. ‘U bent er ook?’ In zijn stem klonk verwondering.

De Cock knikte traag. ‘Uit medeleven,’ sprak hij ernstig.

André Beerenburgh boog het hoofd. ‘Ik heb dit niet gewild,’ zei hij zacht.

De Cock keek hem aan. ‘Wat heeft u niet gewild?’

‘Die dubbele begrafenis. Ik had Juliette graag alleen begraven. Begrijpt u. Zonder al die mensen. Ik had alleen afscheid van haar willen nemen. Ver weg. Ergens op een klein intiem kerkhof.’

‘En?’

‘De machtige C.I.H. stond het niet toe.’

‘U bedoelt… Jerome stond het niet toe.’

Hij snoof verachtelijk. ‘Ze moest naast haar moeder begraven worden. Herenigd in de dood, zoals hij dat noemde.’ Hij schudde triest het hoofd. ‘Juliette heeft nooit van haar gehouden. Ik heb wel eens gedacht dat ze mij alleen heeft getrouwd om voorgoed van dat oude serpent bevrijd te zijn.’

‘Dat klinkt hard.’

André Beerenburgh knikte. ‘Ik moest feitelijk mijn mond houden. Het is tegen de code. Al hebben ze het leven van anderen vergald… over de doden niets dan goeds.’

Een tijdje liepen ze zwijgend voort. De Cock wees om zich heen. ‘Ik heb broer Jonathan niet gezien,’ zei hij achteloos.

Er gleed een glimlach om de lippen van André Beerenburgh, een kille, bijna wrede glimlach. ‘Ik hoop dat hij gauw weer toeslaat.’

De Cock keek getroffen naar hem op. ‘Jonathan?’

‘Ja, natuurlijk, Jonathan.’

‘Bent u dan niet bang?’

André Beerenburgh reageerde verwonderd. ‘Ik heb toch niets te vrezen.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Wie dan wel?’

‘Jerome… hij is een Van der Wheere.’




13


Commisaris Buitendam zat als een vertoornde vader achter zijn bureau. Zijn borstelige wenkbrauwen staken ver naar voren. Zijn neusvleugels trilden. Met een gebaar van ingehouden woede klapte hij op de krant die uitgeslagen voor hem lag. ‘Dat is jouw werk.’

De Cock keek de commissaris verward, niet-begrijpend aan. ‘Wat is mijn werk?’

De commissaris draaide de krant een kwartslag om en De Cock las hardop de vette koppen: ZAL DE WREKENDE ZOON ZIJN LUGUBER MOORDWERK VOORTZETTEN? WAAR IS JONATHAN? Hij plukte grijnzend aan zijn neus. ‘Moet dat mijn werk zijn?’

De commissaris kwam half uit zijn stoel overeind. ‘Dat heb jij ingeseind.’

De Cock klopte verontschuldigend op zijn borst. ‘Werk ik bij de pers?’

De commissaris schudde heftig het hoofd. ‘Bij de recherche. En dat betekent dat op jou de plicht rust tot geheimhouding. Dat schijn je nogal makkelijk te vergeten. Men is over dat krantenbericht hoogst verbolgen.’

De Cock trok zijn gezicht strak. ‘Wie is men?’ vroeg hij scherp.

De commissaris reageerde fel. ‘Dat gaat jou geen bliksem aan. Dat zijn mijn zaken. Je zult over dat krantenbericht nog wel het een en ander horen. Dat beloof ik je.’

De Cock schudde traag het hoofd. ‘Dat fraaie opsporingsbericht van Jonathan,’ zei hij met een zoet sarcasme, ‘waar men zo verrukt over was, komt overal op de telex. Zelfs in het verre buitenland. Het is voor een handige journalist…’ Hij stokte, glimlachte beleefd. ‘Als u het lek hebt gevonden, hoor ik het wel.’

Het gezicht van de oude commissaris zag bleek. Hij strekte zijn arm naar de deur. ‘Eruit!’ brulde hij.

De Cock ging.




‘Hoe was de begrafenis?’

De Cock haalde nonchalant zijn schouders op. Gewoon, niets bijzonders. Er was vrij veel belangstelling. Zoals trouwens viel te verwachten. De Van der Wheeres zijn belangrijke mensen. Broer Jonathan liet verstek gaan. En ook dat verbaasde mij niet. Broer Jerome was vervelend, rechtlijnig. En André Beerenburgh triest en ontevreden.’

‘Waarom?’

‘Hij vond al die belangstelling maar niets. Hij had Juliette graag in z’n eentje begraven. Op een klein intiem kerkhof, zoals hij dat noemde.’

Vledder schudde het hoofd. ‘Een vreemde vent. Zou hij werkelijk zoveel van Juliette hebben gehouden?’

De Cock staarde voor zich uit. ‘De mantel der liefde,’ zei hij met een lichte ironie, ‘is een wijde cape. Het zou mij persoonlijk niets verbazen als hij haar in een moment van wilde bezetenheid had vermoord.’

‘Een crime passionnel.’

De Cock knikte. ‘Hij heeft ons verteld dat Juliette voor Krasnapolsky uit zijn wagen stapte en dat hij daarna rechtstreeks naar zijn huis aan de Sloterplas reed. Maar is dat waar? Er is niemand die zijn verhaal bevestigt. Wie zegt mij dat hij haar niet naliep, volgde tot in dat huis aan de Sint-Jansstraat? Een korte woordenwisseling… een wurggreep.’

Vledder keek hem getroffen aan. ‘Dat kan best,’ hijgde hij.

De Cock kauwde op zijn onderlip. ‘Maar verder kom ik niet. Begrijp je. Ik weet niet hoe ik hem moet inpassen, hoe ik hem moet plaatsen tegen de achtergrond van die beide andere moorden.’

‘Mevrouw Van der Wheere en de oude Henri.’

De Cock zuchtte diep. ‘Daar ontbreekt voor André Beerenburgh het motief.’

Een tijdje stonden de beide rechercheurs zwijgend naast elkaar, verzonken in gedachten.

‘Heb je de commissaris al gesproken? Hij liep vanmorgen woedend door het gebouw.’

De Cock knikte vaag. ‘Hij was niet zo blij met het krantenbericht.’

Vledder sloeg plotseling met zijn hand tegen zijn hoofd. ‘Margootje,’ stamelde hij onthutst.

‘Wie is Margootje?’

‘Ze zit binnen op je te wachten. Al minstens een halfuur. Ze wil een aanklacht indienen.’

De Cock trok een vies gezicht. ‘Een aanklacht?’

Vledder knikte. ‘Tegen de krant. Vanwege dat bericht.’

De Cock krabde zich achter in de nek. ‘Het wordt geloof ik tijd dat ik een schietgebedje doe.’




De Cock bleef getroffen staan. Hij keek naar haar, lang, onverholen. Een bewonderende blik in zijn ogen. ‘U… eh… u bent mooi,’ zei hij met een ingehouden zucht. ‘Opwindend mooi.’ Hij hield zijn hoofd een beetje schuin, krulde zijn lippen in een speelse glimlach. ‘U wist dat zelf al?’

Ze toonde een rij kleine witte tandjes en dartele kuiltjes bij de mondhoeken. ‘Het is mij meer gezegd,’ antwoordde ze guitig. Het gezicht van de grijze speurder betrok. ‘Ik was er al bang voor,’ zei hij droevig.

Ze lachte vrijuit. ‘U bent rechercheur De Cock?’

‘Met ceeooceekaa.’

Ze lachte opnieuw. ‘Het is mij voorspeld dat u dat zou zeggen.’

De Cock maakte een verontschuldigend gebaar. ‘Ik ben altijd maar bang dat men mijn naam verbastert.’ Hij wierp een steelse blik naar haar minirok, glipte haar voorbij en ging aan zijn bureau zitten. ‘U bent Margootje?’

Ze knikte. ‘Margootje van Stové.’

De Cock wees naar de krant op haar schoot. ‘U bent ontstemd?’

Er gleed een schaduw over haar gezicht. ‘Ja. Ik wil een aanklacht indienen. Ik vind dit verschrikkelijk.’ Ze vouwde de krant open. ‘Er staan hier vreselijke dingen over Jonathan.’

De Cock keek haar argwanend aan. ‘Wat voor vreselijke dingen?’ Ze slikte. ‘Er staat letterlijk dat de recherche er ernstig rekening mee houdt dat Jonathan zijn zuster Juliette en zijn oude moeder heeft vermoord.’

De Cock schonk haar een matte glimlach. ‘Het is voor de recherche zaak om met alles… eh… ernstig rekening te houden.’ Ze knikte begrijpend. ‘Maar het is te dwaas. Jonathan is niet zo. Hij zou nog geen vlieg kwaad kunnen doen, laat staan zijn eigen moeder en zuster doden.’ Ze sprak fel, geëmotioneerd. ‘U moet zich vergissen.’

‘Ik?’

‘Ja. U leidt toch het onderzoek? Van u is dat verzoek om opsporing.’

‘U bent goed op de hoogte.’

Ze liet haar hoofd iets zakken. ‘Ik ben vanmorgen op de krant geweest. Men heeft mij uitvoerig ingelicht en daarna naar u verwezen.’

De Cock schoof zijn kin iets naar voren. ‘Het klopt,’ zei hij wat scherper dan zijn bedoeling was. ‘Ik heb de opsporing van Jonathan van der Wheere verzocht. Op redelijke gronden. En als Jonathan meent dat mijn inzichten onjuist zijn, dan moet hij maar komen om mij dat duidelijk te maken.’

Er kwamen blosjes op haar wangen. ‘Het is ver beneden zijn waardigheid om op belachelijke beschuldigingen te reageren.’

De Cock boog zich naar haar toe. ‘Hoe weet u dat?’ vroeg hij scherp.

‘Ik ken hem.’

‘Intiem?’

‘Dat… eh… dat gaat u niets aan.’

‘Heeft hij u gestuurd?’

‘Nee.’

‘Waarom komt u dan?’

Ze had plotseling tranen in haar ogen. ‘Het is gemeen,’ snikte ze. ‘Het is puur gemeen. Jonathan heeft het niet gedaan. Hij heeft die moorden niet gepleegd. Zoiets doet Jonathan niet.’

De Cock keek haar wat schuins aan. ‘Dat klinkt naïef. Vindt u niet?’

Ze zuchtte diep, plukte een zakdoek uit haar tasje en droogde haar tranen. ‘Er moet toch iemand zijn, die voor hem opkomt,’ zei ze wat pruilerig. ‘Ik weet dat Jonathan een slechte naam heeft. Ik ken de roddels die over hem de ronde doen. Ik weet ook dat er heel veel vrouwen in zijn leven zijn geweest voordat…’ ze stokte, slikte iets weg, ‘voordat ik hem leerde kennen. Jonathan is een charmante man met een levensstijl waarom velen hem benijden.’

‘Een playboy.’

Ze reageerde fel. ‘Maar geen moordenaar.’

De Cock kwam uit zijn stoel overeind. ‘U gelooft in de onschuld van Jonathan?’

Ze keek omhoog en knikte.

‘Onvoorwaardelijk?’

‘Onvoorwaardelijk.’ De Cock gebaarde breed. ‘Zeg mij dan waar ik hem vinden kan.’

Ze boog het hoofd. Het lange, blonde haar gleed als een gordijn voor haar gezicht.

De Cock ging weer tegenover haar zitten. ‘Waar kan ik hem vinden?’ herhaalde hij.

Ze antwoordde niet. Ze begon weer te huilen. Haar smalle schouders schokten. Tranen drupten op haar knie.

De Cock keek een tijdje naar het ineengedoken fi guurtje op de stoel. In zijn hart groeide medelijden. Hij schoof iets naar haar toe, beroerde haar arm. ‘Als Jonathan onschuldig is,’ zei hij vriendelijk, ‘dan zal ik zijn onschuld bewijzen. Maar ik kan dat alleen met zijn hulp. Alle schijn is tegen hem. Begrijp je. Hoe langer hij zich schuilhoudt, hoe moeilijker het wordt.’

Ze richtte haar betraand gezicht naar hem op.

‘Ik weet het niet,’ zei ze zacht, bijna fl uisterend. ‘Ik weet niet waar Jonathan is.’

De Cock keek haar aan met een blik vol achterdocht. ‘Moet ik dat geloven?’

Ze knikte traag. ‘Ik heb hem al vier weken niet gezien.’ Ze pakte een doosje uit haar handtas en stak een sigaret op. Haar slanke vingers trilden.

‘Ik ben radeloos, meneer De Cock. Geloof me. Ik weet het niet meer. Ik weet niet meer wat ik moet doen. Ik ben overal geweest. Ik heb overal gezocht. Hij is weg.’

De Cock keek haar strak aan. ‘Een andere vrouw?’

Op haar gezicht kwam een pijnlijke trek. ‘Ik begrijp dat u zo denkt,’ zei ze bitter. ‘Het verleden van Jonathan geeft daar alle aanleiding toe. Ik neem het u ook niet kwalijk. Maar het is niet juist… dit keer niet. Jonathan en ik zouden trouwen.’

De Cock kneep zijn ogen halfdicht. ‘Trouwen?’ vroeg hij verbaasd. ‘Wanneer?’

‘Nog deze maand.’

‘Waar?’

‘In De Rijp, een lief stadje in Noord-Holland met een beeld van een stadhuis. We zijn er een keer langs gereden. Jonathan was er direct verliefd op. “Daar trouwen we,” zei hij. Een paar weken later hebben we ons laten inschrijven.’

‘Wie zijn op de hoogte van uw voorgenomen huwelijk?’

Ze haalde haar schouders op. ‘Een paar vrienden, kennissen. We wilden het zo intiem mogelijk houden.’

‘En die vrienden weten ook niet waar Jonathan is?’

Ze schudde haar hoofd en zuchtte. ‘Ik begrijp best dat u het verdwijnen van Jonathan in verband brengt met de dood van Juliette en de oude mevrouw Van der Wheere. Als rechercheur moet u zo denken, geloof ik.’ Ze keek naar hem op. ‘U bent er absoluut van overtuigd dat Jonathan zich voor u schuilhoudt?’

De Cock knikte ernstig. ‘Als hij zich niet voor mij schuilhoudt, voor wie dan wel?’ Het klonk wat ironisch.

Er gleed een smartelijke trek over haar gezicht. ‘Niet voor mij, meneer De Cock, als u daar soms op zinspeelt… Jonathan en ik hielden van elkaar. Heel simpel en heel oprecht. Het was niet zomaar een fl irt, een kortstondige verliefdheid. We zouden trouwen, begrijpt u… tot de dood ons scheidt.’

De Cock knikte traag. ‘Sprak hij wel eens over zijn familie?’

‘Soms. Wanneer we alleen waren. Wanneer hij behoefte had aan een vertrouwelijk gesprek.’

‘En?’

Ze wreef een lok uit haar gezicht. ‘Na het overlijden van zijn vader is Jonathan sterk veranderd. Hij is niet meer zo vrolijk, zo opgewekt als vroeger. Soms is hij zelfs terneergeslagen. Somber. Ze hebben de oude man vermoord, zegt hij vaak. Ze wilden niet dat ik de zaak kreeg.’

‘Wie is ze?’

‘De kliek. Zo noemde hij dat. Ik heb altijd begrepen dat de kliek de hele familie Van der Wheere was, met uitzondering van Jonathan.’

De Cock glimlachte. ‘Hij is niet zo erg op zijn familie gesteld?’

‘Nee, helemaal niet. Hij had vooral een hekel aan zijn zwager André.’

‘André Beerenburgh?’

‘Ja. Hij kan hem wel schieten. Hij beweert dat André Juliette alleen maar heeft getrouwd om haar geld. Gelukkig had de oude Henri dat gauw door. Hij zette Juliette op een krap jaargeld en weigerde André Beerenburgh in de leiding van de onderneming op te nemen. Dat heeft André de oude Henri nooit vergeven.’

De Cock haalde achteloos zijn schouders op. ‘Ze zijn wettig gescheiden. André Beerenburgh had bij de dood van de oude geen enkel belang. Er bestonden geen offi ciële betrekkingen meer.’

Margootje van Stové keek hem scherp aan. De blik uit haar helblauwe ogen was koel, observerend. ‘U vergist zich. André Beerenburgh heeft een zoon.’




14


De Cock beende wild gesticulerend door de recherchekamer.

‘Volg haar,’ gebood hij.

Vledder stoof op hem af.

‘Wie?’

‘Dat blonde ding… Margootje. Doe het niet zelf. Laat Van Dijk achter haar aan gaan. Jij loopt direct in de gaten. Ze kent jou.’

Vledder sleurde Robert Antoine van Dijk achter zijn bureau vandaan en rende met hem de trap af.

De Cock keek het tweetal na. Hij wilde weten waar ze heenging, Margootje van Stové, de aanstaande echtgenote van Jonathan. Het onderhoud met haar had hem verward, zijn denkbeelden opeengedreven tot een hoop roestig schroot. Hoe langer hij met de zaak bezig was, hoe verder hij van de oplossing scheen weg te drijven. Hij had André Beerenburgh naar zijn gevoel al van de kandidatenlijst geschrapt. En nu kwam een klein blond en bovenal opwindend schepseltje hem vertellen dat André Beerenburgh een zoon had, een volkomen legale zoon, ‘staande’, zoals het Burgerlijk Wetboek verlangde, zijn huwelijk met Juliette geboren.

De Cock liep terug naar zijn bureau. Wanneer men de zaak, bepeinsde hij, koel overdacht, zat er lijn in. Hij liet zich in zijn stoel zakken en gaf zijn gedachten de vrije loop.

André Beerenburgh doodt de oude Henri. Het moet voor hem aan boord van de Julia niet moeilijk zijn geweest in het eten of drinken van de oude man een snelwerkend vergif te doen. Om een schandaal te voorkomen wordt de moord door dokter Van Gelderen, op dringend verzoek van de familie, tot een natuurlijke dood omgebogen. Er volgt geen boedelscheiding. Het kapitaal van de Van der Wheeres blijft in handen van de oude vrouw, die aan Jerome de leiding van de C.I.H. toevertrouwt. Na Juliette doodt André Beerenburgh de oude dame. Het kapitaal, en daarmee de machtspositie in de C.I.H., zal nu moeten worden verdeeld. Jonathan, Jerome… en het derde deel voor de wettige erfgenaam van Juliette van der Wheere. De Cock grinnikte voor zich uit. En het tijdelijk beheer tot de jonge erfgenaam meerderjarig is… aan wie anders… André Beerenburgh, de vader, man van onbesproken gedrag, op wie geen smet valt te werpen.

‘Binnenpretjes?’

De Cock keek omhoog. Voor hem stond Ben Kreuger. Hij was zo in zijn gedachten verdiept geweest, dat hij hem niet had zien komen.




De oude dactyloscoop legde zijn aktetas op het bureau en ging zitten. ‘Ik heb een hoop werk voor je gedaan,’ zei hij glunderend.

‘Werk?’ vroeg De Cock wat afwezig.

‘Ja. Ik had nog die enveloppe uit het tasje van Juliette. Ik heb hem met jodiumdampen behandeld. Maar het is niets geworden. Ik heb het idee dat het al een oude enveloppe is. Hij is zwaar beduimeld. De papillairlijnen staan kriskras door elkaar heen. Er was niets mee te beginnen.’

De Cock keek hem verbaasd aan. ‘Kom je helemaal naar mij toe om mij dat te vertellen?’

Ben Kreuger glimlachte. ‘Ik heb wat anders voor je.’ Hij pakte zijn aktetas en zette die op zijn schoot. ‘Bij de moord op de oude mevrouw Van der Wheere was alles weer minutieus schoongemaakt.’

‘Dat weet ik al van Vledder.’

Kreuger verschoof iets op zijn stoel. ‘Er lagen op het kabinetje beneden en op de vloer een stel papieren.’

‘En die heb je met jodiumdampen onderzocht?’

Kreuger knikte. ‘Ik heb er mooie afdrukken op gevonden. Zij zijn fotografi sch vastgelegd.’

‘Dat had je mij wel eens kunnen zeggen.’

Kreuger schudde grijnzend het hoofd. ‘Dat had geen zin. Op alle papieren vind je afdrukken… van de typistes… van de man of vrouw die tekent… van de ontvanger. Dat zegt allemaal niets.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Ga verder.’

Kreuger keek wat verdrietig. ‘Ik had bij die moorden zo weinig voor je kunnen doen, De Cock. Er was niets. Dat zat me een beetje dwars. Vandaar die papieren. Het haalt in de regel niets uit. Maar ik wilde het proberen. Ik ben naar het hoofdkantoor van de C.I.H. gegaan en ik heb Jerome van der Wheere gevraagd van wie er vingerafdrukken op die papieren waren te verwachten.’

‘En?’

‘Hij noemde mevrouw Van der Wheere, de oude Henri, enkele typistes, een paar jongste bedienden, meneer Van Drunnen en hemzelf. Meneer Jerome was heel bereidwillig. Hij verleende volle medewerking. Ik heb ook alle vingerafdrukken gekregen.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Maar de vingers van de oude meneer en mevrouw Van der Wheere had je niet.’

Kreuger lachte. ‘Die had ik wel. Bij het onderzoek in villa Jolanda had ik ze al van de oude mevrouw genomen. En de vingers van meneer Henri heb ik achterhaald.’

‘Achterhaald?’

De oude dactyloscoop gniffelde. ‘Het was niet zo moeilijk. Kijk, wanneer je een brief vasthoudt, krijg je een duidelijke afdruk van de duim aan de voorkant, en vage afdrukken van de vingers aan de achterkant van het papier. De meeste bescheiden waren door de oude Henri zelf ondertekend. Wanneer mensen hun handtekening plaatsen, houden ze het papier met de toppen van hun vingers vast. Om het schuiven tegen te gaan. Begrijp je. Zo ook de oude Henri. Het duurde een paar uurtjes. Toen had ik al zijn prentjes bij elkaar.’

De Cock trok aan zijn oorlelletje. ‘Prachtig… maar wat wil je ermee?’

Kreuger zuchtte. ‘Ik hoopte een afdruk te vinden van iemand die in onze collectie voorkomt… een of andere inbreker. Snap je?’

De Cock glimlachte. ‘En die was er niet.’

Kreuger schudde het hoofd. ‘Die was er niet,’ herhaalde hij traag. ‘Maar op alle papieren vond ik afdrukken van meneer Van Drunnen… hele duidelijke afdrukken.’ De oude dactyloscoop aarzelde even. ‘Ook op brieven die in meer dan dertig jaar niet uit het kabinetje zijn geweest.’




‘Van Dijk zit op haar spoor. Hij zal onmiddellijk bellen, zo gauw hij wat weet. Het helblonde ding is makkelijk te volgen, dacht ik.’ De Cock grinnikte. ‘Als ze niet in een snelle wagen stapt.’

Vledder haalde zijn schouders op. ‘Dan hebben we pech. Wat kwam ze feitelijk doen?’

De Cock streek met zijn hand over zijn haar. ‘Vertellen dat ze met Jonathan van der Wheere in De Rijp zou trouwen en dat André Beerenburgh een zoon heeft.’

‘Een zoon?’

De Cock schoof zijn dikke onderlip vooruit. Zijn gezicht stond ernstig. ‘Wettig erfgenaam van Juliette van der Wheere.’

Vledder keek hem verbijsterd aan. ‘Verdomme.’ Het kwam uit de grond van zijn hart.

De Cock schudde bestraffend het hoofd. ‘Je mag volgens de ambtsinstructie niet vloeken.’ Het klonk spottend.

De jonge rechercheur negeerde de opmerking. ‘Maar… maar daar heeft hij nooit iets van gezegd,’ riep hij verontwaardigd.

De Cock knikte traag. ‘Dat maakt André Beerenburgh tot een ernstige kandidaat.’ Hij zuchtte omstandig. ‘En alsof één dreun op mijn hersens niet voldoende was, kwam de oude Kreuger mij nog vertellen dat hij op papieren in villa Jolanda de vingerafdrukken van Janus van Drunnen heeft gevonden.’

‘Dat kan toch?’

De Cock liet vermoeid het hoofd zakken. ‘Maar niet op brieven die al meer dan dertig jaar geleden in het kabinetje zijn weggeborgen.’

Een tijdlang zwegen ze. Vledder keek vanuit de hoogte op zijn oude mentor neer. ‘Weet je waar we beiden behoefte aan hebben?’ vroeg hij plotseling.

De Cock keek naar hem op. ‘Zeg het eens.’

‘Een cognacje.’

Er gleed een blijde glimlach over het brede gezicht van de rechercheur. Hij stond op, legde zijn arm om de schouders van zijn collega en drukte hem zachtjes vooruit. ‘Je hebt gelijk… Lowietje brengt vertroosting.’




De beide rechercheurs slenterden zij aan zij over de Achterburgwal. Op de hoek van de oude Barndesteeg schoven ze de zware met leer afgezette gordijnen opzij en gingen naar binnen. Het was stil en schemerig in het intieme lokaaltje van Lowie. Aan een tafeltje achteraf zat een jong business-vrouwtje heel professioneel te vrijen met een statige heer op leeftijd. Er stonden al drie lege wijnfl essen op tafel en De Cock concludeerde koel dat het jonge ding haar vak verstond. Aan de bar zat Zwarte Gonny.

De smalle caféhouder keek het tweetal verbaasd aan. ‘Als je over de duivel spreekt…’

De Cock wees met zijn duim naar Vledder. ‘De duivel heeft een collega meegenomen.’

Lowietje trok zijn muizensmoeltje in een glimlach. ‘Ik had het net met Gonny over jullie. Ze had vanmorgen de krant gelezen. Ze kent die broer, zegt ze.’

‘Jonathan?’

Smalle Lowietje knikte, pakte een fl es cognac vanonder de bak en zette drie bolle glazen op een rijtje. ‘De jonge heer ook een cognacje?’

‘Graag.’

De caféhouder schonk klokkend in. ‘Ik zeg tegen Gonny… als je die vent kent, dan moet je dat aan de kit gaan vertellen. De Cock heeft er vast belangstelling voor.’

Zwarte Gonny zweefde naderbij.

‘Ik ken Jonathan,’ zei ze met een dikke tong. ‘Een lieve jongen.’

De Cock lachte haar vriendelijk toe. ‘Wil je wat drinken?’

‘Een martini.’

Hij wenkte Lowietje. ‘Een martini voor de dame.’

Er kwam een schittering in haar ogen. ‘De galante ridder van de buurt.’ Ze lachte schor. ‘Nog steeds achter dieven en moordenaars?’

De Cock trok een droef gezicht. ‘Het is mijn noodlot.’

Ze hees zich naast hem op een kruk en leunde vertrouwelijk tegen hem aan. ‘Dit keer zit je ernaast, ouwe jongen. Helemaal mis.’ Ze nam een fl inke teug van haar Martini. ‘Jonathan is niet de man die je moet hebben. Ik bezweer het je. Jonathan is een gentleman.’

De Cock nipte aan zijn cognac.

‘En een gentleman moordt niet.’

Ze schonk hem een medelijdend lachje. ‘Jonathan is te veel heer om zo’n karwei zelf op te knappen. Begrijp je? Als hij van zijn familie af wilde, zou hij gewoon een mannetje huren.’

De Cock knikte, tastte in zijn zak naar sigaretten. ‘Hoe heb je hem leren kennen?’

Ze wuifde. ‘Gewoon, in de business.’

De Cock keek haar ongelovig aan.

Zwarte Gonny monsterde zijn gezicht, nam een sigaret uit zijn pakje. ‘Sta je van te kijken.’

De Cock gaf haar vuur. ‘Je bent een mooie vrouw, Gonny,’ zei hij vleiend.

Ze zoog haar longen vol rook. ‘Vroeger… vroeger was ik mooi.’ De rook walmde uit haar mond. ‘Wat was ik vroeger mooi… en chic.’ Ze gleed van haar kruk en liep voor de bar langs, paraderend, de linkerhand op de heup, de rechterhand wat vaag omhoog. Halverwege raakte ze uit balans en viel. De Cock schoot toe, maar voor hij haar had bereikt, was ze alweer overeind. Zwikkend op haar hoge hakjes kwam ze terug.

De Cock vatte haar bij de arm. ‘Blijf bij me,’ gebood hij zacht, ‘en vertel me van Jonathan.’

Ze wreef over een pijnlijke knie. ‘Jonathan… Jonathan hield feestjes.’ Ze boog haar hoofd schuin weg. ‘In een huis in de Sint-Jansstraat. Feestjes met vrienden. Soms hadden ze meisjes nodig.’

‘En dan liet hij jou roepen.’

Ze knikte. ‘Ik ging dan de buurt in en scharrelde een paar meisjes bij elkaar. Meestal dezelfde. Ze waren er tuk op. Jonathan betaalde goed.’

‘Wat waren het voor vrienden?’

Er kwam een trieste blik in haar donkere ogen. ‘Wat voor vrienden heeft zo’n man?’ Het klonk wat somber, melancholiek.

‘Weinig echte. Meest aasgieren, parasieten in dure pakken.’ Ze zuchtte diep. ‘Ik had wel eens medelijden met hem.’

‘Wilde Jonathan echt van zijn familie af?’

Ze hees zich weer op de kruk en nipte aan haar Martini. ‘Ach, als Jonathan dronken was, schreeuwde hij wel eens.’

‘Wat?’

Ze schudde weemoedig het hoofd, glimlachte bij de herinnering. ‘Een ton voor de man die het oude wijf van kant maakt.’

‘Zijn moeder?’

Zwarte Gonny knikte met een ernstig gezicht. ‘Hij had een gloeiende pest aan haar.’




15


De telefoon op het bureau van De Cock rinkelde. Hij nam wat verveeld de hoorn op.

‘Zeg, hoe lang moet dat nog duren?’ Het klonk kwaad, geagiteerd.

De Cock herkende de stem van Margootje van Stové. ‘Laat die vent naar huis gaan.’

‘Welke vent?’ vroeg hij onnozel.

‘Ik kan hem hier vanuit mijn raam zien staan in een portiek aan de overkant van de straat. Het is een vent met een gek klein hoedje en een bijna hemelsblauw kostuum.’

De Cock kuchte. ‘Die vent, zoals jij hem noemt, is Robert Antoine van Dijk, een jong en bovenal vriendelijk rechercheur.’ ‘Natuurlijk een rechercheur.’ De geagiteerde toon bleef. ‘U hebt hem achter mij aan gestuurd.’

‘Ik was bang,’ zuchtte De Cock, ‘dat er iets met je zou gebeuren.’

‘Ik kan best op mijzelf passen.’

‘Dan… eh… dan heb ik mij voor niets zorgen gemaakt.’

Ze snoof hoorbaar. ‘Zorgen… u maakte zich geen zorgen. U geloofde mij niet. U dacht dat ik naar Jonathan zou gaan.’

‘Ook dat.’

‘Nou, ik ga niet naar Jonathan en wel om de simpele reden dat ik niet weet waar Jonathan is. Haal die rechercheur dus maar weg.’

‘Hoe lang staat hij daar al?’

‘Twee uur, schat ik.’

De Cock weifelde. ‘Margootje… wil je wat voor mij doen?’

‘Dat hangt ervan af…’

‘Roep hem binnen en vraag of hij een kop koffi e wil.’

‘Die rechercheur?’

‘Ja.’

‘Ik kies mijn gezelschap liever zelf.’

De Cock zuchtte diep. ‘Goed, goed. Zeg hem dan uit mijn naam dat hij naar bureau Warmoesstraat kan terugkeren.’

‘Word ik dan niet meer geschaduwd?’

De Cock lachte. ‘Niet meer door een vent met een gek klein hoedje en een hemelsblauw kostuum… dag… Margootje.’ Hij legde de hoorn op het toestel terug en keek omhoog naar Vledder. ‘Van Dijk is stukgelopen.’

‘Dat begreep ik al.’

‘We moeten haar voorlopig maar loslaten. Nu ze weet dat we belangstelling voor haar hebben, zal ze dubbel op haar qui-vive zijn. Probeer in ieder geval wat over haar te weten te komen. Achtergrondinformatie. Hoe ligt haar verhouding met Jonathan? Is het inderdaad meer dan de gebruikelijke fl irt? Bel eens met het stadhuis in De Rijp. En kijk eens na of er iets over dat voorgenomen huwelijk is gepubliceerd.’

Vledder keek hem verwonderd aan. ‘Is dat belangrijk, dacht je?’ De Cock knikte. ‘Jonathan van der Wheere is bijna drieëndertig jaar. Hij heeft voor het aangaan van een huwelijk geen toestemming van ouders of voogden meer nodig. Het is mogelijk dat hij het voor eenieder geheim heeft gehouden.’

Vledder haalde nonchalant zijn schouders op. ‘En wat dan nog?’ De Cock kwam achter zijn bureau vandaan en liep naar het komfoortje. Hij schonk zich een kop koffi e in. Zoals gewoonlijk zonder melk, maar met veel suiker.

Langzaam slenterde hij naar zijn bureau terug. Hij wilde op Vledders laatste vraag niet ingaan.

‘Weet je al waar het jacht ligt?’

‘De Julia ligt in Enkhuizen. In de voorhaven. Zonder bemanning.’

‘Zonder bemanning?’

Vledder knikte. ‘Jerome heeft de hele crew ontslagen.’

‘Wanneer?’

‘Een paar dagen geleden.’ In de stem van Vledder trilde verontwaardiging. ‘Ze ontvingen een cheque voor een maand salaris met een begeleidend briefje, waarin stond dat het jacht een liefhebberij was van de oude Henri en dat hij, Jerome, niet van plan was die liefhebberij over te nemen. Ergo… met dank voor de bewezen diensten… ophoepelen.’

‘Nogal cru.’

‘In Enkhuizen spreekt men er schande van.’

‘Is het jacht al verkocht?’

Vledder schudde het hoofd. ‘Zover ik weet niet. Het is een kapitaal schip. Dat raak je niet in een vloek en een zucht kwijt.’ ‘Het behoort toch tot de boedel?’

‘Ja zeker. De Julia is privé-eigendom van de familie Van der Wheere. Volgens mijn inlichtingen waren de oude Henri en zijn vrouw erg op het jacht gesteld. Ze maakten er veel gebruik van. Ik denk dat Jerome al geruime tijd het plan had de bemanning te ontslaan. Zolang de oude dame nog leefde, heeft hij het niet aangedurfd.’

De Cock knikte. ‘Weet je al wat van de ouders van die matroos?’

Vledder raadpleegde zijn notitieboek. ‘Johan Peter Opperman,’ las hij, ‘ongehuwd, zoon van Klaas Opperman en Neeltje Rijpkema, woonachtig ten huize van zijn ouders, Westerstraat 27 rood in Enkhuizen.’

De Cock glimlachte. ‘Schrijf je dat altijd zo op?’

Vledder klapte zijn notitieboek dicht. ‘Zo sprak de ambtenaar van de Burgerlijke Stand,’ zei hij laconiek. ‘Overigens mag het je bekend zijn dat Johan Peter Opperman offi cieel niet is gestorven.’

De Cock keek op. ‘Zijn lichaam is nog niet gevonden?’

Vledder schudde het hoofd. ‘Zijn ouders hopen nog steeds op een wonder.’

Er viel een lange pauze. Vledder tekende poppetjes op de omslag van het Algemeen Politieblad. De Cock slurpte hoorbaar van zijn koffi e. ‘We hebben nog steeds het handtasje en de fraaie kleren van Juliette,’ zei hij na enige tijd. ‘Ze hangen in de kast van inbeslaggenomen voorwerpen. Het wordt tijd dat we ze teruggeven. Vraag aan André Beerenburgh of hij ze komt afhalen.’

‘Tegen een bewijs van ontvangst.’

‘Uiteraard. Maak een specifi catie en laat hem voor alles tekenen. En vraag of Beerenburgh weet waar Juliette die chinchilla bontmantel heeft gekocht.’

‘En als hij dat niet weet?’

‘Vraag dan of we de mantel in het belang van het onderzoek zolang mogen houden. Ik heb namelijk het gevoel…’

Op dat moment rinkelde de telefoon. De Cock nam de hoorn op. Het was de wachtcommandant.

‘Ik heb hier beneden voor de balie een heer. Hij vraagt naar jou.’

De Cock gniffelde. ‘Een heer met mooi zwart glimmend haar, een coltruitje en suède schoenen?’

De wachtcommandant weifelde even. ‘De schoenen kan ik hiervandaan niet zien. Maar de rest klopt aardig.’

‘Mooi. Stuur hem maar naar boven.’




Janus Marie Antoine van Drunnen droeg suède schoenen. Hij kwam met driftige pasjes de recherchekamer binnen. Op zijn matbleek gezicht lagen rode blosjes.

‘Wanneer houdt die onzin eindelijk op,’ riep hij al van ver. ‘Ik kan niet steeds naar dit politiebureau komen, telkens wanneer de heren dat wensen. Arresteer de moordenaar en laat mij met rust.’

De Cock boog vormelijk. ‘Goedenavond, heer Van Drunnen,’ zei hij kalm en uiterst vriendelijk. ‘Gaat u rustig zitten.’

‘Dank u.’

‘En vertelt u mij direct maar welke moordenaar ik moet arresteren?’

Van Drunnen keek verrast op. ‘Jonathan van der Wheere. Wie anders? Ik heb vanmorgen in het krantenbericht gelezen dat daarover geen enkele twijfel bestond.’

De Cock spitste zijn lippen. ‘En voor welke moord?’

Van Drunnen verschoof op zijn stoel. ‘Welke moord… welke moord… beide moorden. Dat is toch wel duidelijk, dacht ik.’

‘En het motief?’

Van Drunnen slikte. ‘Zeg, wacht nu eens even,’ riep hij geagiteerd. ‘Wie leidt het onderzoek? Ben ik bij de recherche?’

De Cock keek hem quasi verwonderd aan. ‘Het was u duidelijk, zei u.’

Van Drunnen begon zenuwachtig te lachen. ‘Ik… eh… ik ga af op het krantenbericht.’

De Cock grijnsde een beetje vals. ‘Merkwaardig… terwijl u weet dat het krantenbericht niet juist is.’

Van Drunnen likte langs zijn drooggeworden lippen. ‘Ik weet dat het krantenbericht niet juist is?’ herhaalde hij weifelend, achterdochtig.

De Cock knikte nadrukkelijk. ‘Heel zeker,’ zei hij scherp. ‘U weet namelijk dat een van de beide moorden niet door Jonathan kan zijn gepleegd.’ Hij boog zich naar hem toe. ‘En wel om de eenvoudige reden dat u, meneer Van Drunnen, de oude Julia Brockenhein, weduwe van Henri van der Wheere, vermoordde.’

Van Drunnen sprong fel gebarend op. ‘Het is een leugen… een pure leugen. Ik deed het niet. Het is niet waar. Ik heb haar niet vermoord.’ Hij stak zwerend twee vingers van zijn rechterhand omhoog. ‘En God is mijn getuige.’

De Cock keek hem koel aan.

‘Een belangrijke getuige,’ sprak hij gedragen. ‘We kunnen Hem alleen niet dagvaarden.’

Van Drunnen keek hem verbijsterd aan. ‘U moet mij geloven!’

‘Waarom?’ Het klonk zakelijk, ontnuchterend.

Van Drunnen slikte opnieuw. De starre, onverzettelijke houding van de rechercheur bracht hem in de war en hij raakte erdoor uit zijn evenwicht. Hij greep hem bij de revers vast en schudde hem heen en weer. ‘Ik-heb-het-niet-gedaan. Ik-heb-het-niet-gedaan.’ Hij schreeuwde wild met overslaande stem. ‘U kunt mij niet zomaar beschuldigen. Dat mag u niet. Ik ben er helemaal niet geweest.’

De Cock voelde de hete adem van de jongeman in zijn gezicht. Hij greep zijn polsen en drukte hem wat ruw in de stoel terug. ‘We hebben uw vingerafdrukken.’

Van Drunnen keek op. Zijn weke mond viel open. ‘Dat kan niet. Ik heb het kabinetje…’ Hij stokte plotseling. Zijn ogen werden groot en angstig.

De Cock knikte traag. ‘…schoongeveegd,’ vulde hij aan. ‘Ik weet het. Maar u vergat dat ook op papier vingerafdrukken kunnen achterblijven.’

Het duurde een paar seconden voordat de woorden van De Cock tot Van Drunnen doordrongen… Toen hij ze volledig begreep, sloeg hij beide handen voor zijn gezicht en begon te snikken. ‘Ze was al dood… ze was al dood… ze was al…’ Hij herhaalde het als een echo.




16


De Cock liep bij Van Drunnen vandaan. De wat weke jongeman was hem niet sympathiek. Hij mocht hem niet. Het was een vooroordeel, waarvan hij zich bewust was en waaraan hij zich ergerde.

Met een korzelige uitdrukking op zijn gezicht stapte hij door de kamer, moeizaam trachtend met zichzelf tot een vergelijk te komen.

Hij vroeg zich af of Janus van Drunnen tot een moord in staat was. Lichamelijk zeker. Hij had de polsen van de jongeman gevoeld, de kracht gemeten, toen hij hem van zich af duwde. Maar geestelijk? Had hij de instelling, de moed, de aanleg om zijn handen om de hals van een oude vrouw te slaan? Het was een hypothetische vraag. De Cock wist het. Hij had tijdens zijn lange loopbaan bij de recherche een hele reeks moordenaars onder verhoor gehad. Van koele kille wurgers met sterke slanke vingers tot hypernerveuze schutters met een beverig pistool in de hand.

Het was nooit te voorzien. Wat maakt een man tot een moordenaar? Vroeger, toen hij nog jong was, had hij getracht een moord zakelijk en vooral verstandelijk te benaderen. Hoe ouder hij werd, hoe meer hij het ‘verstandelijke’ opzij schoof en zijn gevoel liet domineren. Gevoel… hij had er vroeger om geglimlacht, had het weggedrukt als een onbetrouwbaar irrationeel begrip, waarmee niet viel te werken.

De Cock bleef achter Janus van Drunnen staan. De jongeman lag voorover op zijn bureau, het zwarte hoofd steunend op beide armen. Zijn lichaam schokte.

‘Ze-was-al-dood.. ze-was-al-dood… ze…’

Hij herhaalde het nog steeds.

De Cock strekte zijn arm naar hem uit, tikte hem op de rug. ‘Ga rechtop zitten,’ gebood hij vriendelijk. Hij nam weer plaats achter zijn bureau en keek in het betraande gezicht. ‘Waar heb je haar gevonden?’

Van Drunnen zuchtte diep. ‘Boven, in haar slaapkamer.’

‘Op de grond?’

Hij schudde het hoofd. ‘Ze lag op haar bed.’

‘Hoe?’

‘Gekleed, achterover, op haar rug. Haar ogen open.’

‘Hoe wist je dat ze dood was?’

Er gleed een zenuwtrek langs zijn mond. ‘Ik… eh… ik sprak tegen haar. Ik zei: “Mevrouw Van der Wheere.” Eerst zacht, toen harder, steeds harder. Toen heb ik haar hand gepakt.’ Hij begon weer te snikken, gierend met lange uithalen. ‘Ze was al dood. Ik heb het niet gedaan. Gelooft u mij. Het was die inbreker.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Inbreker?’

‘Er was ingebroken.’

‘Waar?’

‘Beneden in het zijkamertje. Ik ben door het gebroken raam naar binnen geklommen. Er lag glas. Buiten op het grind. Veel glas. Het hele raam was eruit. Ik wist niet wat er was gebeurd. Ik begreep het niet. Ik dacht…’ Van Drunnen sprak plotseling snel, geëmotioneerd.

De Cock stak zijn hand op, hield de woordenstroom tegen. ‘Rustig, Van Drunnen. Aan een chaotisch verhaal heb ik niets. Waarom ging je naar villa Jolanda?’

‘Mevrouw Van der Wheere had me ontboden.’

‘Hoe?’

‘Ze belde mij op, om even over half twee, kort na de middagpauze, en vroeg of ik wilde komen.’

‘Waarvoor?’

‘Dat weet ik niet. Ze wilde wat met me bespreken, zei ze.’

‘Moest je niets meenemen? Papieren, documenten, bescheiden van de zaak?’

Van Drunnen schudde het hoofd. ‘Daar heeft ze niets van gezegd. Het was een kort, snauwerig telefoontje, zoals ik dat van haar gewend was… zorg dat je om drie uur bij mij bent.’

‘Heb je er met iemand over gesproken?’

‘Mijn secretaresse. Ze moest andere afspraken voor mij afzeggen.

De Cock knikte begrijpend. ‘U ging met uw auto?’

‘Ja. Mijn eigen wagen. Als het verkeer niet te veel tegenzit, is het van kantoor ongeveer twintig minuten. Ik was ruimschoots op tijd. Misschien een minuut of vijf te vroeg. Ik zette mijn wagen voor het bordes, stapte uit en belde aan. Ik wachtte een tijdje. Er werd niet opengedaan. Ik vond dat vreemd. De oude mevrouw was altijd bijzonder punctueel. In de regel stond ze al achter de deur op mij te wachten. Ik keek op mijn horloge. Het was inmiddels al over drieën. Ik belde nog eens… en nog eens.’ Van Drunnen greep met beide handen naar zijn hoofd. ‘Ik had toen gewoon weg moeten gaan. Dan was er niets gebeurd. Dan had u mijn vingerafdrukken…’

De Cock onderbrak hem. ‘U ging niet weg.’

Van Drunnen schudde het hoofd. ‘Ik was ongerust. Echt, geloof me. Ik was wel niet zo erg op haar gesteld… niemand trouwens, maar ze was tenslotte een oud mens. Ik liep langs het huis naar achteren, naar de tuin. Daar was ze vaak. Ze hield van haar tuin. Maar achter was niemand. Ik voelde aan de tuindeur. Die was op slot. Ik ben toen langs de andere kant van het huis naar voren gelopen.’

‘En toen zag u het glas?’

Van Drunnen knikte. ‘Ik trapte erop.’

‘En toen?’

‘Ik keek waar het glas vandaan kwam en ontdekte dat de ruit van het zijraam bijna geheel uit zijn sponningen was genomen. Ik ben toen voorzichtig door dat raam naar binnen geklommen. Ik zag vrijwel onmiddellijk dat de inhoud van het kabinetje was doorzocht en ik begreep dat er een inbreker aan het werk was geweest. Ik bleef staan, luisterde intens. Ik hield er op dat moment ernstig rekening mee dat de inbreker nog in huis was. Ik hoorde echter niets. Ik ben toen steeds verder het huis ingegaan. Er was geen enkel verdacht geluid. Toen ik beneden alle vertrekken had doorgelopen, ben ik de trap op gegaan naar boven.’

‘En toen vond u haar?’

‘Dood.’ Van Drunnen zweeg, liet het hoofd zakken.

De Cock kuchte. ‘U moet verder gaan,’ zei hij scherp. ‘Dit is niet het einde van uw verhaal.’

Van Drunnen keek op, schudde het hoofd. ‘Nee,’ zei hij hees. ‘Dit is niet het einde.’ Hij krabde aan zijn voorhoofd. ‘Ik had, toen ik haar had gevonden, de politie moeten bellen.’

‘Waarom deed u het niet?’

Van Drunnen wreef met de rug van zijn hand langs zijn droge lippen. Zenuwgolfjes gleden over zijn wangen. ‘Waarom deed u het niet?’ herhaalde De Cock.

‘Het is een lange geschiedenis.’

‘Ik luister.’

Van Drunnen slikte. ‘Ik heb aan de oude Henri veel te danken,’ begon hij. ‘Dat moet ik vooropstellen. Ik denk ook niet met een kwaad hart aan de oude man terug. Integendeel. Zonder hem was ik vermoedelijk niet veel meer geworden dan een ondergeschikt boekhoudertje met veel capaciteiten… en weinig loon.’ Hij zuchtte. ‘En misschien zelfs dat niet.’

‘Gaat u verder.’

Er gleed een vermoeide glimlach over het gelaat van Van Drunnen.

‘Het is nu bijna tien jaar geleden. Ik was toen drie-, vierentwintig jaar. Ik had een administratief baantje bij de C.I.H. Niets bijzonders, maar ik werkte hard om vooruit te komen. ’s Avonds nam ik lessen in boekhouden. En ik studeerde vreemde talen.

Op een dag leerde ik Nanette kennen. Ik was direct verdoofd… een verliefdheid, zoals ik later nooit meer heb gekend. Ze tilde me compleet uit mijn schoenen. Het was ook een bijzonder mooi kind met een overdosering aan seks en…’ hij lachte wat cynisch, ‘een uitgebreid lijstje van verlangens.’ Hij haalde zijn schouders op. ‘Het kon mij toen niets schelen. Ik had alles voor haar gedaan. Desnoods de Nederlandsche Bank beroofd. Ik leefde gewoon van de ene ontmoeting naar de andere, dacht aan niets anders meer, verwaarloosde mijn werk, mijn lessen, en toen mijn geld op was… pleegde ik fraude.

Ik had in het administratieve systeem van de C.I.H. een gaatje ontdekt. En hoewel ik zelf geen cent kasgeld onder mijn beheer had, wist ik via dat gaatje in nog geen half jaar tijd meer dan dertigduizend gulden in mijn zakken te laten vloeien. Ik leefde als een vorst op een vulkaan.’

‘Tot de uitbarsting.’

Van Drunnen pauzeerde even, staarde voor zich uit. ‘Op een dag moest ik bij de oude Henri komen.’

‘En?’

‘Ik verwachtte een rechercheur. Ik had mij daar al helemaal op ingesteld. Maar die was er niet. De oude Henri was alleen. Hij bood mij vriendelijk een stoel aan en vertelde mij zonder enige emotie dat hij mijn fraudes had ontdekt. Hij zei zelfs dat hij er bewondering voor had en vroeg mij tal van bijzonderheden… hoe ik het had gedaan en waarom.

Toen ik was uitverteld, legde hij mij een verklaring voor, waarin stond dat ik mij ten nadele van C.I.H. aan verduistering had schuldig gemaakt. Ik heb die verklaring op zijn verzoek ondertekend.’

‘En de terugbetaling?’

Van Drunnen schudde het hoofd. ‘Over het geld zei hij niets. Geen woord. Hij pakte de telefoon en ontbood alle chefs en onderchefs in zijn kamer. Toen het hele gezelschap compleet was, stelde hij mij voor als de nieuwe procuratiehouder en hoofd van de administratieve afdeling.’

‘Wat?’ riep De Cock verbijsterd.

Van Drunnen knikte traag. ‘Zo jong als ik was… procuratiehouder en hoofd van de administratieve afdeling. Niemand begreep het. Ik het minst. Hij eiste slechts dat ik mijn verhouding met Nanette verbrak en mijn lessen hervatte. Meer niet. De schuldbekentenis bewaarde hij als een certifi caat, waarmee hij mijn loyaliteit kocht.’

De Cock keek hem ernstig aan. ‘Een certifi caat,’ herhaalde hij langzaam, ‘waarmee hij uw loyaliteit kocht?’

Van Drunnen knikte. ‘Zo noemde hij het. Het heeft al die jaren als een zwaard van Damocles boven mijn hoofd gehangen. Ik was geestelijk zijn gevangene. Hoewel hij er nooit rechtstreeks op zinspeelde, voelde ik toch bij ieder woord dat hij zei, de dreiging van die schuldbekentenis. Het heeft mij tot zijn slaaf gemaakt.

Ik heb later ook begrepen dat mijn plotselinge bevordering tot hoofd van de administratieve afdeling en het daaraan gekoppelde toezicht op alle geldzaken, geen wilde bevlieging van hem was, maar een weldoordacht besluit. De oude Henri en zijn vrouw huldigden namelijk het voor u en mij niet vleiende standpunt… met dieven vang je dieven.’

De Cock glimlachte. ‘Een merkwaardig stel.’

Van Drunnen keek hem aan. ‘Een merkwaardige familie. Geslepen, boosaardig, met een bijna feilloze intuïtie om mensen aan zich te binden. Ik… ik vond slaaf zijn van één meester genoeg.’

De Cock kneep zijn ogen halfdicht. ‘De schuldbekentenis.’

Van Drunnen knikte. ‘Precies. Na de dood van de oude Henri heb ik overal naar dat vervloekte certifi caat gezocht. Ik heb zijn bureau ondersteboven gekeerd. Ik heb al zijn papieren doorzocht. Ik heb het niet kunnen vinden. Er bleef toen maar één plaats over waar het zou kunnen zijn.’

De Cock schoof zijn dikke onderlip vooruit en knikte. ‘Het kabinetje in villa Jolanda.’

Van Drunnen zuchtte omstandig. ‘Het was een unieke kans. U moet dat begrijpen. Tien jaar is een lange tijd om onder druk te leven. Toen ik de oude mevrouw Van der Wheere boven dood in haar kamer zag liggen, realiseerde ik mij dat de twee mensen die mijn misstap uit het verleden kenden, waren overleden. Er was verder niemand die het wist. Wanneer ik de schuldbekentenis in het kabinetje zou laten liggen, zou zij na enige tijd onherroepelijk in handen komen van Jerome en Jonathan. Ik wilde niet opnieuw slaaf zijn.’

De Cock keek Van Drunnen aan. Zijn aanvankelijk vooroordeel was weggeëbd. Hij begreep de spanning waarin de jongeman al die jaren had geleefd.

‘Heb je het gevonden?’

Van Drunnen boog het hoofd. ‘Tussen oude brieven. Mijn vingers trilden toen ik het papier in handen had. Ik heb het kabinetje en alles wat ik dacht te hebben aangeraakt, met mijn zakdoek schoongeveegd. Toen ben ik weer door het raam naar buiten geklommen. In een soort roes reed ik met mijn wagen naar de Amstel. Daar heb ik de schuldbekentenis in honderden kleine stukjes gescheurd. Er waaide een zacht windje. Toen ik mijn hand opendeed, zweefden de snippers in slierten over het water weg.’ Hij glimlachte bij de herinnering. ‘Het was het mooiste moment van mijn leven.’

De Cock knikte vaag, vroeg niet verder. De verklaring van Janus van Drunnen leek hem redelijk. Hij besefte evenwel dat het een eenzijdige verklaring was, die door niemand werd bevestigd. Het kon zo zijn geweest. Het gaf antwoord op vele vragen, maar liet de belangrijkste vraag onbeantwoord: Wie doodde de oude vrouw? De Cock krabde zich achter in de nek. Onderwijl keek hij naar het gezicht van Van Drunnen. Onderzoekend, peinzend. Zijn blik gleed langs de gelaatstrekken. Opnieuw bezag hij de wat slappe mond, de bruine, enigszins vochtige ogen. Kon hij beide moorden hebben gepleegd? Die gedachte spookte door zijn hoofd. ‘U hield van Juliette?’

Er kwam een waakzame blik in de ogen van Van Drunnen. ‘We… we ontmoetten elkaar.’

De Cock schudde het hoofd. ‘Dat wist ik al en dat vroeg ik niet. Ik vroeg of u van haar hield?’

Van Drunnen zuchtte. ‘Juliette was een bijzondere vrouw, mooi, frivool, geestig en met een verbijsterend temperament.’

De Cock beluisterde de toon. ‘U hield niet van haar,’ concludeerde hij.

Van Drunnen reageerde niet direct, keek naar de nagels van zijn rechterhand. ‘Als u waarde aan het woord liefde hecht,’ zei hij weifelend, ‘was het geen liefde.’

De Cock knikte begrijpend. ‘Hoe maakte u uw afspraken?’

‘Ik schreef haar een briefje.’

‘En dat liet u bezorgen?’

‘Door een van mijn bedienden. Wanneer die ’s avonds van kantoor naar huis ging, deed hij de brief bij haar in de bus.’ ‘Spiegelgracht 237.’

‘Inderdaad. Daar woonde ze.’

De Cock trok de lade van zijn bureau open en nam daaruit de enveloppe die hij in het tasje van de dode Juliette had gevonden. Hij hield de enveloppe omhoog, de adreszijde naar Van Drunnen toe.

‘Kent u dit?’

Van Drunnen keek hem verbaasd aan. ‘Dat is mijn enveloppe… mijn handschrift.’

Het gezicht van De Cock verstarde. Hij draaide de enveloppe om, wees naar de afzender. ‘Hier staat Jonathan.’




17


Vledder spreidde zijn armen, de handpalmen naar voren. Een gebaar van wanhoop en onbegrip. ‘Je liet hem gaan,’ riep hij verbijsterd. ‘Je liet hem gewoon het politiebureau uitlopen. Waarom? Waarom arresteerde.je hem niet? Denk eens na. Niet Jonathan schreef Juliette een brief, maar Janus van Drunnen. Niet Jonathan had een afspraak met Juliette in de Sint-Jansstraat, maar Janus van Drunnen. Niet Jonathan legde de dode Juliette in de Leidekkerssteeg…’

De Cock trok zijn gezicht in een brede grijns. ‘Maar Janus van Drunnen.’

Vledder keek hem verbaasd aan. ‘Is dat zo gek?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Het is niet zo gek. Het is alleen een voorbarige conclusie, slechts gebaseerd op het simpele feit dat Janus van Drunnen zijn brieven aan Juliette niet van zijn eigen naam voorzag, maar de naam Jonathan gebruikte. We kunnen het Juliette niet meer vragen, maar ik vind het niet onwaarschijnlijk dat dit inderdaad op haar verzoek gebeurde. We weten hoe jaloers André Beerenburgh was. Hij bleef haar zelfs na de scheiding volgen.

Wanneer Juliette brieven van haar broer Jonathan ontving, stak daar niets achter… dit gezien vanuit het jaloerse brein van André Beerenburgh… maar brieven van Janus van Drunnen zouden onmiddellijk zijn achterdocht hebben gewekt. Met als gevolg scènes, ruzies, verdachtmakingen. En daar waren noch Juliette, noch Janus van Drunnen mee gebaat.’

‘Een afl eidingsmanoeuvre.’

De Cock knikte. ‘Een spelletje… een bijna kinderlijk spelletje om André Beerenburgh te misleiden. En het heeft probaat gewerkt.’

‘Hoe bedoel je?’

De Cock strekte zijn hand in de richting van de rechercheur: ‘Toen jij André Beerenburgh belde en vroeg of hij een vrijer van zijn ex-vrouw kende die beantwoordde aan het signalement dat jij hem gaf, wist hij aanvankelijk niet wie er bedoeld werd. Toen zijn gedachten eindelijk naar Janus van Drunnen uitgingen, was hij hoogst verbaasd en verbolgen. Hij wist het niet. Het was voor hem een complete verrassing. Toch weten we van onze Rooie Tiny, dat de verhouding Juliette-Janus van Drunnen al geruime tijd duurde.’

Vledder perste zijn lippen op elkaar. ‘Je hebt gelijk,’ verzuchtte hij bitter. ‘Blijft de klemmende vraag: Wie had er op de avond van haar dood een afspraak met Juliette? Was het Janus… was het Jonathan… of was het nog iemand anders?’

De Cock stond op en begon door de kamer te stappen. ‘We weten nu,’ sprak hij docerend, ‘dat de beruchte enveloppe in het handtasje van Juliette geen feitelijke aanwijzing is, althans geen aanwijzing in de richting van Jonathan. Oppervlakkig gezien zou het een aanwijzing in de richting van Janus van Drunnen zijn, maar Ben Kreuger is van mening dat het al een oude enveloppe is, zwaar beduimeld. Overigens hoeft de enveloppe in deze zaak geen enkele rol te spelen. Juliette kon hem uit sentimentele overwegingen al een poosje in haar handtasje bij zich hebben gedragen. Ook Janus van Drunnen zegt dat het een oude enveloppe is. Zijn laatste ontmoeting met Juliette was volgens hem precies tien dagen voor haar dood. Hij ontkent ten stelligste op de avond van de moord een afspraak met haar te hebben gehad. Zekerheidshalve kunnen we de kantoorbediende vragen wanneer hij voor het laatst een brief aan het adres Spiegelgracht 237 heeft bezorgd.’

Vledder knikte. ‘Dus toch Jonathan.’ Het klonk als een vloek. De Cock haalde wat nonchalant zijn schouders op. ‘Denk aan het medaillon… de antiquair… het paspoort. Jonathan is nog altijd de man die wij zoeken.’

‘Gek, dat hij zo lang buiten de fuik blijft.’

De Cock knikte. ‘Hij weet aardig buiten schot te blijven. Heb je al wat van Interpol gehoord?’

Vledder lachte vreugdeloos. ‘Er was straks een laconiek berichtje.’

‘En?’

Vledder grabbelde in de la van zijn bureau en diepte daaruit een roze telexformulier op. ‘Er staat alleen dat Van der Wheere… Jonathan, in het antecedentensysteem van Parijs eenmaal voorkomt inzake het onbevoegd voorhanden hebben van zeventig ampullen morfi ne.’

‘Wat?’

‘Zeventig ampullen morfi ne.’

‘Dat had je wel eerder kunnen zeggen.’ Het klonk bestraffend. Vledder keek beteuterd op. ‘Het is ook niet van nu,’ zei hij verontschuldigend. ‘Het is van anderhalf jaar geleden. Het had ook niets om het lijf. Ik heb vanmorgen direct navraag gedaan. Bij douanecontrole op het vliegveld van Parijs werden de zeventig ampullen in een koffer van Jonathan aangetroffen. Blijkbaar was de douane van tevoren getipt. Jonathan verklaarde dat hij er niets van begreep. Hij wist niet hoe de morfi ne in zijn koffer was gekomen. Hij dacht aan een kwalijke grap van vrienden.’

‘Is hij vervolgd?’

Vledder schudde het hoofd. ‘Het is met een geldboete afgedaan.’

De Cock legde vertrouwelijk een hand op de schouder van Vledder. ‘Je hebt gelijk,’ zei hij vriendelijk. ‘Het heeft inderdaad niet veel om het lijf. Ik heb ook geen idee hoe ik het zou moeten inpassen.’ Hij liep achter hem om en hees zijn zwaar bovenlijf op het bureau. Zijn korte benen bengelden in de ruimte. ‘De zaak begint me te kriebelen. Het is al bijna een week geleden dat we Juliette van der Wheere in de Leidekkerssteeg vonden en in feite zijn we nog geen steek verder. Het is toch te zot. Twee moorden en geen dader.’

‘Drie moorden en geen dader,’ verbeterde Vledder hem.

De Cock knikte. ‘Ik ga morgen naar Enkhuizen. Er moet toch ergens een leidraad zijn, een spoor, een aanwijzing. Hoe zorgvuldig onze moordenaar ook is… hij moet toch ergens een fout hebben gemaakt.’ Hij sprong weer van het bureau, driftig, onrustig. ‘Ga morgen naar Jerome en vraag of de oude mevrouw Van der Wheere een testament heeft nagelaten en of er al een notaris is benoemd voor de boedelscheiding.’ Hij keek peinzend op. ‘Is Jerome getrouwd?’

Vledder knikte. ‘Ruim tien jaar. Hij heeft een schat van een vrouw en twee lieve kinderen.’

‘Geen troubles?’

Vledder glimlachte. ‘Pure Oudhollandsche degelijkheid. Ze staan in Abcoude zeer goed bekend. Jerome zit in allerlei plaatselijke commissies en de jonge mevrouw Van der Wheere doet veel charitatief werk.’

De Cock kauwde op zijn dikke onderlip. ‘Ik vraag mij af of de oude Henri voor zijn dood fi nancieel niets ten aanzien van Janus van Drunnen had geregeld. Hij gold algemeen als zijn protégé… wat daarvan ook de achtergronden mogen zijn. Bovendien begint zijn naam met een J.’ Hij liep naar de kapstok en pakte zijn hoedje. ‘Pas op onze Janus van Drunnen,’ zei hij, zich half omdraaiend, ‘pas op André Beerenburgh, vergeet ook Jerome niet… praat nog eens met Margootje van Stové en vooral… pas op jezelf.’ Hij plantte zijn hoedje nonchalant achter op het hoofd en slenterde de kamer uit.

Vledder keek hem verwonderd na.




Rechercheur De Cock stapte het Centraal Station binnen, kocht een kaartje en schuifelde recht tegen een stroom binnenkomende reizigers in naar spoor 13a, de stoptrein naar Enkhuizen. Hij had van de dienst een auto kunnen krijgen, maar De Cock hield niet van auto’s. Hij miste elk gevoel voor mechaniek, wist nooit precies waarvoor al die knoppen op het dashboard dienden en vroeg zich steeds af of hij wel in de juiste versnelling reed. Bovendien vergde autorijden van hem een voortdurende oplettendheid, een voortdurende concentratie. En dat was De Cock te veel.

Hij hing zijn hoedje aan een haak en nestelde zich behaaglijk in een hoekje bij het raam. Omdat er tegenover hem toch niemand zat, deed hij zijn zware schoenen uit en legde zijn benen op de bank. Hij had vermoeide voeten. Een heel eskadron kleine duiveltjes prikten geniepig in de bol van zijn kuiten. De Cock wist wat dat betekende. Die tintelende pijn was er altijd als het slecht ging, als hij het verlammende gevoel had in een doolhof rond te tasten. De moordenaar voelde zich redelijk veilig. De Cock begreep dat best. Jonathan van der Wheere was een kosmopoliet, een man die zich overal thuisvoelde. Het moest voor hem niet moeilijk zijn om onder een of andere valse naam in Parijs, Zürich, Barcelona of Boekarest een min of meer onopvallend leventje te leiden. Hij kon dat rustig doen tot het rumoer rondom de beide moorden was verstild. Middels een advocaat of zaakgelastigde kon hij later altijd zijn rechtmatig erfdeel opeisen. Een bundeltje aandelen C.I.H. was een veilige basis voor een comfortabel bestaan, waar ook ter wereld.

De trein sukkelde traag het station uit, schommelde over een serie wissels en gleed steunend langs rijen afbraakpanden. De Cock wreef zich achter in de nek. Onvoldaan, wrevelig. De redenering bevredigde hem niet. Hoe redelijk het ook klonk… het was niet juist. Als Jonathan een rustig, comfortabel leventje had gewild, dan waren de moorden overbodig, zinloos. Het kapitaal van de Van der Wheeres was groot en het aandeel van Jonathan ruim genoeg om hem een leven in weelde te garanderen. De Cock schudde het hoofd. Het verlangen van Jonathan reikte verder. Hij wilde de C.I.H. en de daaraan verbonden machtspositie. En in dat licht bezien waren de moorden…

Ineens ontdekte hij een jonge vrouw. Ze zat links van hem aan de andere kant van de wagon. Hij bezag haar van opzij tegen het lichtende wit van statige stapelwolken. Haar profi el was mooi, vond hij, fascinerend, met een zacht welvend voorhoofd, een bijna klassieke neus en lang glinsterend haar, dat golvend van haar schouders gleed. Vanonder haar minirok staken lange benen. Ze had ze over elkaar geslagen. Het linkerbeen wiebelde zachtjes in de cadans van de trein. Het was een bijzonder fraai linkerbeen met een gave knie en een slanke enkel. Het dwong De Cock te blijven kijken. Het wiebelende been fi xeerde zijn netvliezen, maar zijn gedachten dwaalden weg, ver over de cumuluswolken heen naar Margootje, mooi, helblond, opwindend. De trein raasde voort. De monotone cadans drong zijn gedachten binnen. Trouwen-in-De-Rijp… trouwen-in-De-Rijp… trouwen-in… langzaam sukkelde De Cock in slaap. Hij werd pas wakker in Enkhuizen.

Het was stralend weer en Enkhuizen lag er vanuit het treinraam vriendelijk bij. De Cock wurmde zich in zijn schoenen, wipte zijn hoedje van de haak en verliet als een der laatsten de trein. De schone met het fraaie linkerbeen liep een tiental meters voor hem uit. Hij constateerde met genoegen dat haar rechterbeen niet voor haar linker onderdeed. Hij glimlachte voor zich uit. Als hij Vledder vertelde dat hij bij het zien van zulke benen in slaap was gesukkeld, dan zou hij hem beslist adviseren onverwijld zijn pensioen aan te vragen. Hij vroeg zich af wat zo’n exotische schoonheid in het toch wat slaperige Enkhuizen had te zoeken. Haast werktuiglijk liep hij achter haar aan.

Hij keek op zijn horloge en zag dat hij ruim de tijd had. In ieder geval tijd genoeg om zich een klein zijsprongetje in zijn onderzoek te permitteren.

Ze liep langs een fraai smeedijzeren hek met Snoeck van Loosenpark in gouden letters en sloeg toen rechtsaf in de richting van lage huisjes onder aan een dijk. Ze wist kennelijk niet precies welke weg ze diende te volgen. De Cock hield zijn pas wat in, liet de afstand tussen hem en haar wat groter worden.

Halverwege de dijk ging ze langs een trap omhoog. De Cock zag dat ze een oude man aansprak en hem de weg vroeg. De oude boog zich iets naar haar toe en wees toen verder naar het noorden.

De Cock treuzelde wat, nam dezelfde trap en volgde haar over de dijk. Rechts beneden was een haven met een plankier en lange witgekopte palen. Er lag een vloot van kleine zeilboten. De vlaggen hingen slap. Er was weinig wind. Meeuwen krijsten de stilte weg.

De schone liep voor hem uit over een hobbelig keienpad tussen gras. Hij leidde naar de Dromedaris. De Cock versnelde zijn pas. Hij wist dat in de oude stadspoort een studentencentrum was gevestigd en vermoedde dat daar haar tocht zou eindigen. Maar tot zijn verbazing liep ze verder, onder de poort door naar een smalle houten klapbrug. Over de brug stapte ze naar links. Het liep wat hellend af. Haar tred werd vaster, bewuster, feller, alsof ze het verder wist, haar einddoel had onderkend.

De Cock liep haar na, gespannen, nieuwsgierig. En ineens zag hij het, links aan de kade, een droom van een jacht. Helwit, blinkend in de zon.

De schone voor hem bleef weifelend staan, streek het haar uit haar gezicht. De Cock kwam naderbij. Vanover haar schouder keek hij naar de spiegel van het jacht en las hardop: Julia Amsterdam.




18


Ze draaide zich om en keek in het vriendelijke gezicht van De Cock.’ Het lijkt wel,’ zei ze verwonderd, ‘of er niemand aan boord is.’ Ze sprak met een prettig, zangerig Amerikaans accent.

De Cock schudde langzaam het hoofd. ‘Er is niemand aan boord,’ zei hij strak. ‘De hele bemanning is ontslagen.’

‘Ontslagen?’ Haar gezicht weerspiegelde schrik en verbazing. ‘En waar is… eh…’

‘…Jonathan van der Wheere?’

Er blonk achterdocht in haar ogen. ‘U bent de man uit de trein.’

De grijze speurder maakte een lichte buiging. ‘Inderdaad, de man die sliep.’ Hij glimlachte. ‘Mijn naam is De Cock… met ceeooceekaa. Ik ben rechercheur van politie in Amsterdam. En wie bent u?’

Ze wees achter zich naar het helwitte jacht. ‘U weet zeker dat er niemand aan boord is?’

De Cock wuifde. ‘Zullen we samen gaan kijken?’

Een moment weifelde ze. Toen liep ze voor hem uit naar het jacht. De Cock vatte haar bij de arm. ‘Onder één voorwaarde.’

‘Ja?’

‘Als er niemand aan boord is, mag ik u straks op koffi e trakteren.’

Er danste een glimlach om haar volle lippen. ‘Oké, detective.’




Ze zat tegenover hem aan een tafeltje in het restaurant van het Oude Peperhuis aan de Wierdijk. De Cock had haar door de zalen van het Zuiderzee Museum geleid. Hij had over de zaak en haar aanwezigheid in Enkhuizen met geen woord gerept. Het was van hem een spelletje om te zien hoe ongerust ze was, hoe gespannen.

Hij nam een slok van zijn koffi e en beschouwde haar aandachtig. Ze was ook en face bijzonder aantrekkelijk.

Ze keek naar hem op. Haar haren waaierden uit haar gezicht. ‘Ik ben u nog altijd een paar antwoorden schuldig.’

‘Als u liever zwijgt.’

Ze schudde haar hoofd. ‘Waarom? Ik heb niets te verbergen. Ik ben Lucienne van Dammen en ik ben op zoek naar Jonathan.’

‘Ik ook.’

Ze roerde in haar koffi e. ‘Ik weet het. Ik heb de kranten gelezen. Maar Jonathan heeft met de moorden niets te maken.’

De Cock negeerde de opmerking. ‘U kent hem al lang?’

Ze knikte traag. ‘Heel lang. Al vanaf mijn zestiende jaar. Mijn ouders waren met de Van der Wheeres bevriend. Later zijn we naar Amerika gegaan. Jonathan en ik hebben steeds contact met elkaar gehouden. Soms kwam hij naar New York. Soms bracht ik hier mijn vakantie door.’

‘Op het jacht?’

Ze zuchtte diep. ‘Het waren mooie weken. De Julia is een heerlijk schip.’

‘Wanneer bent u gekomen?’

‘Precies een week geleden. Op de avond van de moord op Juliette. Ik las het de volgende morgen in de krant. Ik durfde toen geen contact meer met de familie op te nemen. De oude mevrouw Van der Wheere mocht mij toch al niet en met Jerome had ik nooit zoveel contact.’

‘Waarom was u gekomen?’

‘Jonathan had mij een brief geschreven.’ Ze reikte naar haar tasje. ‘U mag hem wel lezen.’

‘Vertelt u het maar.’

‘Hij schreef me dat hij verliefd was geworden op Margootje, een blond Hollands meisje en dat hij van plan was met haar te trouwen.’

De Cock keek haar aan. ‘Het was voor u een teleurstelling?’

Er gleed een blos over haar gezicht. ‘Ik heb wel begrip voor zijn argumenten. Hij wilde dat het kind zijn naam kreeg.’

De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd. ‘Kind?’ vroeg hij verbaasd.

Ze speelde met het lepeltje in haar hand. ‘Ze was zwanger.’

‘Margootje?’

‘Dat schreef Jonathan.’ Ze veranderde plotseling van houding, van toon. ‘Jonathan is geen man van deze tijd,’ zei ze feller. ‘Hij is eeuwen te laat geboren. Hij is het type van een ridder, een sir Galahad, een Lancelot, een…’

‘…Don Quichot.’

Ze liet haar hoofd iets hangen. ‘Misschien wel,’ zei ze kalmer. ‘Begrijpt u, die Margootje hoeft helemaal niet echt zwanger te zijn. Wanneer ze het zegt, is dat Jonathan voldoende. Hij is zo ridderlijk, zo lichtgelovig. Het zou niet in hem opkomen dat zo’n meid liegt.’

De Cock knikte. ‘En die beide moorden?’

Ze haalde haar schouders op. ‘Misschien hebben ze zijn huwelijk met haar willen verhinderen. Dat is al meer gebeurd.’

De Cock proefde de klank van haar woorden. ‘Met u?’

Ze glimlachte triest. ‘Vorig jaar. Jonathan en ik zouden trouwen.’

‘Wie hield het tegen?’

‘Zijn moeder. Ze regeerde alles en iedereen. Hebt u haar wel eens gezien? Met haar kromme neus en haar kleine stekelige, bruine oogjes? Ze keek dwars door je heen. Precies een heks. Ze waren bang voor haar. Jonathan, Jerome, Juliette… het hele stel.’

De Cock dronk zijn kop leeg en presenteerde een sigaret. ‘Is Jonathan een morfi nist?’ vroeg hij strak.

Ze keek hem verbaasd aan. ‘Hoe komt u daarbij?’

‘Hij werd goed anderhalf jaar geleden op het vliegveld van Parijs gepakt. Hij had zeventig ampullen in zijn bagage.’

Ze lachte vrijuit. ‘Die waren niet voor Jonathan.’

‘Voor wie dan wel?’

‘Zijn vader… die was verslaafd.’




Hij bracht haar naar de trein. ‘Ga terug naar New York, Lucienne.’

‘Als Jonathan in troubles is,’ zei ze ferm, ‘wil ik hem bijstaan.’

‘Je kunt niets voor hem doen.’ Hij hield haar hand vast en keek in haar ogen. ‘Jonathan,’ verzuchtte hij, ‘is een gelukkig man.’

‘Met u op zijn hielen?’ Het klonk wat wrang.

Hij schudde zijn hoofd. ‘Omdat hij u als vriendin heeft.’

‘Zoiets,’ zei ze zacht, ‘zou Jonathan gezegd kunnen hebben.’

De Cock maakte een mistroostig, bijna hulpeloos gebaar. ‘Ik heb ook iets van een ridder,’ zei hij simpel.

Ze drukte een kus op zijn voorhoofd en stapte naar binnen. Toen de trein wegreed, wuifde hij haar na, lang, heel lang.




De Cock keek om zich heen. Het kamertje was klein en proper. Op de schoorsteenmantel stond in een uitbundige lijst de foto van een jongeman: een prettig open gezicht met een lachende mond.

‘Johan?’

De man tegenover hem knikte. Hij was grijs, bijna wit, met een getaand gelaat en heldere, waakzame ogen. ‘Tweeëntwintig was hij daar. Het is de laatste foto die wij van hem hebben.’

‘Hij is nog steeds niet gevonden?’

De oude man bromde. ‘Johan heeft een zeemansgraf. Een zeemansgraf is een eerlijk graf.’

De Cock sprak het niet tegen. ‘Zijn interview in de krant heeft destijds nogal wat beroering gewekt.’

‘Ja?’

‘Was het niet beter geweest als Johan met zijn bedenkingen rechtstreeks naar de politie was gegaan?’

De oude man trok zijn mond iets scheef. ‘De Van der Wheeres zijn machtige mensen met veel en verreikende invloed.’

De Cock keek op. ‘Johan had weinig vertrouwen in de politie?’

De oude schudde het hoofd. ‘U wilt mij dingen laten zeggen die ik niet zeggen wil. De politie is betrouwbaar genoeg. Dat was niet de overweging.’

‘Wat was de overweging?’

‘Openheid. We hebben er lang over gesproken, Johan en ik, en ons afgevraagd hoe wij die openheid konden bereiken.’

‘De pers.’

De oude knikte heftig. ‘Inderdaad, dat was het antwoord. Iedereen zou weten wat er zich op de Julia had afgespeeld.’

De Cock glimlachte. ‘Voor zover Johan dat wist!’

De oude reageerde fel. ‘Mijn zoon Johan was ervan overtuigd dat de oude Henri was vermoord.’

‘En waarop berustte die overtuiging?’




Het gezicht van de oude man verstarde. Hij schoof zijn stoel wat dichter naar de tafel, geagiteerd, emotioneel. ‘Overtuiging en waarheid zijn twee aparte zaken, meneer De Cock. Ik ben mij daarvan terdege bewust. Maar omdat het ons mensen niet altijd is gegeven de waarheid te kennen, moeten we vanuit onze overtuiging leven. En dat is een goed ding… al zult u daar misschien anders over denken. Johan was ervan overtuigd dat de oude Henri door zijn familie was vermoord en vanuit die overtuiging heeft hij gehandeld.’

De Cock knikte ernstig. ‘En wat zijn de feiten?’ Het klonk wat koel. De oude Opperman zuchtte berustend. ‘Johan was matroos en bediende tegelijk. Dat is zo gebruikelijk aan boord van zo’n jacht. Johan had het goed. Dat moet gezegd. De oude Henri was erg op hem gesteld. En dat was wederkerig. De oude Van der Wheere was ook wel een humaan mens. De laatste tijd was hij ziek, leed aan galstenen. Als hij zo’n aanval had of verwachtte, dan kreeg hij een injectie. Dat deed het oude wijf. Die gaf ze.’

‘Mevrouw Van der Wheere.’

‘Ze was daar heel handig in. Volgens Johan was ze in haar jonge jaren verpleegster geweest of zoiets.

Op die bewuste avond, kort na het diner, belde de oude Henri vanuit zijn hut. Mijn zoon ging kijken. Toen hij binnenkwam, schrok hij geweldig. De oude lag op zijn rug op de grond, verwilderd, bezweet, met grote angstige ogen. Johan had dat nog nooit gezien. Hij kronkelde van pijn en greep voortdurend naar zijn buik. Mijn zoon knielde bij hem neer. “Haal mijn vrouw,” hijgde de oude, “ze hebben me vergiftigd.”’

De Cock streek met zijn hand langs zijn gezicht. ‘En toen heeft Johan de oude mevrouw gehaald?’

De oude knikte. ‘Ze kwam direct en nam haar injectiespuit mee.’

‘Heeft ze hem een injectie gegeven?’

‘Dat zal wel. Maar dat weet mijn zoon niet. Het wijf stuurde hem de hut uit.’ De oude Opperman reikte met beverige hand naar de sigaretten voor hem op tafel. ‘Johan wilde niet. Hij wilde bij de oude man blijven. Ziet u, hij voelde gewoon dat er iets niet goed was.’

‘En?’

Er kwamen tranen in de ogen van de oude Opperman. ‘Ze heeft mijn zoon weggejaagd als een hond.’ Zijn stem trilde. ‘Een halfuurtje later was de oude dood.’

‘Dokter Van Gelderen zei dat de oude Henri een natuurlijke dood was gestorven.’

De oude grijnsde. ‘Het oude wijf kon iedereen alles laten zeggen. Gelooft u me, ze hebben de oude Van der Wheere vergiftigd.’

‘Waarom?’

Opperman keek verbaasd op. De tranen waren weg. Er blonk weer strijdlust in zijn ogen. ‘Dat is uw zaak om te onderzoeken. Ik heb u verteld wat mijn zoon heeft gezien, gehoord en ondervonden. U moet hieruit maar uw eigen conclusies trekken.’ Hij boog zich plotseling over de tafel heen naar voren.’ Ik zal u nog wat anders vertellen… iets dat u destijds niet in de krant hebt kunnen lezen.’ Hij stak gebarend een vinger omhoog. ‘Een dag na het interview kwam die meneer Van Drunnen hier bij mij aan huis en vroeg of hij mijn zoon kon spreken. De jongen was achter in het tuintje bezig. Ik liet hem komen. En wat dacht u? Die fi jne meneer Van Drunnen bood hem vijfduizend gulden, als hij verder zijn mond hield.’

‘Wat?’

Opperman knikte heftig. ‘Vijfduizend gulden.’

‘En toen?’

De oude perste zijn lippen op elkaar. ‘We hebben hem met ons tweeën beetgepakt en de deur uitgesmeten.’ Hij staarde even voor zich uit. ‘Twee dagen later viel mijn zoon overboord en verdronk.’

‘Verdenkingen?’

De oude schudde het hoofd. ‘Er was geen Van der Wheere aan boord,’ zei hij. ‘En de bemanning bestond uit rechtschapen lieden.’




19


Rechercheur De Cock stapte de hal van het Centraal Station uit. Het was ruim negen uur en al vrij donker voor de tijd van het jaar. Hij wachtte geduldig tot het licht voor de voetgangers op groen sprong en liep toen tussen de trams door over het Stationsplein naar de brug. Het asfalt van het Damrak weerspiegelde de kleuren van de lichtreclames. De Cock had naar huis moeten gaan, waar hij wist dat zijn vrouw wachtte, maar er was iets dat hem dreef, een vreemd onberedeneerd gevoel dat hem dwong nog even naar de Warmoesstraat te gaan.

Hij hees zich twee trappen omhoog en vond Vledder en Van Dijk samen in de recherchekamer. Het verbaasde hem niet. Hij had het min of meer verwacht. De gezichten van de beide jonge rechercheurs stonden ernstig, maar veranderden van uitdrukking toen hij binnenkwam.

Vledder liep blij verrast op hem toe. ‘Was je al thuis?’

‘Ik kom net van het station.’

‘Ik had je vrouw al gebeld en gevraagd of ze je onmiddellijk naar het bureau wilde sturen.’

De Cock keek hem schuins aan. ‘Is er wat?’

Het gezicht van Vledder betrok. ‘Er is vanmiddag in Vught in Noord-Brabant een moordaanslag gepleegd op de kleine André.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Wie is kleine André?’

‘De zoon van André Beerenburgh. De jongen is daar in een internaat.’

De Cock klemde zijn lippen op elkaar. ‘Hoe weet je dat van die moordaanslag?’

‘Het kwam nog geen uur geleden over de telex.’ Vledder weifelde even. ‘Met een verzoek.’

‘Wat voor verzoek?’

‘Om André Beerenburgh te arresteren.’

‘Wat?’

Vledder knikte ernstig. ‘Hij zou hebben geprobeerd de kleine André met zijn wagen te overrijden.’

De Cock trok een vies gezicht. ‘André Beerenburgh zou hebben geprobeerd zijn eigen zoon te vermoorden?’

‘Ja.’

‘Kolder.’

Vledder keek hem aan en schudde het hoofd. ‘De jongen zegt het zelf.’

De Cock sloeg beide handen voor zijn gezicht. Hij voelde zich ineens moe, ontzettend moe. Het was alsof het mechanisme van zijn denken plotseling stokte en alle spankracht uit zijn spieren trok.

Vledder ging tegenover hem zitten. Zijn gezicht zag wit. ‘Wat moeten we doen?’

De Cock zuchtte diep. ‘Hoe is het met de jongen?’

‘Volgens de berichten vrij redelijk. Hij heeft een paar builen, schrammen en een gebroken been. Nadat de wagen hem raakte, is hij schuin weggerold. Dat is zijn geluk geweest.’

‘Waar is hij nu?’

‘In Vught, in het zogenaamde ziekenzaaltje van het internaat. Het beentje is vanavond gezet. Het was gelukkig geen gecompliceerde breuk. De jongen heeft alleen een shock.’

‘Heel begrijpelijk. En hij zegt pertinent dat het zijn vader was?’

Vledder knikte. ‘Ik heb in verband met het telexbericht nog even met Vught gebeld. Ik had de opper aan de lijn. Volgens hem was de jongen heel positief.’

De Cock staarde een tijdje voor zich uit. ‘We gaan naar Vught,’ zei hij plotseling.

Vledder keek hem verbaasd aan. ‘Nu?’

‘Ja, onmiddellijk.’ De Cock sprong van zijn stoel en strekte zijn arm naar de jonge Van Dijk. ‘Jij gaat naar de Sloterplas, naar André Beerenburgh. Als hij thuis is, breng je hem hierheen.’

‘Arresteren?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Vraag eerst of hij vrijwillig zijn medewerking wil verlenen. Zeg hem nog niet wat er is gebeurd. Zeg hem alleen dat het verband houdt met de moord op Juliette.’

‘En als hij niet vrijwillig mee wil?’

De Cock plukte aan zijn onderlip. ‘Dan arresteer je hem wegens moord.’ Hij liep op Van Dijk toe en legde een hand op zijn schouder. ‘Maar liefst niet, begrijp je, liefst geen arrestatie. Ik wil het graag mooi houden.’




Vledder ranselde de oude Volkswagen over de snelle E9 naar ’s-Hertogenbosch. Hij hield de naald van de snelheidsmeter constant op 120.

De Cock liet hem begaan. Hij hoopte nog ruim voor middernacht in Vught te zijn om de mensen van het internaat te vermurwen hem een paar minuten met de kleine André alleen te laten. Hij wilde persoonlijk van de jongen horen hoe hij ertoe kwam zijn eigen vader te beschuldigen.

De Cock blikte opzij naar Vledder, die strak op de weg keek. ‘Waarom was de jonge Van Dijk nog op het bureau?’

‘Vanwege de bontmantel.’

‘Wat is daarmee?’

‘André Beerenburgh kent hem niet.’

‘Hij was dus al op het bureau?’

Vledder knikte. ‘Vanmorgen om tien uur ongeveer. Ik had hem gebeld. Ik zou, zoals we hadden afgesproken, de eigendommen van Juliette afgeven. Dat heb ik gedaan. André Beerenburgh was erg nerveus. Er kwamen tranen in zijn ogen, toen hij haar tasje en haar kleren zag.’

‘En de bontmantel?’

‘Daar reageerde hij helemaal niet op. Toen ik de mantel op tafel bij de andere spulletjes legde, schoof hij hem nonchalant opzij. Die is niet van Juliette, zei hij pertinent. Ik heb die mantel nog nooit gezien.’ Vledder pauzeerde even. ‘Volgens André Beerenburgh droeg ze die mantel ook niet op de avond van de moord.’ De Cock grinnikte. ‘Natuurlijk niet.’

Vledder liet het gaspedaal los, verminderde vaart. ‘Dat wist je?!’

De Cock wuifde. ‘Rij door,’ gebood hij. ‘We zijn al laat genoeg.’

Vledder drukte het gaspedaal weer in. ‘Jij wist het,’ herhaalde hij.

De Cock krabde zich achter in de nek. ‘Welke vrouw van de wereld… en dat was Juliette… draagt een bontmantel op een zwoele zomeravond.’

‘Ze droeg hem toen we haar vonden.’

De Cock knikte. ‘Inderdaad. Hoe koel en zorgvuldig de moordenaar ook te werk ging… dit was een foutje.’

‘Hoezo?’

‘Een moment van zwakte. Een daad van piëteit jegens de dode. De moordenaar heeft zijn slachtoffer niet zonder meer in de steeg op de koude straat willen leggen. Hij heeft haar met nog wat zorg willen omringen en haar daarom een mantel aangetrokken. Begrijp je, een warme bontmantel.’

‘Dat duidt op een gevoelsrelatie.’

De Cock zuchtte. ‘Een gevoelsrelatie,’ herhaalde hij traag, ‘inderdaad! Het brengt ons echter geen steek verder. Daarom heb ik je er ook niet mee vermoeid. Alle verdachte personen hadden met Juliette een gevoelsrelatie. Ga maar na… Janus van Drunnen, André Beerenburgh, Jonathan van der Wheere… Van al deze mensen kun je ten aanzien van Juliette een daad van piëteit verwachten.’

Vledder staarde weer op de weg. ‘Ik heb Rob van Dijk gevraagd te onderzoeken waar die bontmantel vandaan komt. Hij kwam er vanavond bekaf mee terug. Hij heeft er de hele dag mee langs allerlei bontwerkers gesjouwd.’

‘En?’

‘Niets.’

De Cock grijnsde. ‘Laat hem er morgen mee naar Margootje gaan.’

Het gezicht van Vledder verhelderde. ‘Dat is een idee,’ zei hij glimlachend. ‘Het zou mij niets verbazen…’

Ze bogen van de snelweg af en reden de gemeente Vught binnen. Na een tocht door een warwinkel van lanen stopten ze voor het internaat. Het was een somber, langgerekt gebouw van drie verdiepingen. Achter enige ramen brandde nog volop licht. De Cock constateerde het met genoegen. Er waren duidelijk nog mensen wakker. De rechercheurs stapten wat stijf uit de oude Volkswagen en sloften naar de grote dubbele toegangsdeur. Vledder belde. Na een paar minuten ploefte het licht in de hal aan en werd een van de deuren geopend door een al wat oudere heer op sloffen. Hij keek wat verbaasd naar de beide mannen op de stoep.

De Cock lichtte beleefd zijn hoedje. ‘We komen uit Amsterdam,’ verklaarde hij vriendelijk, ‘van de recherche van het bureau Warmoesstraat. Het is in verband met de aanslag op de kleine André Beerenburgh.’

‘Uit Amsterdam… nu nog?’

De Cock knikte. ‘We wilden graag even met de kleine André praten… het is belangrijk.’

De man keek wat weifelend van De Cock naar Vledder en weer terug. ‘Mijn vrouw is bij hem. De jongen wil niet slapen. Hij is koortsig, onrustig. Hij roept voortdurend om zijn vader. Mijn vrouw en ik weten niet goed wat we moeten doen.’ Het klonk bezorgd. ‘U weet toch dat zijn vader…’

‘Daarom… het komt ons wat onwaarschijnlijk voor. Wij kennen de heer Beerenburgh.’

De man maakte een onzeker gebaar. ‘Het schijnt toch wel zo te zijn. Ook de andere jongens zeggen het.’

‘Andere jongens?’

De man zuchtte. ‘Het is allemaal al aan de politie verteld,’ zei hij wat wrevelig. ‘Ze gingen met z’n zessen naar de IJzeren Man. Dat is een zwembad hier in de buurt. Daar gaan ze elke woensdag heen, in de middag, als het goed weer is. Onderweg moet het zijn gebeurd.’

De Cock glimlachte. ‘Ik wil toch even met hem praten.’

De man haalde zijn schouders op, deed de deur wat verder open en liet hen binnen. Daarna sloot hij weer zorgvuldig. Op zijn sloffen sjokte hij voor hen uit door een lange, slecht verlichte gang. Aan het einde stapten ze twee krakende trappen op. Boven bleef de man staan en beduidde hen te wachten. ‘Ik zal even mijn vrouw roepen.’ Hij slofte weg en kwam even later terug met een klein vrouwtje, dat kordaat op hen toe stapte.

‘Kunnen de heren zich legitimeren?’ vroeg ze onmiddellijk.

De Cock liet haar zijn legitimatiebewijs zien. ‘U heeft gelijk,’ zei hij innemend, ‘groot gelijk. U moet voorzichtig zijn. Het is echt niet denkbeeldig dat de moordenaar terugkomt.’

Ze keek hem scherp onderzoekend aan. ‘Als het zijn eigen vader is?’

‘Gelooft u dat het zijn eigen vader was?’

Ze aarzelde even. ‘Het lijkt erop.’

De Cock boog zich vertrouwelijk naar haar toe. ‘Mevrouw… eh…’

‘Govaerts.’

‘Mevrouw Govaerts, voordat u… en ik… en wij allemaal een afschuwelijke vergissing begaan…’




De jonge André Beerenburgh lag er witjes bij. Een klein, zielig, inbleek snuitje met een pleister op zijn linkerwang en rode mercurochroomvlekken op zijn voorhoofd. Hij had helblauwe ogen en hetzelfde blonde haar als zijn moeder. Hij richtte zijn hoofd op van het kussen, maar toen hij zag wie er binnenkwam, liet hij het weer zakken. Er lag een duidelijke trek van teleurstelling op zijn gezicht. De Cock stapte voorzichtig naderbij en legde zijn hoedje aan het voeteneinde. Hij maakte een grimas, frunnikte wat aan zijn neus en wist niet goed hoe te beginnen.

‘Ik heet De Cock… geen gewone kok… maar met ceeooceekaa. Mijn over… overgrootvader vond een gewone kok niet zo mooi. Wat kaal, geloof ik.’ Hij haalde zijn logge schouders op en lachte wat schaapachtig. ‘Mag ik even bij je komen zitten?’

Er was bijna geen reactie op het bleke gezichtje.

‘Ik ben van de politie,’ ging De Cock verder. ‘Ik hoorde vanavond dat je een ongeluk had gehad en je in bed lag. Ik ben toen helemaal uit Amsterdam gekomen om met je te praten.’

‘Waarom komt mijn vader niet?’

‘Je… eh… je vader komt morgen.’

De jongen keek argwanend naar hem op. ‘Beloofd?’

De Cock stak een grote knuist vooruit. Aarzelend kwam een armpje boven dek. ‘Beloofd,’ zei De Cock strak. ‘Als hij niet wil, kom ik hem morgen zelf bij je brengen.’ Hij lachte breed. ‘Maar hij wil best.’

‘Waar is hij nu?’

‘Ik denk bij mij in het politiebureau in Amsterdam. Ze zouden hem gaan halen.’

‘Waarom?’

‘Ik wil met hem praten, zoals ik nu met jou praat.’

‘Houdt u hem vast… in een cel?’

De Cock keek hem trouwhartig aan. ‘Zullen we het doen?’

De kleine André knipperde zenuwachtig met de ogen. ‘U moet hem vragen waarom hij het heeft gedaan.’ Het klonk verontwaardigd.

De Cock zuchtte diep. ‘Ik zal het hem vragen,’ sprak hij weifelend, ‘maar misschien weet hij het niet meer.’

Er kwam wat kleur op zijn bleke wangen. ‘Natuurlijk weet hij het. Hij zag me toch? Hij kwam in de verte aanrijden. Ik liep de weg op en zwaaide.’

‘Hoe wist je dat het je vader was?’

De helblauwe ogen van de jongen lichtten op. ‘Zijn wagen. Mijn vader heeft een sportwagen, een lichtblauwe, een Opel GT met koplampen die zo inklappen. Het is een moordwagen. Snel. Mijn vriendjes zeggen ook dat het een moordwagen is.’

‘Je zag zijn nummer?’

‘Nee, maar het was pappa’s wagen.’

De Cock knikte traag. ‘Jij liep de weg op en zwaaide?’

De kleine André draaide zijn hoofd naar de andere kant van het kussen. Zijn onderlip trilde. ‘Ik… eh… ik dacht dat hij zou stoppen…’ begon hij hakkelend, ‘en dat hij meeging… en dat we allemaal mee mochten rijden… naar de IJzeren Man… maar ineens… ineens reed hij op mij af… gewoon, recht op mij af. Ik riep pappa… pappa, riep ik… en toen ben ik gevallen.’ Hij slikte en likte aan een traan die langs zijn neus gleed. ‘Ik… eh… ik dacht dat hij per ongeluk op de verkeerde rem had getrapt… en dat hij verderop zou stoppen… maar hij reed door. hij reed door.’ Het jochie barstte in tranen uit. ‘Hij reed door… hij kwam niet eens naar mij kijken.’

De Cock worstelde met een brok in zijn keel. Hij streek onhandig met een kromme vuist over het klamme blonde haar.

‘Mijn vriendjes zeggen dat het een rotvent is… dat ik een rotvader heb… een gekke vent, die me wil doodrijden.’ Hij draaide zijn betraand gezicht naar De Cock. ‘Heb ik een rotvader?’

De Cock schudde het hoofd. Zijn gezicht vol diepe rimpels stond heel ernstig. ‘Jij hebt geen rotvader, André,’ zei hij beslist. ‘Helemaal niet. Het was vanmiddag jouw vader niet.’

De jongen keek hem gespannen aan. ‘Mijn vader niet? Maar het was zijn wagen.’

De Cock glimlachte. ‘Hoeveel Volkswagens zijn er… Renaults, Fiats, Fords, Lelijke Eenden… noem maar op.’

Er kwam een glinstering in de blauwe ogen. ‘Het was een andere Opel… ja… een andere Opel-sport.’ Het klonk als een gejubel.

De Cock knikte. ‘Met een andere vent… een stomme vent, die niet kon rijden.’

Over het betraande gezicht gleed een lach. ‘Een stomme vent,’ herhaalde hij opgelucht. ‘Natuurlijk… een vent die niet kon rijden.’ Hij keek naar de rechercheur op. ‘Vertelt u het ook aan mijn vriendjes?’

De Cock hield zijn hoofd een beetje schuin. ‘Ik denk niet dat ik daar nog tijd voor heb. Ik moet terug naar Amsterdam. Maar vraag het morgen aan je vader.’

Het jochie zuchtte diep. ‘Ja,’ zei hij berustend, ‘die doet het wel.’

‘Vast.’




20


Ze reden terug naar Amsterdam. Rustiger. Vledder neuriede een oud schoollied. De Cock zat onderuitgezakt naast hem. Het hoedje half op zijn ogen.

‘Ik heb aan de kleine André Beerenburgh gezegd dat het zijn vader niet was.’

‘Nogal voorbarig.’

De Cock bromde. ‘Het kan mij geen barst schelen. Ik kon die jongen niet in onzekerheid laten. Denk je eens even in wat dat kereltje in zijn korte leven allemaal heeft meegemaakt. De scheiding van zijn ouders, de plotselinge dood van zijn moeder en nu dit. Het kon er naar mijn gevoel echt niet meer bij.’ Hij duwde zijn oude hoedje bruusk naar achteren en veranderde van toon. ‘En als het onverhoopt toch zijn eigen vader is geweest, dan ben ik persoonlijk bereid hem al zijn botten te breken.’

Vledder keek verrast opzij. Hij had zijn oude mentor nog nooit zo gehoord. ‘André Beerenburgh heeft een lichtblauwe Opel-sport.’

De Cock knikte. ‘Het heeft de jongen in de war gebracht.’ Hij kwam met een ruk overeind. ‘Hoe komt iemand op het idee,’ riep hij wild. ‘De aanslag heeft een bijna duivelse opzet. De dader kon verwachten dat de jongen vrijwel argeloos op de wagen zou toelopen.’

Vledder reageerde niet direct. ‘Hij moet aan een aantal voorwaarden voldoen.’

‘Voorwaarden?’

‘Ja. De dader wist dat de kleine André in Vught in een internaat zat, en hij wist dat de jongen vrijwel elke woensdagmiddag naar de IJzeren Man ging om te zwemmen. De aanslag heeft de nodige voorbereidingen gekost. Tijd en plaats zijn zorgvuldig gekozen.’ Vledder pauzeerde even. ‘Terwijl jij bij de kleine André was, ben ik in Vught even naar het politiebureau gereden. De opper was er nog. Hij had de situatie ter plaatse onderzocht en was bezig met tekeningen. Volgens hem mag het een wonder heten, dat de jongen er zo goed vanaf is gekomen. Hij vond het ook een onwaarschijnlijke zaak, dat de moordaanslag door de jongen zijn eigen vader werd uitgevoerd. Maar de feiten lieten hem geen andere keus. Hij moest ons wel verzoeken André Beerenburgh te arresteren.’

‘Dat begrijp ik. Hij kon moeilijk anders. Heb je gezegd dat we de uitvoering van het verzoek nog even willen opschorten?’ Vledder knikte. ‘De opperwachtmeester had er vrede mee. Hij wilde ons onderzoek naar de moorden niet doorkruisen. Hij vroeg zich alleen af… als het André Beerenburgh niet was… hoe kwam de dader dan aan zijn wagen?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Niemand heeft het nummer opgenomen. Het was een lichtblauwe Opel-sport met inklapbare koplampen. Een bijzondere wagen. Akkoord. Het kereltje liep er impulsief op af. Maar was het de wagen van André Beerenburgh? Ik geloof er niet in.’

Vledder keek hem van opzij aan. ‘Jij wilt er niet in geloven. Dat is het.’

De Cock knikte traag voor zich uit. ‘Misschien… misschien heeft het leed van de kleine jongen mijn inzichten vertroebeld.’ Hij aarzelde even, schoof zijn dikke onderlip vooruit. ‘Vraag toch morgen aan de importeur hoeveel van die lichtblauwe Opel-sportwagens er zijn ingevoerd en aan wie ze zijn verkocht. En dan nog wat.’

‘Ja?’

‘Bezorg me een foto van Jonathan van der Wheere.’

Robert Antoine van Dijk keek lodderig op, toen Vledder en De Cock de recherchekamer binnenstapten. Naast hem, nerveus rokend, zat André Beerenburgh. Hij sprong wild overeind en liep op De Cock toe.

‘Wat zijn dat voor manieren om mij hier de halve nacht vast te houden?’

‘Bent u gearresteerd?’

Achter zijn rug schudde Van Dijk het hoofd.

André Beerenburgh reageerde woedend. ‘Ik ben hierheen gelokt. Mij werd gevraagd vrijwillig medewerking te verlenen.’

De Cock haalde nonchalant zijn schouders op. ‘Dan had u toch kunnen gaan?’ Hij glimlachte. ‘Maar ik ben bang dat mijn collega Van Dijk u dan heel formeel had gearresteerd.’

André Beerenburgh keek hem verward aan. ‘Gearresteerd?’

De Cock knikte. ‘Waarom heeft u mij nooit gezegd dat u een zoon had?’

‘U heeft mij er nooit naar gevraagd.’

De Cock grijnsde een beetje vals. ‘Wij hebben destijds uitgebreid over u en uw huwelijk met Juliette gesproken. Het lag toch voor de hand dat u mij had verteld dat uit die verbintenis een zoon was geboren.’

André Beerenburgh weifelde. ‘Ik… eh… ik vond dat geen belangrijk aspect.’

De Cock keek hem wat schuins aan. ‘Och kom… is een erfdeel van het fortuin van de Van der Wheeres geen belangrijk aspect? Door de moord op Juliette, vriend Beerenburgh, bent u als wettige vertegenwoordiger van uw minderjarige zoon in een belangrijke positie gemanoeuvreerd. Heeft u dat nooit beseft?’ De stem van De Cock droop van sarcasme. ‘Jaloezie was één… maar u had meer redenen om Juliette van der Wheere naar het leven te staan.’

André Beerenburgh likte aan zijn droge lippen. ‘Ik heb haar niet vermoord. Ik heb u dat meer gezegd.’

De Cock zuchtte omstandig. ‘U hebt dat meer gezegd,’ herhaalde hij traag. ‘Waar was u vanmiddag?’

‘Thuis, aan de Sloterplas.’

‘En uw wagen?’

‘Mijn wagen?’

‘Ja, de Opel-sport.’

André Beerenburgh keek hem niet-begrijpend aan. ‘Die heb ik vanmorgen naar de garage gebracht.’ Hij wees op Vledder. ‘Ik was hier vanmorgen om de eigendommen van Juliette op te halen. Van hier ben ik met de wagen naar de garage gereden. Ik ben met een andere wagen thuisgebracht.’

‘Is er iets met uw wagen?’

‘Hij moest worden doorgesmeerd en er was een kleinigheid aan de ontsteking. Ze zouden hem morgen weer voor mijn deur zetten.’




‘Hij heeft dus de hele middag in de garage gestaan?’

André Beerenburgh trok zijn schouders op. ‘Tenzij het personeel van de garage ermee is gaan rijden.’ Hij keek vragend naar De Cock. ‘Is er iets gebeurd?’

De Cock streek met zijn hand over zijn gezicht. ‘Vanmiddag,’ sprak hij langzaam, ‘is uw zoon in Vught aangereden.’ Hij stak bezwerend een hand op. ‘Het is niet ernstig. Gelukkig. Maar de wagen waarmee hij werd aangereden, was een lichtblauwe Opel-sport, een bijzondere wagen met inklapbare koplampen.’ André Beerenburgh zonk op een stoel neer. Zijn gezicht zag bleek. ‘Mijn jongen… aangereden? Wat heeft hij?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Ik zei het u al… niets ernstigs. U moet hem morgenochtend in het internaat gaan opzoeken. Het zal de jongen goed doen. Hij verwacht u.’

André Beerenburgh kwam traag uit zijn stoel overeind. Op zijn gelaat lag een vreemde, bijna angstaanjagende uitdrukking. Hij keek De Cock met grote ogen aan. ‘En jij dacht… en jij dacht…’ Hij grinnikte vreugdeloos, dwaas. ‘Jij dacht dat ik mijn zoon… vent, je bent gek.’ Hij schreeuwde wild. Zijn stem sloeg over. ‘Je bent gek, weet je… stapelgek.’

De Cock gaf Van Dijk een wenk. ‘Breng meneer naar huis,’ zei hij loom.




De Cock trok een grimas tegen zijn eigen spiegelbeeld en trok zijn das recht. Hij had er weer zin in. Een goede nachtrust had de helse prikkeling uit zijn kuiten verdreven en zijn moede geest verkwikt. De loomheid was weg. In zijn aderen bruiste weer het tonicum van de strijdlust. Hij grapte tegen zijn vrouw, slurpte hoorbaar van zijn koffi e en ging zich uitgebreid te buiten aan toast met jam. Veel later dan zijn gewoonte was, stapte hij naar buiten en slenterde op zijn gemak naar de Warmoesstraat.

Op de tweede etage, in de recherchekamer, kwam Vledder hem stralend tegemoet. ‘Ze hebben die sportwagen gevonden,’ riep hij blij enthousiast. ‘Hij stond niet ver van het station in Den Bosch in een klein doodlopend straatje.’

‘Welke sportwagen?’

Vledder keek hem verward aan. ‘Die lichtblauwe Opel-sport, waarmee de aanslag in Vught is gepleegd. De wagen van André Beerenburgh is het niet. Ik heb dat nagetrokken. Het klopt wat hij ons gisteren zei. Zijn wagen heeft praktisch de hele dag in de garage gestaan.’

‘Akkoord,’ reageerde De Cock. ‘Maar waarom is het die wagen in Den Bosch wel?’

Vledder lachte wat geheimzinnig. ‘Het is een splinternieuwe. Er zat een handelaarskenteken op. Het nummer was opzettelijk met vuil besmeurd en van een afstandje vrijwel niet te ontcijferen. Ze hebben in Den Bosch de wagen dactyloscopisch onderzocht, maar geen fragmentje kunnen vinden. Begrijp je, net als bij Juliette en de oude vrouw.’

De Cock klemde zijn lippen op elkaar. ‘Onze zorgvuldige moordenaar.’

Vledder knikte instemmend. ‘Ik heb het handelaarsnummer onmiddellijk in Den Haag opgevraagd. Het kenteken bleek afgegeven aan een importeur in Utrecht.’

‘En die heb je gebeld?’

‘Ja. Men begreep direct over welke wagen het ging. Blijkbaar had kort tevoren de politie uit Den Bosch al gebeld. Na enig heen-en-weergepraat kreeg ik een zoetgevooisde verkoper aan de lijn, die mij vertele dat er gistermiddag, zo rond de klok van twaalf uur, een gentleman aan de zaak verscheen, die minzaam vroeg of er nog een lichtblauwe Opel-sportwagen in voorraad was.’

Vledder maakte een hoffelijk handgebaar. ‘Er was er nog één.’

De Cock trok grillige accolades rond zijn lippen. ‘En die wilde de gentleman onmiddellijk meenemen.’

‘Precies. Men had wat bezwaren. Het was niet gebruikelijk. De wagen was nog niet rijklaar. Er moest nog het een en ander aan gebeuren.’

‘Maar men zwichtte.’

Vledder boog vormelijk. ‘De wagen werd in allerijl in orde gebracht. De gentleman mocht wel een paar dagen op het handelaarsnummer rijden, maar een nieuw kenteken op naam van de eigenaar moest onmiddellijk worden aangevraagd. Bovendien diende een rekening te worden uitgeschreven.’

‘De gentleman gaf zijn naam.’

Vledder knikte met een ernstig gezicht. ‘Jonathan van der Wheere.’

Een tijdlang zwegen beiden. De Cock had het verlammende gevoel dat hij tegen een onneembare veste beukte, dat het hem nooit zou lukken zijn hand op de moordenaar te leggen. Toch moest het gebeuren. En snel. De man werd steeds driester.

Hij had uitgebreide maatregelen genomen om het leven van de jonge André Beerenburgh te beschermen. Maar hoe lang kon hij de veiligheid van het kind garanderen?

Vanmorgen, op weg naar het bureau, had hij het plan overwogen de kleine jongen als lokaas te gebruiken, maar hij had het idee als te riskant verworpen. Er moesten andere wegen zijn.

Hij keek naar Vledder. ‘Hoe is het met de herkenningsmogelijkheden?’

De rechercheur schudde triest het hoofd. ‘Net als bij de antiquair… vrijwel nihil. Jonathan van der Wheere droeg bij de importeur weer een donkere bril. De beschrijving stemt overeen.’

De Cock grijnsde. ‘Een gentleman.’

‘Een gentleman,’ herhaalde Vledder smalend. ‘Het gekke is dat alle mensen die hem kennen of die met hem in aanraking zijn geweest, hetzelfde woord gebruiken. We kunnen gerust aannemen dat hij een charmante man is, dat zijn verschijning indruk maakt, zowel op mannen als op vrouwen.’

De Cock knikte peinzend. ‘Heb je al een foto van hem?’

‘Van Dijk is ermee onderweg.’

‘Waar heeft hij hem vandaan?’

Vledder glimlachte. ‘Van Margootje van Stové.’

‘Liet ze hem binnen?’

‘Blijkbaar wel. Ik heb hem met de bontmantel weggestuurd. Hij belde net op. De mantel was niet van haar. Maar ze had wel een foto… op erewoord retour.’

‘Uiteraard.

Vledder keek hem onderzoekend aan. ‘Wat ben je met de foto van plan?’

De Cock schoof zijn kin naar voren. ‘Vanavond om kwart over acht na het nieuws, op de televisie. We kunnen echt niet langer wachten. Jonathan van der Wheere moet boven water komen.’




21


Het gezicht van de commissaris stond vriendelijk. Hij wuifde naar de stoel voor zijn bureau. De Cock bleef wat houterig staan. Hij pakte de foto van Jonathan van der Wheere uit de binnenzak van zijn colbert en legde die voor de commissaris neer.

‘Ik wil dit gezicht vanavond op de televisie met een uitgebreid verzoek om inlichtingen.’

De commissaris nam de foto op. ‘Wie is het?’

‘Jonathan van der Wheere.’




De grijze politiechef liet het portret uit zijn handen vallen als gold het gloeiend ijzer. Hij schoof het met zijn nagels naar De Cock terug en schudde fel het hoofd. ‘Dat gebeurt niet.’

De Cock tikte op de foto. ‘Die man wordt verdacht van het plegen van twee moorden,’ riep hij luid, nadrukkelijk. ‘En het heeft er alle schijn van dat zijn moordlust nog lang niet is bekoeld. Gistermiddag is er in Vught een duidelijke aanslag gepleegd op het leven van de kleine André Beerenburgh. We mogen niet langer lijdelijk toezin. Die man moet worden opgespoord. Zo snel mogelijk.’

De oude commissaris stak beide handen omhoog, de handpalmen naar voren. ‘Je kunt doen wat je wilt, De Cock,’ zei hij scherp, vinnig, ‘maar deze foto komt niet op de televisie.’

De Cock pakte het portret van Jonathan op en borg het gelaten in zijn binnenzak. ‘U weigert dus uw medewerking te verlenen?’ Het klonk wat dreigend.

De commissaris keek naar hem op. ‘Ik waarschuw je voor publicaties in de pers.

De Cock reageerde koel. ‘U hoeft mij niet te waarschuwen. Ik weet waar mijn verantwoordelijkheid ligt. Ik waarschuw u…’

Hij kneep zijn lippen op elkaar. ‘Als er iets met de kleine André Beerenburgh gebeurt, stel ik u persoonlijk aansprakelijk.’

De commissaris kwam met een rood hoofd overeind. Hij wilde iets zeggen.

De Cock keek hem hoofdschuddend aan. ‘U hoeft mij ook niet de kamer uit te sturen,’ zei hij rustig. ‘Ik ga zelf wel.’




Vledder keek hem somber aan. ‘Wat doen we nu?’

De Cock streek met zijn hand over zijn gezicht. ‘Alleen een wonder kan ons nog helpen,’ zei hij wat moedeloos. ‘Ik had gehoopt met het brengen van de foto van Jonathan van der Wheere op de tv het onderzoek nieuw leven in te blazen. Begrijp je, het wonder een handje te helpen. Maar de Ouwe wil er niet aan. Ik was er, eerlijk gezegd, al bang voor.’

‘Weet je niets anders?’

De Cock haalde wat nonchalant zijn schouders op. ‘Affi ches… in de vorm van een bijzonder opsporingsblad. Dat is het gebruikelijke recept. Maar het sorteert zo weinig effect. Het is niet dynamisch genoeg. Het duurt bovendien dagen voor ze over het hele land zijn verspreid.’

Hij krabde zich achter in de nek. Het was een gewoontegebaar wanneer hij nadacht. ‘Heb je van het portret nog reproducties laten maken?’

Vledder knikte traag. ‘Zo’n twintig. Ik ben zelf even naar het atelier gegaan. De reproducties zijn vanmiddag klaar. Het origineel kon ik direct mee terugnemen.’

‘Waar is Robert Antoine?’

Vledder glimlachte. ‘Van Dijk is weer met de bontmantel op sjouw.’

‘Was hij bij Margootje thuis?’

Vledder spreidde zijn armen. ‘Er was niets bijzonders. Hij heeft natuurlijk niet in alle vertrekken gesnuffeld, maar hij had niet het idee dat er buiten Margootje nog iemand in huis was.’

De Cock staarde voor zich uit. ‘Margootje van Stové… heb je nog geïnformeerd in De Rijp naar haar voorgenomen huwelijk met Jonathan?’

Vledder voelde wat verstrooid aan zijn voorhoofd. ‘Dat heb ik gedaan,’ zei hij nadenkend, ‘zeker, vrijwel onmiddellijk nadat jij het mij had gevraagd. Het klopte allemaal wel, herinner ik mij. Ze zijn ongeveer een week of vier geleden in ondertrouw gegaan. Een defi nitieve huwelijksdatum was nog niet vastgesteld.’ Hij schoof de lade van zijn bureau open en begon nerveus te zoeken. ‘Toch was er iets… iets vreemds. Ik weet alleen niet meer wat. Ik moet nog ergens aantekeningen hebben liggen.’ Plotseling verhelderde zijn gezicht. ‘Hier heb ik het.’

De Cock keek hem gespannen aan. ‘Wat was er vreemd?’

Vledder bestudeerde zijn notities. ‘Het adres… het adres van Jonathan.’

‘Wat is daarmee?’

Vledder gebaarde voor zich uit. ‘Ik dacht altijd dat Jonathan van der Wheere geen vast adres had, maar op de akte van ondertrouw stond: domicilie Ermelo, gemeente Nunspeet, Horsterzoomweg 191.’

De Cock staarde voor zich uit. ‘Ermelo,’ zei hij peinzend, ‘daar is… daar zijn toch psychiatrische inrichtingen?’

‘Wat zou dat?’

De Cock antwoordde niet. Hij slenterde naar de kapstok en greep zijn oude hoedje. ‘We gaan naar Margootje.’

Vledder keek hem verward aan. ‘Wat doen?’

De Cock draaide zich half om. In zijn ogen lag een wat wazige blik. ‘Op erewoord… een foto retourneren.’

Mooi, verleidelijk, uitdagend stond ze voor hen, Margootje van Stové, in een nauwsluitende pantalon en een niets verhullende doorkijkbloes. Het lange blonde haar was gevangen in een zwartfl uwelen bandje. De puriteinse ziel van De Cock kleurde. Maar daar was aan de buitenkant niets van te zien. Ze zweefde voor de beide rechercheurs uit naar een ruim vertrek met een carré van brede banken om een intieme schouw. Aan de wanden hingen fraaie schilderijen.

‘Een mooi appartement,’ zei De Cock oprecht bewonderend. ‘Sfeervol.’

Margootje glimlachte, gebaarde om zich heen. ‘Een geschenk van Jonathan,’ zei ze luchtig. ‘Maar, heren, ga toch zitten. Doe of je thuis bent.’ Ze wuifde uitnodigend naar de brede banken. Toen de rechercheurs hadden plaatsgenomen, ging ze tegenover hen zitten, de benen hoog opgetrokken, de armen om de knieën geslagen. ‘Jonathan is een gulle minnaar.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Minnaar?’

Ze keek hem wat spottend aan. ‘Minnaar… een vies woord, meneer De Cock?’

‘Ik dacht dat jullie gingen trouwen?’

Ze liet haar uitdagende houding wat varen. ‘Trouwen… als u hem van mij weghoudt… hoe kan ik dan trouwen? Jonathan zal best begrijpen dat u dit huis in de gaten houdt.’

De Cock tuitte zijn lippen. ‘Je zou met hem kunnen vluchten. Trouwen hoeft toch niet per se in De Rijp te gebeuren.’

Ze liet haar benen zakken, staarde naar de grond. ‘Ik heb niets meer van hem gehoord. Hij heeft niet meer gebeld, niet meer geschreven.’

De Cock keek haar onderzoekend aan. Hij beluisterde een duidelijke toon van teleurstelling, verdriet. ‘Wat is er aan de Horsterzoomweg in Ermelo?’

Ze keek naar hem op. ‘Hoe komt u daaraan?’

‘Het stond op de akte van ondertrouw.’

Ze trok een pruillipje. ‘Een oude villa. Voor de ondertrouw hadden we papieren nodig. Het bleek toen dat Jonathan nog steeds in Ermelo stond ingeschreven.’

‘Nog steeds?’

Ze knikte. ‘Jonathan is in Ermelo geboren. De villa is het eigendom van de Van der Wheeres. Vroeger woonde de familie daar in de zomermaanden.’

‘En nu… wie woont er nu?’

‘Volgens Jonathan is de villa al jaren niet meer in gebruik.’

‘Ben je er wel eens geweest?’

‘Twee maanden geleden ongeveer. Jonathan wilde dat we ons daar gingen vestigen. Hij zou aan zijn moeder vragen of de villa op zijn naam kon worden overgeschreven.’

‘En?’

‘Het zag er wat verwaarloosd uit. Donker en somber. Het leek mij niet zo erg. Maar Jonathan zei dat het een vriendelijk huis was, waaraan hij uit zijn jeugd de beste herinneringen bewaarde.’

‘Jullie hebben het laten opknappen?’

Ze schudde droevig het hoofd. ‘Zo ver zijn we niet gekomen. Het huis kon niet direct worden vrijgemaakt. Er waren wat moeilijkheden in de familie, geloof ik. Jonathan liet er zich nooit zo erg over uit.’

De Cock keek haar strak aan. ‘Stond men uw huwelijk in de weg?’

Ze begon te huilen, zacht, verdrietig. ‘De kliek… de kliek mocht me niet. Het oude mens wilde mij niet eens zien.’ Ze snikte, tranen gleden over haar wangen. ‘Toen Jonathan en ik bij haar op bezoek wilden, liet ze mij buiten de deur staan. Alleen Jonathan mocht naar binnen.’

‘En de anderen?’

‘Ik heb ze nooit ontmoet.’

De Cock kauwde op zijn onderlip. ‘Margootje… ben je zwanger?’

Ze keek met een betraand gezicht naar hem op. Er kleefden haren aan haar natte wangen en haar handen beefden een beetje. Ze was ineens niet meer dan een arm, hulpeloos, angstig kind.

‘Ben je zwanger?’

Ze knikte nauwelijks merkbaar. ‘We houden van elkaar,’ zei ze verontschuldigend, ‘echt, u moet dat geloven.’

‘Ik geloof het.’

Ze zuchtte. ‘En als Jonathan iets heeft gedaan, dan heeft hij dat om mij gedaan. Begrijpt u, omdat ze hem pestten, omdat ze niet wilden dat hij…’ Ze maakte haar zin niet af, strekte haar arm naar hem uit. ‘Hij moet komen, meneer De Cock,’ zei ze smekend. ‘Jonathan moet komen… om mij… om… eh… om alles.’

De Cock keek haar aan, een trieste blik in zijn ogen. ‘Hij zou moeten komen, Margootje, inderdaad, hij zou moeten komen.’ Hij kwam wat traag overeind en legde een hand op haar schokkende schouders. ‘Arm kind,’ zei hij somber, ‘ik ben bang dat het einde van jouw verdriet nog niet in zicht is.’

Vledder stuurde de politiewagen door het drukke stadsgewoel van Amsterdam. Op zijn lippen lag een milde glimlach. ‘Ik had met haar te doen,’ zei hij hoofdschuddend. Zijn stem trilde van tederheid. ‘Wat moet ze met het kindje als Jonathan voor de rest van zijn leven de gevangenis ingaat?’

De Cock bromde boosaardig. ‘In een crèche… waar anders?’

Vledder keek verrast opzij. De Cock was kennelijk uit zijn humeur. Zijn anders zo vriendelijk gezicht leek op een donderwolk kort voor een onweer. De jonge rechercheur wist wat dat betekende. De Cock worstelde met de woede van zijn onmacht. In zulke momenten was hij vaak onuitstaanbaar.

Hij reed rustig verder. Toen de bomen van de brug naar de Overtoom sloten, stopte hij in de fi le en draaide zich half om naar De Cock. ‘Het motief wordt steeds duidelijker,’ stelde hij. ‘De haat van Jonathan jegens zijn familie moet in de loop der jaren zijn uitgegroeid tot een obsessie. Vorig jaar werd hem een huwelijk met Lucienne van Dammen verboden, daarna stierf onder verdachte omstandigheden zijn vader, gevolgd door een manoeuvre van de oude mevrouw, waardoor de leiding van de C.I.H. bij Jerome kwam. En nu recent… het drama-Margootje.’

De Cock reageerde niet. Het leek alsof hij de woorden van zijn jonge collega niet hoorde, alsof de klanken hem niet bereikten. ‘Heb je nog genoeg benzine?’ vroeg hij plotseling. Vledder knikte. ‘De tank is bijna vol.’

De Cock zuchtte. Zijn hand gleed tastend naar zijn hoofd. ‘Rij naar Ermelo,’ zei hij zacht.




22


Horsterzoomweg 191: een brok verwilderd bos, struikgewas, sparren, jonge kastanjes en hoge dennen. Tussen het geschakeerde groen schemerde een bakstenen gevel en fonkelde het wijnrood van geglazuurde dakpannen. De beide rechercheurs stapten voorzichtig naderbij. Het toegangspad was gedeeltelijk overwoekerd. Het grind was bemost en onder hun voeten kraakten dode takken.

Het huis zag er vriendelijk uit. Het had niet de traditionele bouw van een villa, maar leek meer op een Saksische boerderij, laag, met kleine ramen en een hoogoplopend dak. Ze liepen om de villa heen, traag, behoedzaam. Het huis was duidelijk verlaten. Alle deuren waren gesloten en voor de ramen hing vervuilde vitrage.

De Cock haalde zijn oude apparaatje te voorschijn en begon aan het slot van de achterdeur te morrelen.

‘Wat dacht je hier te vinden?’ vroeg Vledder.

‘Jonathan.’

‘Denk je dat hij zich hier schuilhoudt?’

De Cock keek naar hem op. ‘Ik weet niet,’ zei hij wat geheimzinnig, ‘of je van schuilhouden kunt spreken.’

‘Hoe bedoel je?’

De Cock antwoordde niet. Hij had het slot opengepeuterd en duwde de deur naar binnen. De roestige scharnieren piepten uit protest. De beide rechercheurs luisterden scherp. Toen er geen reactie kwam, stapten ze aarzelend naar binnen. Een muffe, bijna bedorven lucht walmde hun tegemoet.

De deur leidde naar een ruime bijkeuken. Er stond een roestig fi etsenrek en een ketel voor de centrale verwarming. Verder was er niets. Vanuit de bijkeuken trokken ze het huis in, oplettend, speurend, van het ene vertrek naar het andere. De Cock drukte waar mogelijk de ramen open en trok de halfvergane vitrage weg. Vledder gebaarde om zich heen. ‘Het lijkt er niet op dat hier kortgeleden iemand heeft gebivakkeerd,’ zei hij. ‘Alles is even vuil en stoffig. We hadden in ieder geval iets in de keuken moeten vinden. Lege blikken, pannen. Een mens moet toch eten? Ik heb ook in de wc’s gekeken. Overal ligt een dikke laag stof.’

De Cock grijnsde. ‘Doden eten niet.’

Vledder glimlachte. ‘Een macaber grapje,’ zei hij misprijzend. De Cock keek hem aan. ‘Het is niet als grapje bedoeld,’ zei hij grimmig. Hij draaide zich wat bruusk om en stapte vanuit een slaapkamer de lange gang in. Aan het eind schemerde licht door het geribde glas van de buitendeur. Vledder liep hem verward, niet-begrijpend na.

Halverwege de gang bleef De Cock plotseling staan en strekte zijn arm naar voren uit. ‘De gangvloer,’ zei hij hees. ‘Schoongemaakt.’

Vledder keek over zijn schouder. ‘Waar?’

‘Vooraan,’ hijgde De Cock. ‘Het is duidelijk te zien. Er ligt daar minder stof.’

Hij bukte zich tot laag bij de vloer en keek. ‘Als ik het goed zie, dan is het vanaf de laatste deur rechts tot het eind.’

Vledder bukte naast hem neer. ‘Je hebt gelijk. Het is vanaf de voorkamer. En daar zijn we nog niet geweest.’

Ze liepen voorzichtig verder de gang in. Bij de laatste deur rechts bleven ze staan. De Cock schopte. Langzaam waaierde de deur open. Ze keken in een ruim, rechthoekig vertrek. Het was er vrij donker. Door de kleine ramen drong slechts weinig daglicht binnen. De Cock liep naar de ramen en plukte de vitrage weg. Het scheelde aanmerkelijk. Hij liet zijn scherpe blik door de kamer dwalen. Op een grijs wollen kleed stonden drie fauteuils om een kleine ronde tafel. Alles was stoffi g, maar de laag was niet zo dik als in de overige vertrekken.

De Cock schuifelde verder de kamer in. Hij had bij een van de fauteuils in het vloerkleed een plek ontdekt die minder grijs was dan de rest. Hij liet zich op een knie zakken en onderzocht de plek zorgvuldig. Na een poosje kwam hij overeind en schudde het hoofd.

‘Ik ben bang,’ zei hij somber, ‘dat het niet meer te achterhalen is.’

‘Wat?’

‘Bloed… of wat het ook is geweest.’

Vledder trok rimpels in zijn voorhoofd. ‘Wat moet hier dan zijn gebeurd?’

De Cock gebaarde wat wrevelig. ‘Heb je ook alle kasten nagekeken?’

‘Ja.’

De Cock keek op zijn horloge. ‘Dan gaan we naar de tuin. We hebben nog tijd genoeg.’ Hij wees naar buiten. ‘Als je hier de weg helemaal afrijdt, dan kom je aan de Fokke Kortlanglaan. Zo heet dat. Ik heb daar in het voorbijgaan een gereedschapswinkel gezien. Haal daar twee spaden.’

‘Spaden?’

‘Ja, om te spitten.’

Vledder schudde het hoofd. Zijn gezicht zag rood. Om zijn lippen lag een verbeten trek. ‘Ik haal niets,’ zei hij fel, ‘niets voor je mij precies vertelt wat we hier aan het doen zijn.’

De Cock zuchtte. ‘Zoeken… zoeken naar een lijk.’

‘Een lijk?’

De Cock knikte. ‘Het lijk van Jonathan van der Wheere.’




Ze koersten met een matig gangetje over de Zuiderzeeweg naar Amsterdam. Op de linkerbaan zoefden snelle wagens voorbij. Rechts zakte een roodgloeiende zon statig achter de dijken van de Flevopolder.

De Cock zat achter het stuur. Hij keek bezorgd opzij naar Vledder.

De jonge rechercheur zag bleek. Zijn gezicht droeg nog de sporen van verbijstering en ontsteltenis.

‘Hoe voel je je?’

Vledder zuchtte. ‘Ik was even misselijk. Maar dat is al voorbij.’

‘Heb je gezegd dat ze het voorlopig uit de pers moeten houden?’

Vledder knikte. ‘Het is me beloofd,’ zei hij mat. ‘Ik had ook niet het idee dat de opperwachtmeester veel voor publiciteit voelde. Maar hij heeft natuurlijk niet alles in de hand.’

‘Waar is het lijk heen?’

‘Naar Utrecht. Op verzoek van dokter Rusteloos. Volgens hem was daar voldoende outillage voor een gerechtelijke sectie.’

‘Mooi. Dat is dan voor morgen.’

Vledder beet wat nerveus op zijn onderlip. ‘Hoe denk je dat Jonathan stierf?’

De Cock haalde zijn schouders op. ‘Het is moeilijk te zeggen. Ik vermoed een dolksteek, gevolgd door een inwendige bloeding. Dokter Rusteloos zal het wel vinden.’

Vledder pakte een zakdoek en veegde het zweet van zijn voorhoofd. Hij zag nog steeds bleek. ‘We zullen wel voor herkenning moeten zorgen,’ zei hij.

De Cock knikte. ‘Uiteraard. De identiteit moet offi cieel worden vastgesteld. Maar dat zal geen verrassingen opleveren. Er is weinig reden tot twijfel. Het is Jonathan van der Wheere. Zonder meer. Zijn portefeuille stak in zijn binnenzak. Er zaten nog al zijn papieren in en zijn geld. Alleen het paspoort ontbrak.’ Hij zuchtte. ‘En als we het helemaal zuiver willen stellen, vragen we in Parijs zijn vingerafdrukken op.’

‘Hoe lang denk je dat hij daar heeft gelegen?’

‘Een week of vier.’

Vledder keek naar hem op. ‘Vier weken?’ riep hij verbijsterd.

‘Zo ongeveer.’

Vledder slikte. ‘Maar dan kan hij nooit die moorden hebben gepleegd.’

De Cock keek opzij. ‘Dát,’ zei hij gelaten, ‘is een juiste conclusie.’




Ze stopten hun Volkswagen voor het immense kantoorgebouw van de Chemische Industrie Holland. Vledder keek omhoog. Op vrijwel alle etages brandde licht.

‘Een vijftal afdelingen pleegt overuren,’ legde De Cock uit. ‘Op de overige afdelingen is schoonmaakpersoneel aan het werk.’ ‘Weet je zeker dat hij er is?’

De Cock knikte traag. ‘Hij moet er zijn. Volgens mijn informaties heeft hij het gebouw nog niet verlaten. En dat klopt ook wel, want zijn wagen staat nog op de parkeerplaats.’

Ze stapten de marmeren hal binnen. Hun weg naar de liften werd gestuit door een autoritaire portier in een stemmig zwart uniform.

‘Waar moet dat heen?’ vroeg hij bits.

De Cock glimlachte minzaam. ‘Wij zijn controleurs,’ loog hij strak, ‘van het schoonmaakbedrijf. We komen even kijken. Er waren wat klachten van de directie.’

‘O,’ zei de portier.

De Cock lichtte zijn hoed en liep door. ‘Wij vinden het wel. Dank u.’

Ze stapten in de lift en gleden naar de derde etage. ‘Weet je waar we moeten zijn?’

‘Heel precies.’

Vledder keek hem gespannen aan. ‘Ben je hier meer geweest?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Ik ben goed geïnformeerd. Dat is alles.’

Toen de deuren van de lift opensprongen, liepen ze over dikke tapijten en langs fraai verlichte bloembakken naar een imposante, met leer afgedekte deur.

De Cock aarzelde even, toen deed hij de deur open en stapte naar binnen. Vledder volgde.

Het vertrek was bijna zo groot als een zaal. Ver achterin stond een breed bureau. De weg erheen was lang en bood de man achter het bureau tijd voor observatie.




De Cock besefte dat en probeerde hem te misleiden. Hij schoof zijn oude hoedje zwierig achter op het hoofd en slenterde nonchalant, onverschillig naderbij. Het was een pose. De Cock wist dat elke vezel van zijn spieren was gespannen. De man voor hem was gevaarlijk, in zijn vertwijfeling tot alles in staat. Hij had vier mensen naar het leven gestaan. Drie van hen hadden zijn optreden met de dood moeten bekopen. Een vierde was ternauwernood aan zijn moordlust ontsnapt.

De Cock slenterde verder, overbrugde de afstand tussen hem en de man die de laatste dagen zijn denken en handelen had beheerst. Pal voor het bureau bleef hij staan, nam zijn hoedje van het hoofd en trok zijn gezicht in een ernstige plooi. Hij stak zijn hand naar voren. De man achter het bureau stond op en drukte de toegestoken hand. Het was een refl ex. De Cock keek hem strak aan, lette op elke reactie.

‘Ik… eh…,’ zei hij weifelend, ‘ik condoleer u met de dood van Jonathan.’

De Cock zag hoe de pupillen van de man vernauwden. Een zenuwtrek liep langs zijn wangen. De hand die hij vasthield, verkrampte, rukte om los te komen. Vanuit zijn ooghoeken zag hij Vledder om het bureau lopen. Eerst toen de jonge rechercheur de man voor hem in bedwang had, liet hij los.

Het gezicht van de man zag rood. Hij slikte. Zijn ogen fl ikkerden boosaardig. ‘Wat betekent dit?’ riep hij getergd.

De Cock zette zijn hoedje weer op. ‘Een arrestatie… meneer Jerome.’




Ze zaten bijeen in de gezellige zitkamer ten huize van De Cock, languit, genoeglijk, in luie fauteuils. De grijze speurder had Vledder en Van Dijk uitgenodigd om, zoals zij uitdrukkelijk hadden verlangd, opening van zaken te geven.

Mevrouw De Cock speelde de gastvrouw, opgewekt en met allure. Ze had met een weelde aan lekkernijen de avond naar een hoogtepunt gevoerd. De Cock schonk met gulle hand geurende cognac in diepbolle glazen. Hij was ijdel genoeg om zich in de bewondering en het ongeduld van zijn jonge collega’s te koesteren.

Van Dijk was de eerste die zich niet kon bedwingen. ‘Wat moet ik met die beroerde bontmantel?’ riep hij uit. ‘Het ding heeft mij nachtmerries bezorgd. Ik zal blij zijn als ik ervan verlost ben.’

De Cock glimlachte. ‘Je zult hem aan de eigenaresse moeten teruggeven.’

‘En wie is dat?’

‘De jonge mevrouw Van der Wheere.’

‘De vrouw van Jerome?’

De Cock knikte. ‘Ik denk niet dat ze hem nog zal willen dragen.’

Vledder schoof naar voren. ‘Hoe wist je dat het Jerome was?’ vroeg hij gejaagd. ‘Hoe wist je dat het lijk van Jonathan…’

De Cock stak afwerend een hand op. ‘Proef nog eens van je cognac,’ zei hij lachend, ‘dan zal ik het proberen uit te leggen.’ Hij nam zelf het glas op en schommelde het zachtjes heen en weer. ‘Wat mij…’ zo begon hij langzaam, ‘vrijwel vanaf het begin fascineerde… was het dualistisch gedrag van de moordenaar… een vreemde tweeslachtigheid, waarvoor ik aanvankelijk geen verklaring kon vinden. Dat klinkt misschien wat ingewikkeld, maar dat is het niet.’ Hij rook aan zijn cognac, nam een kleine teug en zette het glas weer neer.

‘Denk eens aan de eerste moord waarmee wij te maken kregen… de moord op Juliette. Het handtasje van het slachtoffer was zo zorgvuldig schoongemaakt, dat Ben Kreuger, onze brave dactyloscoop, de wanhoop nabij was. Van de moordenaar een daad van voorzorg om zijn eigen identiteit te verbergen. Prachtig. Maar diezelfde zorgvuldige moordenaar rukt volkomen onnodig Juliette een medaillon van de hals, stapt daarmee de volgende morgen al naar een antiquair en legitimeert zich bij de verkoop doodleuk met zijn eigen paspoort.’

Het was even stil. Vledder keek zijn oude leermeester bewonderend aan. ‘Je hebt gelijk,’ zei hij met een wat verlegen lachje. ‘Dat is volkomen met elkaar in strijd.’ Hij schudde het hoofd. ‘Stom… het is mij niet opgevallen.’

De Cock maakte een hulpeloos gebaar.

‘Eenzelfde tegenstrijdigheid vind je bij de aanslag op de kleine André Beerenburgh. De moordenaar besmeurt de nummerplaten van de lichtblauwe sportwagen met vet en vuil om herkenning te voorkomen. Voordat hij de wagen in Den Bosch achterlaat, veegt hij alle vingerafdrukken zorgvuldig weg. Maar op het moment dat hij de wagen in Utrecht koopt, geeft hij geen valse naam op… of iets van dien aard, maar zegt heel nuchter dat hij Jonathan van der Wheere is.’ De Cock pauzeerde even. ‘De conclusie,’ ging hij verder, ‘lag voor de hand… of Jonathan van der Wheere was een verwarde schizofreen… een gespleten persoonlijkheid, die vlagen van duivelse geslepenheid afwisselde met momenten van een bijna kinderlijke nonchalance… of hij was de moordenaar niet. En tot die laatste gedachte ging ik steeds meer overhellen.’

Vledder keek hem verbaasd aan. ‘Toch liet je mij per telex de opsporing van Jonathan verzoeken.’

De Cock knikte nadrukkelijk. ‘Wat moest ik?’ riep hij verontschuldigend. ‘Alle concrete aanwijzingen gingen in de richting van Jonathan van der Wheere. En met die concrete aanwijzingen had ik te maken. De rest was theorie. Bovendien was het zaak dat Jonathan zo snel mogelijk werd opgespoord.’

Van Dijk keek hem niet-begrijpend aan. ‘Waarom… hij was de moordenaar toch niet?’

De Cock gebaarde emotioneel. ‘Alleen Jonathan zou de valse aanwijzingen die er tegen hem waren, kunnen ontzenuwen en mogelijk een licht kunnen werpen op de ware moordenaar. Dat was ook de reden dat ik dat sensationele krantenbericht lanceerde.’

Vledder knikte. ‘Je wilde Jonathan dwingen tevoorschijn te komen.’

De Cock streek met zijn hand over het grijze haar. ‘Ik wist toen uiteraard nog niet dat ook Jonathan was vermoord.’

Er viel een diepe stilte. De gedachte aan het droeve lot van Jonathan beheerste hen allen.

De jonge Vledder boog zich naar voren. ‘Waardoor kreeg je het vermoeden dat hij niet meer in leven was?’

De Cock nipte aan zijn cognac. ‘Door de geringe reacties op het krantenbericht en vooral door het verhaal van Margootje van Stové. Zie je, alle personen die Jonathan van der Wheere kenden, schetsten hem als een charmant, vriendelijk en attent man. Ik kon mij eenvoudig niet voorstellen dat hij het vrouwtje — onder welke omstandigheden dan ook — vier weken lang in het onzekere zou laten. Ze was toch zijn aanstaande vrouw en, zoals later bleek… zwanger.’ Hij wreef over zijn gezicht. ‘Hoe vreemd het ook moge klinken,’ zei hij somber, ‘maar Margootjes zwangerschap heeft de dood van Jonathan verhaast.’

Mevrouw De Cock keek haar man vragend aan. ‘Waarom? Wat heeft dat ermee te maken?’

De rechercheur aarzelde even. ‘We komen zo aan het motief voor de moorden en daarvoor moeten we nog wat verder in de geschiedenis terug, namelijk naar de dood van de oude Henri.’

Van Dijk keek op. ‘Was het een moord?’ vroeg hij gespannen.

De Cock knikte. ‘De eerste in de reeks.’

‘Jerome?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Niet Jerome.’

‘Wie dan?’

‘De oude mevrouw Van der Wheere.’

Vledder keek hem ongelovig aan. ‘Gaf zij hem vergif?’

De Cock schoof zijn onderlip vooruit. ‘Dat is te zeggen…’ Hij weifelde. ‘De oude Henri was morfi nist, een verslaafdheid overgehouden aan een behandeling voor galstenen. De oude dokter Van Gelderen verschafte morfi ne op recept. Aanvullingen werden door Jonathan verzorgd. De oude Henri gaf zich de injecties niet zelf, maar vertrouwde dit toe aan zijn vrouw. Wat ik nu verder zeg… is een vermoeden. Jerome, die inmiddels een volledige bekentenis heeft afgelegd, wilde over de daad van zijn moeder niet praten. Maar hij wist dat zij verantwoordelijk was voor de dood van zijn vader. En hij wist ook dat zij het had gedaan om hem, Jerome, een sleutelpositie in de C.I.H. te verschaffen.’

Mevrouw De Cock wuifde wat ongeduldig. ‘Hoe deed ze het?’ ‘Insuline.’

Het gezicht van Vledder verhelderde. ‘De ampullen in het medicijnkastje van villa Jolanda.’

Van Dijk trok zijn wenkbrauwen op. ‘Insuline is toch een medicijn?’

De Cock knikte traag. ‘Een heilzaam medicijn. Maar stelselmatig in een te grote dosis toegediend… een dodelijk vergif.’

‘Deed ze dat?’

‘Wat bedoel je?’

‘Gaf ze hem stelselmatig een te grote dosis insuline?’

De Cock staarde voor zich uit. ‘Het was niet zo eenvoudig. De oude Henri was geen diabeticus. Maar dat ze iets met insuline had gedaan, stond voor mij vast. Ik heb hier en daar eens geinformeerd. Om tot een letale… dodelijke dosis te komen heeft men vrij veel insuline nodig. Het leek mij niet waarschijnlijk dat het haar zou zijn gelukt de oude Henri zoveel in één keer toe te dienen. Bovendien zou de oude man dan rustig in een coma zijn gezakt en gestorven. Een leek — en dat was matroos Opperman — zou daarbij nooit op de gedachte van vergiftiging zijn gekomen. Pas toen ik van de morfi ne hoorde, begreep ik hoe ze het had gedaan. Ik ben er vrijwel van overtuigd dat ze de insuline met de morfi ne vermengde en dit mengsel toediende. De oude Henri zal daar aanvankelijk niet veel van hebben gemerkt. Alleen vroeg zijn lichaam steeds sneller om een nieuwe dosis morfine.’

Vledder knikte begrijpend. ‘Waardoor het haar mogelijk werd steeds meer insuline in te spuiten.’

‘Ja,’ zei De Cock nadenkend, ‘hij kreeg steeds meer vergif, terwijl hem de morfi ne, waarom zijn oude lichaam schreeuwde, werd onthouden. Het is volkomen begrijpelijk dat matroos Opperman aan een misdrijf dacht.’

‘Wat een serpent,’ riep mevrouw De Cock verontwaardigd.

De Cock glimlachte om de spontane reactie. ‘Je bent niet de enige die haar zo noemde. De oude mevrouw Van der Wheere was inderdaad de kwade genius van de familie. Een begaafde vrouw, bijzonder intelligent, maar… getuige de toch wel koelbloedige moord op haar echtgenoot… ook gewetenloos en sluw. Opmerkelijk is in dit verband haar eigen verzuchting, dat haar zoon Jerome het enige kind was dat op haar leek.’

Ze zwegen allen. De Cock nam de fl es op en schonk nog eens in. De gezichten om hem heen stonden ernstig.

Van Dijk snoof aan zijn cognac. ‘De rol van de oude mevrouw is mij nu wel duidelijk,’ zei hij ongeduldig. ‘Hoe ging het verder?’

De Cock liet zich weer in zijn fauteuil zakken. ‘Jonathan begreep aan boord van de Julia wat er was gebeurd. ‘Ze hebben de oude man vermoord,’ zei hij later. En aan het sterfbed bezwoer hij dat hij zijn vader zou wreken.’

Vledder glimlachte. ‘De eed op de Julia.’

De Cock haalde zijn schouders op. ‘Het was een theatraal gebaar… meer niet. Jonathan was niet het type van een wreker. Wel begreep hij dat hij het moordzuchtige duo — moeder en zoon Jerome — uit de weg moest gaan.’

Mevrouw De Cock schudde vertwijfeld het hoofd. ‘Waarom deed hij dat niet?’

De Cock glimlachte wat triest.

‘Margootje… en de villa. Jonathan wilde trouwen. De oude dame had er geen oren naar. Maar Jonathan maakte haar duidelijk dat ze kon doen wat ze wilde. Het was dit keer ernst. Margot was zwanger en hij was niet van plan haar in de steek te laten.’

‘En?’

‘Margootje en Jonathan gingen in ondertrouw. Het werd toen tijd dat er iets gebeurde. Onder het voorwendsel de villa te taxeren lokte Jerome zijn broer naar Ermelo.’

Vledder likte aan zijn lippen. ‘En daar stak hij hem neer en begroef zijn lichaam in de tuin achter het huis.’

De Cock streek met zijn hand langs zijn kin. ‘Toen is in hem het plan gerijpt zich van zijn hele familie te ontdoen. Door alle erfgenamen één voor één uit te schakelen zou hij onbeperkt alleenheerser van de C.I.H. worden. Hij zou zijn macht met niemand hoeven te delen. Het plan dat hij ontwierp, was even geniaal als simpel. Uitgaande van de eed op de Julia zou hij alle aanwijzingen leggen in de richting van Jonathan… een dode Jonathan… een zorgvuldig begraven Jonathan… naar wie de politie ten eeuwigen dage zou kunnen zoeken.’

Van Dijk grinnikte. ‘Als De Cock er niet was geweest.’

Deze stak beide armen omhoog. ‘Zonder Vledder,’ zei hij nadrukkelijk, ‘was ik er nooit gekomen. Hij heeft in deze zaak heel wat werk verzet.’

De jonge rechercheur boog wat stijfjes. ‘Dank je,’ zei hij lachend, ‘heel vriendelijk. Toch heb ik nog vragen. Werd Juliette in de Sint-Jansstraat vermoord?’

De Cock schudde het hoofd. ‘Jerome had haar naar de Sint-Jansstraat gelokt onder het mom dat Jonathan haar uitnodigde voor een bespreking. De overdracht van de oude villa in Ermelo zou geregeld moeten worden. Toen ze verscheen, zei hij dat het aanvankelijke plan was veranderd en dat de bespreking zou worden gehouden in zijn zomerhuis in Bergen. Juliette reed niets vermoedend met hem mee. In dat zomerhuis heeft hij haar gewurgd. Het plan was haar in de duinen te begraven. Later kwam dit hem toch niet goed voor. Om het spoor duidelijk naar Jonathan te legen wikkelde hij het lijk in een oude bontmantel van zijn vrouw en bracht het naar de Leidekkerssteeg. De bedoeling was de bontmantel mee terug te nemen.’

Van Dijk keek hem verbaasd aan. ‘Waarom deed hij dat niet?’

De Cock glimlachte. ‘Ouwe Brammetje moest pissen en kwam de steeg in.’

Vledder sloeg zijn handen voor het gezicht. ‘En Jerome vluchtte zonder mantel.’

De Cock zuchtte. ‘Nog meer vragen? Ik krijg zo langzamerhand een droge keel.’

Vledder stond op en schonk hem opnieuw in. ‘Je bent me nog een antwoord schuldig… Waarom reageerde de oude mevrouw Van der Wheere niet op de inbraak in haar huis?’

De Cock keek hem aan. ‘De inbraak was gefi ngeerd. Pas na de moord sloeg Jerome de ruit vanaf de binnenkant stuk. De oude dame kon dat niet meer horen.’

Vledder knikte begrijpend. ‘Ze was al dood,’ zei hij zacht.

Er werd niet meer gesproken. Het was alsof ieder voor zich de reeks moorden nog eens de revue liet passeren.

Na een poosje stond mevrouw De Cock op. ‘Ik ga nog een kop koffi e zetten,’ zei ze met een zucht. Ze liep naar de keuken. Na een paar minuten kwam ze met een ketel in haar hand in de kamer terug. Op haar gezicht lag een peinzende uitdrukking. ‘Toch is het gek,’ zei ze wat verward, ‘al die moorden… dat doet toch geen normaal mens?’

De Cock keek naar haar op. ‘Jerome was ook niet normaal,’ zei hij somber. ‘Hij is in zijn jonge jaren lange tijd in Ermelo in een psychiatrische inrichting verpleegd geweest. Ik kwam erachter toen ik mij afvroeg of Jonathan een geestelijk defect had. Niet Jonathan was schizofreen… maar Jerome.’




23


Een trage, slome regen zakte mistroostig uit een laag grauw wolkendek. Het zat zo diep, zo vast, dat het leek alsof het nooit meer zou weggaan, alsof het in Amsterdam verder eeuwig zou regenen.

De Cock trok de kraag van zijn jas omhoog en drukte zijn oude hoedje verder naar voren. In zijn zo typische slenterpas schuifelde hij over het grind van de oude begraafplaats. Het water droop van zijn gezicht.

Jonathan van der Wheere werd opnieuw begraven, netjes, in een kist, zoals dat hoorde. De Cock had het gevoel dat hij erbij moest zijn, uit piëteit, uit eerbied voor de man die hij in leven nooit had gekend, maar die onwrikbaar in zijn herinnering lag verankerd.

De begraafplaats zag er triest en verlaten uit. De bloemen kleurden niet en zelfs de vogels hielden zich schuil. De Cock slenterde gebogen verder. Toen hij opkeek, zag hij in de verte een vrouw. Ze stond eenzaam en alleen onder een afdakje van de aula.

Toen hij naderbij kwam, gleed een glimlach van herkenning om zijn lippen. ‘Zwarte Gonny,’ riep hij bewonderend, ‘wat zie je er keurig uit. Ik heb je nooit zo gezien, prachtig… helemaal in het zwart.’

Ze lachte wat triest. ‘Ik heb het speciaal moeten kopen. Ons soort meisjes hebben in de regel geen zwart in hun garderobe.’ Een grote lijkwagen reed met oneerbiedige snelheid de begraafplaats op. Bij de aula remde de wagen. De wielen knarsten in het grind. Er stapte een man uit en hij liep op een holletje naar hen toe.

‘Komt u voor die meneer Van der Wheere?’ Ze knikten beiden.

‘O,’ zei de man. Hij was zichtbaar teleurgesteld. ‘U kunt ons volgen.’ Hij rende door de regen naar de wagen terug. Stapvoets reed hij verder de begraafplaats op.

Zwarte Gonny en De Cock volgden. Ze liepen zwijgend naast elkaar. De zwartglanzende wagen zoemde voor hen uit.

Ineens ontdekte De Cock dat Zwarte Gonny geen paraplu had. ‘Je mooie pakje wordt helemaal nat,’ zei hij bezorgd. ‘Moet je mijn jas?’

Ze schudde haar hoofd. In haar ogen lag een trieste blik. ‘Het mag,’ zei ze gelaten. ‘Ik hoef het na vandaag niet meer te dragen.’ Ze grijnsde wat wrang. ‘Het is nog niet eens betaald. Ik heb het geld ervoor moeten lenen.’

De Cock keek haar verwonderd aan. ‘Waarom… waarom ben je gekomen? Je kent de man nauwelijks.’

Ze keek om zich heen. ‘Zie jij iemand?’

‘Nee, we zijn de enigen.’

Ze knikte. ‘Daarom… omdat ik het gevoel had dat er niemand zou zijn… daarom ben ik gekomen. Ik kon het idee niet verdragen dat er niemand aan zijn graf zou staan.’ Er kwamen plotseling tranen in haar ogen. Ze rolden over haar wangen en vermengden zich met de regen.

‘Arme Jonathan,’ snikte ze, ‘zo mooi… zo rijk… en zoveel vrienden…’ Ze frunnikte een zakdoekje uit haar mouw en veegde haar gezicht schoon ‘En wie lopen er achter zijn baar… een smeris en een hoer.’

De Cock legde een arm om haar schouder. Ineens voelde hij zich sterk met haar verbonden. ‘Hoeren en tollenaars,’ zei hij triest, ‘ze waren Onze-Lieve-Heer het meest dierbaar.’


notes



Примечания





1


Technische Opsporing en Herkennings Dienst (waarin ook de dactyloscopen en fotografen zijn opgenomen).




2


In bijzondere gevallen kunnen vingerafdrukken op papier met behulp van jodiumdampen zichtbaar worden gemaakt.




3


Runner, iemand die voor hotels, gokhuizen en bordelen klanten tracht te werven.




4


Snorder, iemand die zonder vergunning met zijn wagen taxidiensten verricht.




5


Het politiebureau aan de Warmoesstraat wordt in penozekringen de kit genoemd.




6


Bargoens voor rechercheur.




7


Passage uit de Algemene Politieverordening van Amsterdam.